حلقه «پایدار» یک استیضاح!

پس از روز‌ها کشمکش و حواشی بسیار و امضا کردن‌ها و پس گرفتن امضاها در نهایت اول اسفند ماه هیأت رییسۀ مجلس شورای اسلامی طرح استیضاح عبدالناصر همتی، وزیر امور اقتصادی و دارایی دولت چهاردهم را اعلام وصول کرد. 

اعلام وصولی که البته آغاز آن از 9 دی ماه سال جاری رقم خورده بود؛ تاریخی مهم و حساس برای طیف خاصی از اصولگرایان. شاید همین آغاز تلاش برای استیضاح وزیر اقتصاد بود که بیش از همیشه شائبه سیاسی بودن استیضاح را در میان اذهان برانگیخت.

استیضاح همتی به عنوان وزیر اقتصاد، اما در حالی اعلام وصول شد که در هفته آخر بهمن ماه، رئیس جمهور و تیم اقتصادی دولت با برخی نمایندگان جلسه غیرعلنی داشتند و بر اساس گفته‌های برخی نمایندگان در پایان جلسه مقرر شده بود که هماهنگی بین دولت و مجلس برای رفع مسائل و مشکلات اقتصادی تداوم یابد. با این حال روز یک اسفند طرح استیضاح اعلام وصول و روز ۱۲ اسفند نیز به عنوان زمان نهایی روز استیضاح مشخص شد.

در این بین اما مساله مهم درباره استیضاح وزیر اقتصاد، ابعاد پررنگ سیاسی آن است چنان که عده‌ای از نمایندگان از همان زمان معرفی عبدالناصر همتی به عنوان گزینه تصدی وزارت اقتصاد مخالفت آشکار خود را با او اعلام کردند و نه تنها رای اعتمادی به او ندادند بلکه از زمان تشکیل دولت نیز انتقاداتی را نیز به عملکرد وزیر اقتصاد وارد آورده‌اند. 

ماجرای فشار‌های پشت پرده درباره تلاش برای استیضاح همتی آن چنان شد که محمدمهدی شهریاری، نماینده بجنورد در مجلس نیز در روزهای اخیر استیضاح وزیر اقتصاد را سیاسی دانست و گفته بود من نمی‌توانم الان نظر بدهم که استیضاح آقای همتی رأی می‌آورد یا خیر. این موضوع بستگی به جوی که آن روز در مجلس حاکم است دارد. نمایندگان دو گروه هستند. برخی سیاسی تصمیم می‌گیرند، اما برخی از افرادی که جناح مقابل آقای همتی هم هستند معتقدند که برای عملکرد آقای وزیر خیلی زود است که بخواهیم تصمیم بگیریم. خیلی از مسائل اقتصادی و نوسانات ارز ربطی به وزیر اقتصاد ندارد. 

این اما تنها اظهاراتی نبود که نشان از ابعاد بیشتر سیاسی استیضاح وزیری اقتصادی داشت. افشاگری مصطفی پوردهقان نماینده اردکان از پشت پرده استیضاح نیز شاید اکنون به اندازه خود این روند جنجالی شده باشد.

    نکته بارز طرح استیضاح همتی شاید همین باشد که پایداری‌ها تا چه میزان در پیشبرد پروژه‌های سیاسی خود حتی به قیمت حمله به دولت و منافع ملی جدی هستند و برای پیشبرد منافع جناحی خود هیچ مرزی در منافع ملی کشور نیز نمی‌شناسند

پوردهقان به فراز خبر داده بود که «سه تا چهار هزار پیامک در ۱۰ روز اخیر به نمایندگان مجلس علیه وزیر اقتصاد ارسال شده است. پیامک‌هایی با محتوای تهدیدآمیز که فقط بخشی از پروژه تحت‌فشار قرار دادن نمایندگان برای استیضاح ناصر همتی وزیر اقتصاد است.»

به گفته پوردهقان استیضاح‌کنندگان صرفا اهداف سیاسی و منافع جناحی را دنبال می‌کنند و احتمالا همراهی اکثریت مجلس را نیز به دست نخواهند آورد.

تبار شناسی حلقه اول استیضاح‌خواهان 

در همین حال که این دست اظهارات از سوی بسیاری فعالین سیاسی اکنون بسیار مطرح می شود اما زمانی که به سراغ تبارشناسی حامیان استیضاح وزیر نیز می رویم به ردپاهای سیاسی آشکاری بر می خوریم. چنان که گویا رقابت همتی در سال 1400 با مرحوم سید ابراهیم رئیسی و انتقادات تند و تیزش در فاصله همان سال تا 1403 چنان در یاد تفکر خاصی باقی مانده که حالا به هر شکلی قصد به زیر کشیدن وی را دارند.

زمانی که طرح استیضاح عبدالناصر همتی اعلام وصول شد ۹۱ نفر از نمایندگان آن را امضاء کرده بودند و در ادامه اما شماری از نمایندگان همچون سید محمد موحد نایب‌رییس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس دوازدهم اعلام کردند که از طرح این تقاضای استیضاح عقب‌نشینی کرده و امضایشان را پس گرفته‌اند و همزمان برخی رسانه‌های همسو با جبهه پایداری نیز برای آن‌که نشان دهند این عقب‌نشینی‌ها کمکی به حال همتی نخواهد کرد، فهرست‌هایی را منتشر کردند که بعضاً حتی بیش از ۹۰ امضاء پای آن بود. چنان‌که در یک  مورد خاص خبرگزاری فارس مدعی شد که شمار متقاضیان استیضاح همتی از یکصد نفر نیز عبور کرده است!

در آن سو اما نمایندگانی همچون موحد همزمان با پس گرفتن امضایشان در توضیح این اقدام به انگیزه‌های جناحی و غیرواقعی استیضاح‌کنندگان اشاره و تاکید کردند که نمی‌خواهند بازیچه این دست بازی‌های سیاست‌زده پایداری‌ها باشند.

کلید واژه حضور پایداری‌ها و تلاش برای آنان اما نکته مهمی بود که باید به آن توجه ویژه می‌شد.

    مصطفی پوردهقان نماینده اردکان اخیرا درباره روند استیضاح همتی خبر داده بود که «سه تا چهار هزار پیامک در ۱۰ روز اخیر به نمایندگان مجلس علیه وزیر اقتصاد ارسال شده است. پیامک‌هایی با محتوای تهدیدآمیز که فقط بخشی از پروژه تحت‌فشار قرار دادن نمایندگان برای استیضاح ناصر همتی وزیر اقتصاد است» 

هسته پایداری درون درخواست استیضاح

نامه استیضاح هرچند که با امضای بیش از ۹۰ نفر از نمایندگانی که همسو با جبهه پایداری هستند، اعلام وصول شد اما از میان این ۹۰ نفر ۱۵ نفر را می توان هسته سخت استیضاح دانست. همان هسته ای که به طور معمول نامشان در بسیاری از موضوعات همچون مخالفت با رفع فیلترینگ، اجرای قانون حجاب و مخالفت با دولت پزشکیان نیز دیده می‌شود. این افراد عبارتند از: امیرحسین ثابتی، حمید رسایی، مرتضی آقاتهرانی، مهدی کوچک‌زاده ، قاسم روان‌بخش، حسین صمصامی ، نصرالله پژمان‌فر، حسینعلی حاجی‌دلیگانی، امیرحسین بانکی‌پورفرد، سمیه رفیعی، فاطمه محمدبیگی،  ابوالقاسم جراره، روح‌الله ایزدخواه، سیدمرتضی محمودی و میثم ظهوریان!

کافی است برای به دست آوردن اطلاعات درباره هر کدام از این اسامی نامشان را در گوگل جستجو کنیم تا به انبوهی از درخواست‌های آنان و امضاهایشان پای برگه‌هایی برسیم که سعی کرده اند موضوعات اجتماعی پیش روی شهروندان را به بحران تبدیل کنند و این موارد از مساله اجرای قانون حجاب خارج از دستور شورایعالی امنیت ملی بوده تا تلاش برای فیلترینگ بیشتر در کشور!

مساله این است که این حلقه اصلی در درون امضاکنندگان استیضاح به نوعی تلاش می کنند که به ‌جای ۸۰ میلیون نفر تصمیم بگیرند. آنان با هیاهوی بسیار سعی دارند که پروژه وفاق بین مجلس و دولت را به شکست بکشانند و نگاهی دقیق‌تر به پیشینه سیاسی و گرایش‌های حزبی این نمایندگان، بار دیگر این نکته آشکار می‌شود که مخالفان دولت پزشکیان گویا هنوز در دوران مبارزات انتخاباتی به سر می برند و همچنان دغدغه‌های سیاسیشان را دنبال می‌کنند و استیضاح وزرا، به‌ویژه در شرایط کنونی، برای آنان ابزاری برای اعمال فشار سیاسی بر دولت است.

 بازی سیاسی و سیاسی بازی!

در مقابل، اما ناصر همتی، از همان زمان رای اعتماد، گروهی به دنبال راه‌هایی برای به زیر کشیدنش بودند و شاید جلسات عزل و استیضاح او پیش از این که پایش به وزارتخانه برسد شروع شده بود و این شرایط را آیا جز بازی سیاسی و حتی سیاسی کاری در حوزه اقتصاد توسط تفکری خاص می‌توان دانست؟ کاش دستکم نمایندگان دو تفاوت خاندوزی و همتی را (به جز تفاوت تفکر سیاسی هر کدام) برای شهروندان روشن می کردند تا مشخص می شد چرا یکی در سه سال استیضاح نشد و دیگری در کمتر از 6 ماه باز باید به مجلس برود؟

موضوع وقتی جالب تر می شود که بدانیم اقتصادانان و کارشناسان منتقد وضعیت اقتصادکشور هم چون حسین راغفر نیز درباره استیضاح وزیر اقتصاد گفته اند که «مشخص نیست دلیل اصلی این که نمایندگان به فکر استیضاح همتی افتادند چیست؟ چراکه وضعیت اقتصادی کشور با توجه به تصمیمات نادرست، سالهاست وخیم است و با هر تلاطمی تشدید هم می‌شود. وضعیت اقتصادی کشور نتیجه عملکرد همین چند ماه اخیر نیست بلکه سال‌هاست به دلیل شرایط حاکم بر اقتصاد کشور، شیب نزولی اقتصاد را در کشور شاهد هستیم.»

در واقع اظهارات کارشناسان اقتصادی در روزهای اخیر بیش از پیش نشان می دهد که اهداف آن چه اکنون در بهارستا رخ می دهد بیشتر از همه سیاسی است.

پایداری ، پایدار برای اخلال در کار دولت وفاق

در این بین اما آن چه در پیش این استیضاح خود را به رخ می کشد، شاید همین باشد که جناح موسوم به اقتدارگرایان و پایداری‌ها تا چه میزان در پیشبرد پروژه‌های سیاسی خود حتی به قیمت حمله به دولت و منافع ملی جدی هستند و برای پیشبرد منافع جناحی خود هیچ مرزی در منافع ملی کشور نیز نمی شناسند. کما این که پیش از این نیز محمود نبویان از اعضای همین جبهه؛ رئیس‌جمهور را دروغگو خوانده و ادعا کرده بود که پزشکیان برخلاف واقعیت از رضایت رهبری از تمامی وزرا سخن گفته است.

امیرحسین ثابتی، نماینده فعلی مجلس و مجری سابق صداوسیما نیز در روز رای‌گیری وزرا در بهارستان تلاش کرد تا نمایندگان را از رای مثبت به وزرای پزشکیان منصرف کند و به نظر می‌رسد با وجود تلاش رئیس‌ دولت چهاردهم برای تداوم راهبرد آشتی سیاسی و ایجاد گفتمان جدید، او به تدریج در دام تاکتیک‌های جریان رقیب گرفتار شده است. این جریان، با تعیین حدود و تحمیل خواسته‌ها، وزرای دولت- که مورد تایید قوه مقننه قرار گرفته‌اند- را با چالش‌های جدی مواجه کرده و رویکردی سازنده در پیش نگرفته و به نظر می‌رسد که در نهایت، تصمیم‌گیری درباره استیضاح همتی نه‌تنها به وضعیت اقتصادی، بلکه به سیاست‌های داخلی و رقابت‌های سیاسی بستگی دارد.این موضوع البته به جامعه و افکار عمومی نشان می‌دهد که مشکلات اقتصادی کشور پیچیده‌تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد و در پس تصمیمات کلیدی، ممکن است انگیزه‌های سیاسی و حزبی در جریان باشد؛ سیگنالی خطرناک که پس از استیضاح وزیر اقتصاد می تواند از مجلس به جامعه صادر شود.