دمیدن در آتشِ دوقطبی

روزنو :موضوع «حجاب» و سیاست‌های سخت‌گیرانه در این خصوص، این روزها به بحث‌وجدلی برجسته تبدیل‌شده و یک دوقطبی خطرناکی را درباره حجاب در فضای عمومی جامعه شکل داده است. در یک‌طرف کسانی ایستاده‌اند که خود را موظف به اجرای فریضه امربه‌معروف و نهی از منکر به هر وسیله‌ای می‌دانند و در طرف دیگر نیز کسانی هستند که در برابر این افراد مقاومت می‌کنند و کار گروه اول را دخالت در زندگی شخصی خود می‌دانند. در روزهای گذشته ویدئویی از بحث و درگیری بر سر حجاب در اتوبوس بی‌آرتی منتشر شد که ضمن اینکه بازتاب گسترده‌ای در فضای مجازی و رسانه‌ای کشور داشت، یک‌بار دیگر خطر دوقطبی شدن بر سر حجاب را یادآور شد. در این ویدئو، بین برخی از زنان حاضر در اتوبوس بحث و سپس درگیری رخ می‌دهد. یک خانم چادری در این ویدئو به فرد مقابل که صورت آن مشخص نیست، می‌گوید: «شما برای مسیح علینژاد فیلم می‌فرستید، من هم برای سپاه فیلم می‌فرستم تا پدرت را...» در طرف دیگر نیز صدای زنانی شنیده می‌شود که به مقابله با این زن برخاسته‌اند؛ زنی که گفته می‌شود دست اصطلاحاً بدحجاب را گاز گرفته است. در این مجادله تندوتیز هر دو طرف با ادبیاتی تند به همدیگر فحاشی می‌کنند و نهایتاً زن چادری با فشار دیگران مجبور می‌شود که از اتوبوس پیاده شود.

برخورد قانونی فقط با یک‌طرف ماجرا

یکی از مواردی که در دو روز گذشته در کانون واکنش‌ها قرار داشت، این بود که بر اساس گزارش یک خبرگزاری، تنها یک‌طرف ماجرا مورد پیگرد قرارگرفته است. در حالی تصاویر منتشرشده نشان می‌دهد که هر دو طرف با ادبیات تند و نامناسبی به هم فحاشی می‌کنند و حتی گفته‌شده که زن محجبه با ایجاد ضرب‌وجرح باعث زخمی شدن یکی از مسافرهای بی‌آرتی شده است، اما خبرگزاری فارس از دستگیری عاملان واکنش به «آمر به معروف» در اتوبوس خبر داده است. این خبرگزاری نوشته: «فرد خاطی و هتاک بدحجاب که در اتوبوس بی‌آرتی به فرد آمر به معروف فحاشی کرده بود دستگیر شد.»

دستگیری زن معترض به حجاب در حالی است که اگر قانون یکسان اجرا می‌شد و تبعیض قانونی صورت نمی‌گرفت، باید با زن به‌اصطلاح آمر به معروف نیز به دلیل ضرب‌وجرح و همچنین فحاشی برخورد قانونی صورت می‌گرفت.

درگیری و مشاجره شهروندان با افرادی که با بهانه امربه‌معروف به خود اجازه تذکر درباره پوشش آن‌ها را می‌دهند، پیش‌ازاین نیز سابقه داشته است، اما بر اساس ویدئوهای منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی به نظر می‌رسد که این برخوردها هم‌زمان با افزایش فشار در مورد حجاب در هفته‌های گذشته افزایش‌یافته است. اظهارات برخی از مسئولان و ائمه جمعه نیز به این تقابل‌ها شدت بخشیده است، به‌گونه‌ای که برخی از تحلیلگران در روزهای گذشته اعلام کرده‌اند که بیم آن می‌رود موضوع حجاب باعث ایجاد یک شکاف عمیق اجتماعی در بدنه جامعه شود. بدیهی است شکاف اجتماعی نیز جز نفرت و تفرقه نتیجه‌ای به دنبال نخواهد داشت.

دلواپسان به آتش دوقطبی شدن جامعه می‌دمند

اظهارات برخی از ائمه جمعه و مسئولان در مورد ویدیوی منتشرشده از درگیری در اتوبوس به خاطر حجاب، این ذهنیت را ایجاد می‌کند که گویا آنان نه‌تنها خطر دوقطبی شدن جامعه را درک نکرده، بلکه حتی به آتش آن می‌دمند. احمد عبداللهی رئیس ستاد امربه‌معروف اصفهان در مورد ویدیوی منتشرشده در اتوبوس به خاطر حجاب با ادبیاتی توهین‌آمیز نوشته: «در فیلم منتشره دیدیم یک خانم بدزبان اقدام به فیلم گرفتن از یک خانم محجبه کرده به او فحاشی و نهایتاً او را از اتوبوس بیرون می‌کند. پس یکی از آثار همزیستی با سگ ابتلا به بیماری‌های مشترک از جمله هاری است که متأسفانه برخی الان در این مرحله هستند و باید مواظب آن‌ها بود.» فاطمه مقصودی، نماینده مردم بروجرد و عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها در مجلس در واکنش به افزایش سخت‌گیری‌های اخیر حجاب خطاب به زنان گفته: «حالا در این حجاب، چرا یک روسری یا یک شال را آن‌قدر برای خود سنگین می‌دانند...» حجت‌الاسلام قمی رئیس سازمان تبلیغات اسلامی نیز در یادداشتی به این مشاجره واکنش نشان داد و با جانب‌داری از زن آمر به معروف نوشت: «اصل ورود خانم به مسئله، رفتار عقلایی و شرعی و غیرتمندانه و تذکر دادن و مصداق مسؤولیت پذیری اجتماعی است. شجاعت و شخصیت خانم محجبه قابل‌تحسین است.» وی همچنین با لحن تهدیدآمیزی نوشته: «حتماً تا یافتن و برخورد قانونی پلیس با خانم وقیح و هتاک مسئله را از مراجع قانونی قضایی و انتظامی پیگیری جدی خواهم کرد.»

محمدعلی ابطحی فعال سیاسی اصلاح‌طلب به این موضع رئیس سازمان تبلیغات اسلامی واکنش نشان داد و در پست توییتری نوشت: «دفاع مسئولان رسمی از کار رویارویی شهروند با شهروند بنام دین در درگیری دو دختر پر حجاب و کم حجاب فاجعه است. دوگانه سازی با حجاب - بی‌حجاب گسل خطرناک اجتماعی است.»
پنج‌شنبه گذشته نیز سید احمد خاتمی، عضو هیات رئیسه مجلس خبرگان رهبری در جمع بانوان فعال فرهنگی قشم به موضوع حجاب پرداخت و در اظهاراتی تند گفت: «اکثر بی‌حجاب‌ها لقمه حساب‌وکتاب شده ندارند.»

برجسته کردن موضوع حجاب برای به حاشیه بردن مسائل اصلی است

برخی معتقدند شدت یافتن سخت‌گیری‌ها در حوزه حجاب که در چند وقت اخیر شاهد آن هستیم، به خاطر انحراف نگاه مردم از مسائل مهم‌تر و کلان‌تر جامعه است. آن‌ها می‌گویند «حجاب» در ایران دستاویزی شده است که تا در بزنگاه‌های حساس از آن استفاده کنند.

«پروانه سلحشوری»، جامعه‌شناس و نماینده پیشین مجلس معتقد است ریشه این برخوردها به شرایط کنونی اقتصادی برمی‌گردد و شدت گرفتن برخوردها را پوششی برای به حاشیه راندن وضعیت بغرنج فرودستان و حتی طبقه متوسط می‌داند.

سلحشوری به اعتماد آنلاین گفته: « به نظرم اساساً پرداختن به موضوع گشت ارشاد از طریق رسانه‌های داخلی و چه خارج و چه حتی از سوی خود اصولگرایان، بیشتر برای به حاشیه بردن مسائل اصلی کشور است. الان مسائل اقتصادی واقعاً تاب‌وتوان مردم را گرفته است؛ همین چند روز پیش یک خانواده پنج‌نفره خودکشی کرده‌اند. به نظر من این‌ها مسائل اصلی هستند و باید برجسته شوند؛ کشوری که هر روز به سمت فقیرتر شدن می‌رود و مردم هم هر روز درمانده‌تر می‌شوند.» وی افزود: «به نظرم باید به این‌ها فکر کرد، وگرنه این بحث حجاب مسئله‌ای ۴۰ساله است که هرچند وقت آن را به شکلی مطرح می‌کنند و دوباره فشار آن کم می‌شود. باید دید اینکه الان فشار اجتماعی را روی مردم زیاد می‌کنند، بیشتر به چه دلیل و با چه هدفی است؟ من فکر می‌کنم می‌خواهند مسائل اصلی را به حاشیه ببرند که ما درگیری‌ها و دغدغه‌های اصلی مردم و به‌خصوص طبقه فرودست را نبینیم، هرچند که این شرایط کمر طبقه متوسط را هم شکسته است.»