فیبروم رحم چیست و راه‌های درمان آن کدامند؟

چه کسانی به فیبروم رحم مبتلا می‌شوند؟

براساس تحقیقات چیزی در حدود ۸۰ درصد از زنان تا سن ۵۰ سالگی دچار چنین بیماری‌ای می‌شوند. اما شرایطی وجود دارند که احتمال رشد فیبروم رحم را در درون یا روی رحم افزایش می‌دهند. بر اساس آماری که در این زمینه منتشر شد، احتمال بیشتری در ابتلا به این عارضه در گروه‌های زیر مشاهده شده است:

·         زنان باردار یا به‌طور کلی زنانی که در طول زندگی بارداری را تجربه می‌کنند.

·         افرادی که سابقه‌ی فیبروم را در خانواده‌ی خود دارند.

·         زنانی با سن بیش از ۳۰ سال.

·         زنانی که اضافه وزن دارند.

انواع فیبروم

علاوه بر اندازه و تعداد فیبروم‌ها، نوع فیبروم نیز می‌تواند بر انتخاب روش‌های درمانی تأثیر بگذارد. سه نوع اصلی فیبروم عبارتند از:

·         فیبروم‌های ساب ‌سروزال

رایج‌ترین نوع فیبروم‌ها هستند. آن‌ها می‌توانند از رحم خارج و به داخل لگن رشد کنند. فیبروئیدهای ساب سروزی ممکن است گاهی بسیار بزرگ شوند و گاهی توسط ساقه‌ای به رحم متصل می‌شوند که به آن فیبروم پایه‌دارگفته می‌شود.

·         فیبروم‌های داخل جداری

این فیبروم‌ها در دیواره عضلانی رحم به وجود می‌آیند.

·         فیبروم‌های زیر‌مخاطی

این نوع از فیبروم‌ها ناشایع هستند. آن‌ها می‌توانند به فضای آزاد درون رحم رشد کنند و ممکن است شامل ساقه نیز باشند.

انواع گرید فیبروم رحمی

با فهمیدن گرید فیبروم می‌توان بهترین روش درمانی و شانس موفقیت آن را ارزیابی کرد. به طور مثال گرید صفر بهترین گزینه برای درمان با جراحی می‌باشد.

·         گرید صفر: بین ۹۰ تا ۱۰۰ درصد فیبروم‌ها در داخل رحم هستند.

·         گرید یک: بین ۵۰ تا ۹۰ درصد فیبروم‌ها داخل رحم‌اند.

·         گرید دو: بین ۰ تا ۴۹ درصد فیبروم‌ها درون رحم هستند.

علائم فیبروم رحمی

علائم بالینی این بیماری بسته به محل فیبروم و اندازه‌ی آن طیف وسیعی را در خود جای می‌دهد. به طور مثال در دوران قاعدگی با تخریب شدن رگ‌های رحمی در زنان خونریزی دیده شده و وجود عاملی مثل فیبروم که فشار بیشتری بر رگ‌ها وارد می‌کند خونریزی و درد در این خانم‌ها را به شدت افزایش می‌دهد. در نتیجه این افراد مبتلا به کم خونی شدید یا آنمی‌همولیتیک خواهند شد. میزان درد و شدت آن در بیماران بسته به محل فیبروم و اندازه‌ آن متفاوت است. به طور مثال فیبروم ساب موکوزالی که رو به کمر باشد باعث ایجاد کمردرد هم خواهد شد و حتی با فشار فیبروم بر عصب نخاعی و یا سیاتیک ممکن است درد در کشاله‌ی ران احساس شود که با دیسک کمر اشتباه گرفته می‌شود.

همچنین با فشار فیبروم رحم به مثانه، این عضو عملکرد خود را به درستی انجام نداده و فرد ممکن است به تکرر ادرار یا پلی‌اوری دچار شود که با ادامه دار شدن آن‌ احتمال ایجاد سنگ‌های کلیوی، ادراری و یا عفونت‌های دستگاه ادراری وجود دارد. اگر فیبروم موازی مجرای میزنای باشد می‌تواند با اعمال فشار بر آن باعث جریان یافتن ادرار به صورت قطره قطره شود.

·         با کند شدن تخلیه مدفوع تحت تاثیر فشار فیبروم بر رکتوم، علائمی مثل یبوست، دل درد، درد پا و پشت بخاطر فشار بر عصب سیاتیک هم مشاهده می‌شود.

·         فیبروم با تحریک فعالیت رحم باعث ترشحات غیر عادی و مزمن یا حتی بد بو می‌شود.

·         ممکن است زایمان مادر دارای فیبروم با درد زیاد و حتی بارداری او با اختلال در رشد جنین یا سقط آن همراه باشد.

·         به طور نادر قطع شدن یا اختلال در جریان خون فیبروم و ایسکمی آن باعث ایجاد درد حاد در آن ناحیه خواهد شد.

·         بزرگ شدن بیش از حد فیبروم با احساس سنگینی و یا حتی حاملگی ممکن است اشتباه شود.

تشخیص فیبروم رحمی

• امواج فراصوت

این امواج بی‌ضرر بوده و با برخورد به رحم و بازتاب شدن می‌تواند تصویری از بافت ارائه دهد که توسط پزشک متخصص تفسیر می‌شود. در حالت عادی پروب (ابزار سنجش) این دستگاه که تابش کننده و گیرنده‌ امواج است بر روی شکم قرار داده می‌شود اما در این مورد برای تهیه‌ی تصویر سه بعدی از رحم، پروب از داخل واژن هم امواجی را برای عکس برداری ساطع می‌کند. این مورد اولین دستور تشخیصی پزشک برای بررسی رحم می‌باشد.

• ام ار آی

ابتدا داخل رگ خونی ماده حاجب تزریق می‌شود تا ناحیه‌ مورد نظر در رحم مشخص شود. همچنین از آنجایی که این ناحیه با روده هم‌پوشانی دارد طبق دستور پزشک باید قبل از این کار غذاهای خاصی مصرف کنید تا اختلالی در تصویربرداری از رحم ایجاد نشود.

• هیستروسونوگرافی

این روش به نام سالین اینفیوژن سونوگرام هم شناخته می‌شود. در این روش محلول سالین به رحم بیمار تزریق می‌شود و در نتیجه رحم بزرگ‌تر شده و تصویر با کیفیت‌تری حاصل می‌شود. این مورد نباید در دوران قاعدگی انجام شود چراکه میزان خونریزی را بیشتر می‌کند. معمولاً یک هفته بعد از قاعدگی بهترین زمان برای تشخیص فیبروم با این روش است. بهتر است که برای جلوگیری از آسیب و درد رحمی از نزدیکی تا مدتی قبل از این روش جلوگیری شود.

• هیستروسالپینگوگرافی

ممکن است بیمار از این ترس داشته باشد که بخاطر محل خاص فیبروم، به خصوص در فیبروم‌های ساب موکوزالی که در مسیر حرکت تخمدان هستند، قادر به بارداری نباشد. در این صورت برای اطمینان از این موضوع که توانایی بارداری دارد یا خیر این روش تشخیصی استفاده می‌شود. در این روش بیمار به پشت خوابیده و سوراخ واژن او با دستگاهی باز نگه داشته می‌شود تا ماده رنگ‌زا وارد بدن شده و با امواج تشخیص داده شود که آیا این ماده رنگ زا به تخمدان‌ها می‌رسد یا نه. اگر توانست برسد به این معناست که فیبروم ممانعتی برای حرکت تخمدان ایجاد نکرده و بارداری امکان پذیر است.

• هیستروسکوپی

یک نوع اندوسکوپی از دهانه‌ی رحم است که در آن دوربین کوچکی وارد رحم شده و به طور مستقیم سطح داخلی واژن دیده می‌شود.

علل فیبروم رحم

 علت اصلی فیبروم رحم، به طور کامل مشخص نشده است. این توده‌ غیرسرطانی معمولاً اندازه‌های مختلفی (از یک میلی‌متر تا بیش از ۲۰ سانتی‌متر قطر) دارند. اما به طورکلی، عوامل موثر در تشکیل فیبروم‌های رحم عبارت‌اند از:

·         ژنتیک

·         برهم خوردن توازن هورمون‌ها به ویژه هورمون استروژن

·         کمبود پروژسترون

·         رژیم غذایی ناسالم مانند عدم مصرف کافی میوه و سبزیجات

·         اضافه وزن بالا

·         التهاب رحمی

·         سقط جنین

·         دیابت

·         کم‌تحرکی

·         استرس

پیشگیری از بیماری فیبروم

برای آن‌که احتمال ابتلا به فیبروم رحم کم شود، باید کنترل بیشتری بر اوضاع داشته باشید.

·         رژیم مدیترانه‌ای

 رژیم غذایی مدیترانه‌ای یکی از راه‌های بسیار موثر در کاهش ابتلا به فیبروم است. خوردن سبزیجات تازه و اغلب پخته شده، مصرف میوه، حبوبات و ماهی را در برنامه‌ی خود قرار دهید. مصرف گوشت گاو، ژامبون، گوشت بره و سایر گوشت‌های قرمز را تا جای ممکن محدود کنید.

·         عدم مصرف الکل

الکل یکی از موادی‌ست که تاثیر مستقیمی بر افزایش احتمال ابتلا به فیبرم رحم دارد. دلیل این امر اثر الکل در بالا رفتن هورمون‌های موثر در رشد فیبروم است. از طرفی مصرف الکل التهاب را نیز افزایش می‌دهد.

·         تعادل استروژن

استروژن هورمونی موثر در باروری سالم در زنان و مردان است. با این وجود بالا بودن میزان استروژن با خطر ابتلا به فیبروم همراه است.

·         کاهش فشار خون

بر اساس مطالعات، بیشترین زنان مبتلا به فیبروم رحم، مبتلا به فشار خون نیز هستند. پس اگر می‌خواهید از خطر ابتلا به این بیماری دور بمانید، فشار خون خود را کنترل کنید.

·         مصرف کافی ویتامین D

تاثیر ویتامین D در کاهش درصد ابتلا به فیبروم رحمی بسیار چشم‌گیر است. به‌طوری که طبق بررسی‌های انجام شده مصرف کافی این ویتامین خطر فیبروم را تا ۳۲ درصد کاهش می‌دهد. ویتامین D به‌طور ویژه‌ای از طریق نور آفتاب جذب می‌شود.

درمان فیبروم رحم

اگر فیبروم‌ها علائم آزاردهنده ایجاد کنند یا بسیار بزرگ باشند، نیاز به مداخله پزشکی است. در چنین شرایطی، بهترین متخصص زنان و زایمان با توجه به سن، وضعیت سلامت عمومی افراد و اندازه فیبروم یکی از چهار روش درمانی زیر یا ترکیبی از آن‌ها را تجویز می‌کند:

1.      دارو درمانی

پزشک با توجه به وضعیت بیمار داروهای کنترل‌کننده سطح هورمون تجویز می‌کند تا فیبروم‌ها کوچک شوند.

2.      جراحی

اگر فیبروم‌ها اندازه بسیار بزرگی داشته باشند، از روش جراحی فیبروم رحم (میومکتومی) استفاده می‌کنند.

3.      آمبولیزاسیون شریان رحمی

روشی غیرتهاجمی است که در طی آن ذرات ریزی را به داخل رحم تزریق می‌کنند و مانع رسیدن جریان خون به فیبروم‌ها می‌شوند.

4.      لیزر درمانی

لیزر درمانی دیگر روش از بین بردن فیبروم رحم است که یک تکنیک غیرتهاجمی به‌شمار می‌آید و باید با نظارت دقیق پزشک انجام شود.

عوارض فیبروم رحم

از مهم‌ترین عوارض این عارضه در زنان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

·         فشار آوردن به دیواره رحم و ایجاد خونریزی شدید

·         از دست رفتن توانایی رحم برای انقباض صحیح و توقف خونریزی

·         تحریک رگ‌های خونی رحم و نامنظم شدن دوره قاعدگی

·         تجربه قاعدگی بسیار سنگین

·         لکه‌بینی بین دوره‌های پریودی

درمان فیبروم رحم با طب سنتی

تغییر رژیم غذایی و درمان‌های گیاهی می‌توانند به بهبود و تسکین علائم فیبروم کمک شایانی کنند. تغییرات سبک زندگی زیر نیز، در پیشگیری از فیبروم رحم بسیار مهم است. اما توجه داشته‌باشید درمان‌های خانگی در برخی موارد ممکن است نه تنها به درمان میوم شما کمکی نکنند، بلکه باعث تشدید آن شوند. برای هر درمانی باید با یک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید.

1.      درمان گیاهی فیبروم رحم با چای سبز

طی تحقیقات بالینی در مقیاس کوچک، مشخص شده‌است که خواص برخی داروهای گیاهی در درمان فیبروم رحمی بسیار موثر است. چای سبز حاوی مواد شیمیایی به نام فلاوانول است که آنتی‌اکسیدان هستند. آنتی‌اکسیدان‌ها با کاهش استرس اکسیداتیو به کاهش آسیب سلولی در بدن کمک می‌کنند. استرس اکسیداتیو یکی از دلایل مهم ایجاد انواع توده‌ها در بدن است.

2.      درمان فیبروم با خاکشیر و درمان فیبروم با زاج سفید یا زردچوبه

خاکشیر به عنوان یک ملین ملایم شناخته می‌شود. ملین‌ها با افزایش حرکات روده به درمان یبوست در زمان ابتلا به فیبروم کمک می‌کنند. این داروی گیاهی را می‌توانید همراه با آب یا آب میوه میل کند. استفاده از زاج سفید (آلوم) برای درمان فیبروم‌های رحمی در منابع پزشکی معتبر توصیه نشده و پشتیبانی علمی ندارد. درمان‌های طبیعی معمولاً شامل تغییرات در رژیم غذایی، مصرف چای سبز، کورکومین (ماده موجود در زردچوبه) و رزوِراترول (موجود در توت‌ها) است که ممکن است به کاهش علائم کمک کنند.کورکومین یکی از مواد موثر زردچوبه است. این ماده دارای خواص آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی و ضدباکتریایی است.

3.      رسوراترول

رسوراترول یک ماده شیمیایی است که گیاهان در شرایط استرس محیطی و عفونت تولید می‌کنند. غذاهای طبیعی حاوی رسوراترول عبارتند از:

·         زغال‌اخته

·         توت

·         تمشک

·         انگور

4.      درمان فیبروم با سرکه سیب

استفاده از سرکه سیب برای درمان فیبروم‌های رحمی در منابع معتبر علمی و پزشکی تأیید نشده است. بیشتر تحقیقات و توصیه‌های موجود درباره درمان طبیعی فیبروم‌ها به مواردی مانند تغییرات در رژیم غذایی، استفاده از مکمل‌های ویتامینی و مواد معدنی، و مصرف برخی گیاهان دارویی می‌پردازند. استفاده از سیر برای درمان فیبروم‌های رحمی به عنوان یک درمان علمی تایید نشده است و تحقیقات کافی برای پشتیبانی از این ادعا وجود ندارد. رژیم غذایی سالم شامل مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه، کاهش مصرف گوشت قرمز و غذاهای فراوری شده، مصرف مواد غذایی غنی از فیبر است که می‌تواند به بهبود علائم فیبروم‌ها کمک کند.

5.      درمان گیاهی فیبروم رحم با گیاه پنج انگشت

این دارو که با نام چستبری هم شناخته می‌شود برای خونریزی‌ها شدید قاعدگی، دوره‌های پریودی دردناک و سایر علائم مصرف می‌شود. پنج انگشت در برقراری سطح تعادل هورمون‌ها موثر است.