جامعه نیاز به انسجام دارد؛ حجاب را دوقطبی نکنید

روز نو :یکی از موضوعاتی که در شرایط کنونی در جامعه مطرح شده موضوع حجاب است که از تریبون‌های رسمی مطرح می‌شود. با این وجود قرائت‌هایی که برخی از این موضوع می‌کنند و برخوردهایی که انجام می‌دهند بیش از آنکه به حل مسأله بدحجابی در کشور کمک کند باعث برخی اصطکاک‌ها شده است که نمونه‌های آن در چند روز اخیر در جامعه مشاهده شده است. بدون تردید برخورد با مقوله‌های فرهنگی مانند حجاب باید از جنس فرهنگ باشد. تنها با چنین رویکردی است که می‌توان نسبت به موضوع حجاب در جامعه اهتمام داشت. «آرمان ملی» برای تحلیل و بررسی ابعاد مختلف این موضوع با شهربانو امانی، فعال حوزه زنان و عضو سابق شورای شهر تهران گفت‌وگو کرده است. امانی معتقد است: «متأسفانه برخی تنها ظاهر دین را در نظر می‌گیرند و باطن دین را که به کرامت جایگاه زن اعتقاد راسخ دارد در نظر نمی‌گیرند. چنین افرادی با اقدامات خود فضای اجتماعی را به سمت دو قطبی شدن می‌برند.

واقعيت اين است که در شرايط کنوني اولويت‌هاي نخست مردم مسائل اقتصادي و معيشتي است. به نظر مي‌رسد برخي تلاش مي‌کنند اولويت‌هاي جامعه را تغيير بدهند و موضوعاتي مانند حجاب را مطرح کنند که جزئي از فرهنگ و عقايد ديني ماست.» در ادامه ماحصل اين گفت‌وگو را مي‌خوانيد.

ديدگاه شما درباره شيوه صحيح برخورد با بدحجابي و اصلاح اين موضوع در جامعه چيست؟ آيا روش‌هايي که در اين زمينه استفاده مي‌شود را کارساز مي‌دانيد؟

حجاب يکي از مسائلي است که در دين اسلام مورد تأکيد قرار گرفته و داراي ارزش بالايي است. با اين وجود برخي در جامعه در برخورد با بد حجابي از روش‌هايي استفاده مي‌کنند که مناسب نيست، بلکه مي‌تواند نتيجه عکس به‌همراه داشته باشد. استفاده از اين روش براي نسل جديد جالب نيست و به جاي اينکه در بين آنها انگيزه ايجاد کند باعث دور شدن از موضوعاتي مانند حجاب مي‌شود. ما بايد بپذيريم که نسل جديد نسلي انتخاب‌گر است. حجاب يک موضوع شرعي است و داراي حد و حدودي است که انسان بايد آن را رعايت کند. با اين وجود اگر کسي آن را رعايت نکرد آيا بايد با آن برخورد سلبي داشت؟ برخورد سلبي در مسائل فرهنگي نتيجه عکس به‌همراه مي‌آورد. آيا اين اقدامات تاکنون نتيجه بخش بوده است. ترويج حجاب بايد همراه با فرهنگ‌سازي و احترام به جايگاه زنان در جامعه باشد. برخي رويکردها در اين زمينه سوال برانگيز است.

چرا موضوعاتي مانند حجاب که يک مقوله فرهنگي است جنبه سياسي به خود مي‌گيرد؟

متأسفانه برخي تنها ظاهر دين را در نظر مي‌گيرند و به باطن دين که به کرامت جايگاه زن اعتقاد راسخ دارد را در نظر نمي‌گيرند. چنين افرادي با اقدامات خود فضاي اجتماعي را به سمت دو قطبي شدن مي‌برند. واقعيت اين است که در شرايط کنوني اولويت‌هاي نخست مردم مسائل اقتصادي و معيشتي است. به نظر مي‌رسد برخي تلاش مي‌کنند اولويت‌هاي جامعه را تغيير بدهند در حالي که حجاب جزئي از فرهنگ و عقايد اسلامي ماست. ما نبايد فراموش کنيم که مردم در شرايط کنوني با چه وضعيتي زندگي مي‌کنند و با چه تنگناهاي اقتصادي زندگي خود را مي‌گذرانند. برخي اقدامات در زمينه حجاب در گذشته تجربه شده و نتيجه‌اي به‌همراه نداشته و بلکه نتيجه عکس به‌همراه داشته است. به همين دليل نبايد آنها را تکرار کرد. در شرايط کنوني جامعه بيش از هر زمان ديگري به حجاب نياز دارد. به همين دليل نبايد موضوعات فرهنگي مانند حجاب را دو قطبي کرد. حجاب نياز به فرهنگ سازي دارد که نخستين لازمه آن احترام به کرامت زن است.

دو قطبي کردن مسائل فرهنگي مانند حجاب چه پيامدهايي مي‌توانــد به‌همراه داشته باشد؟

کساني که امروز به دنبال ايجاد فضاي دو قطبي در زمينه حجاب در جامعه هستند در گذشته به شکل‌هاي مختلف و با موضوعات ديگري جامعه را دو قطبي کرده‌اند. نبايد اجازه داد اين اتفاق رخ بدهد. آقاي رئيسي در دوران مبـــارزات انتخاباتي بـه مـــــردم وعده دادند کـــه شرايط اقتصــادي و اشتغـــــال را بهبــــود مي‌بخشنـد. با اين وجود و در حالي که يک سال از عمر دولت گذشته هنوز اين اتفاق رخ نداده و بلکه در اين مدت مشکلات اقتصادي بيشتر نيز شده است. دولت بايد در اين زمينه پاسخگو باشد که چه موانعي در اين زمينه وجود داشته است که تاکنون موفق به حل مشکلات اقتصادي نشده است. اگر دولت بتواند مشکلات اساسي جامعه را حل کند نياز نيست برخي به مسائلي ورود کنند که نياز به رويکرد ايجابي و فرهنگي دارد. کساني که رويکرد ايجابي و فرهنگي را درباره حجاب قبول ندارند کساني هستند که حداقل حقوق شهروندي را براي زنان جامعه قبول ندارد و اقدامات آنها در گذشته هزينه‌هايي براي کشور ايجاد کرده است. ما در گذشته تجربه‌هايي درباره برخوردهاي سلبي با مقولات فرهنگي داشته‌ايم که موفقيت‌آميز نبوده است. به عنوان مثال در موضوع ويدئو و يا ماهواره برخي به شکلي رفتار کردند که نه تنها ميزان آن در جامعه کاهش پيدا نکرد و بلکه افزايش نيز داشت. مشکل از نوع برخورد و رويکردي است که در اين زمينه‌ها در پيش گرفته مي‌شود.

چگونه مي‌توان اين رويکرد را تغيير داد؟

در شرايط کنوني برخي ضد ارزش‌ها جاي ارزش‌ها را گرفته و ما نبايد اجازه بدهيم اين وضعيت تداوم داشته باشد. کساني که با رويکرد سلبي با موضوعاتي مانند حجاب برخورد مي‌کنند به اهداف خود نمي‌رسند. در موضوع کرونا دولت آقاي روحاني واکسن‌ها را از کشورهاي ديگر خريداري کرد اما در دولت آقاي رئيسي اين واکسن‌ها وارد و به مردم تزريق شد. در دوران کرونا بعضي نقل قول‌ها واظهارات باعث رنجش کادر درمان شد در حالي که پزشکان و پرستاران در دوران کرونا در صف اول مقابله با آن قرار داشتند و برخي از اين عزيزان جان خود را از دست دادند. برخي تصورات خود را در مورد مسائل فرهنگي مانند حجاب دارند و تلاش مي‌کنند به اين وسيله به هدف خود برسند. يکي از چالش‌هاي جامعه ما نداشتن احزاب فراگير و قدرتمند است. اگر در کشور احزاب قدرتمند وجود داشت که دولت‌ها از آنها تشکيل مي‌شدند بسياري از مسائل در فضاي مدني وهمراه با سعه صدر و تأمل حل مي‌شد. اين در حالي است که اين اتفاق در جامعه ما رخ نداده است. کساني که تلاش مي‌کنند از مسائل فرهنگي دستاويز سياسي براي خود ايجاد کنند به دنبال اين هستند که مردم دغدغه‌هاي اصلي خود را فراموش کنند.

به چــه ميــزان مشکلات اقتصــادي و معيشتــي در شرايط کنوني در حل مسائل فرهنگي مانند حجاب تأثيرگذار است؟

زماني ماشين‌هايي در سطح شهر مستقر شده بود که به زنان بدحجاب تذکر بدهند. اقدامي که به طرح حجاب و عفاف معروف شد. با اين وجود آيا چنين طرح‌هايي توانست از بدحجابي در جامعه جلوگيري کند؟ اين در حالي بود که اگر رويکرد فرهنگي و فرهنگ سازي در پيش گرفته مي‌شد بهتر به نتيجه مي‌رسيد. نکته مهم در اين زمينه اين است که در رويکرد فرهنگي که در زمينه حجاب در پيش گرفته مي‌شود بايد کرامت زنان مورد احترام قرار بگيرد. حقوق شهروندي زنان نيز تنها در حجاب خلاصه نمي‌شود و کساني که چنين موضوعي را القا مي‌کنند اشتباه مي‌کنند. در شرايط کنوني زنان مطالبات بسيار جدي از دولت و مسئولان دارند که ارتباطي نيز به باحجاب بودن يا نبودن آنها ندارد. زنان ايران عفيف و پاکدامن هستند و ايثار و از خودگذشتگي خود را در مقاطع مختلف تاريخ نشان داده‌اند. نمونه بارز آن تلاش‌هايي بود که زنان در دوران دفاع مقدس انجام دادند و حمايت‌هايي بود که از جبهه‌هاي جنگ مي‌کردند.