موتورسواری روی نفسِ مردم

 یکی از دلایل آلودگی هوا در زمستان وارونگی هوا است؛ اما نکته مهم این است که بدانید یکی از دلایل آلودگی هوا در تمام فصول ، گاز اُزُن است که از تردد خودروهای بنزینی ناشی می‌شود؛ البته متخصصان حوزه محیط زیست دلایل دیگری را هم در ایجاد آلودگی هوا دخیل می‌دانند؛ به طور مثال وقوع پدیده بیابان‌زایی، خشک شدن آب سفره‌های زیرزمینی، خشکسالی، وزش باد و گرد و خاک در فصول گرم سال در تشدید آلودگی هوا در نیمه نخست سال هستند.

به تازگی هم اعلام شده که عامل اصلی آلودگی هوای تهران منابع متحرک با سهم ۵۸ درصدی است؛ پایتختی که شهروندانش از ابتدای دی ماه هوای مطلوب به خود ندیده‌اند. به گفته عضو سابق کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا، خودروهای دیزلی و موتورسیکلت‌ها نقش موثری در آلودگی هوای پایتخت دارند.

در کنار ازن، ذرات معلق PM یا Particulate matter، ترکیبی از جامدات و مایعات مختلف مثل کربن، مواد شیمیایی آلی پیچیده، سولفات‌ها، نیترات‌ها، گرد و غبار معدنی و آب معلق در هوا هست. این ذرات اندازه‌های متفاوتی دارند. بعضی از ذرات مانند گرد و غبار، دوده و خاک آنقدر بزرگ هستند که با چشم غیر مسلح هم دیده می شوند. اما خطرناک‌ترین نوع این ذرات که بسیار کوچک‌تر هستند، ذرات معلق PM ۱۰ و PM ۲.۵ هستند. PM ۱۰ ذرات آلاینده‌ای هستند که قطری کمتر از ۱۰ میکرون دارند. میکرون ۱۰۰ برابر کوچکتر از یک میلی‌متر است. این ذرات بسیار ریز به راحتی وارد جریان خون می‌شوند و خطرات بسیار زیادی را برای سلامتی ما دارند.

با نگاهی به داده‌های شرکت کنترل کیفیت هوا، در ۲۸۳ روز گذشته، یعنی از یکم فروردین تا هفتم دی، در مجموع ۵ روز هوای پاک، ۱۷۷ روز قابل قبول، ۸۶ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و ۱۵ روز ناسالم را پشت سر گذاشتیم، این در شرایطی است که اگر بخواهیم آمار یکم فروردین تا هفتم دی ۱۴۰۲ را با ۱۴۰۳ مقایسه کنیم، متوجه می‌شویم که اوضاع بدتر از سال گذشته است چرا که در ۱۴۰۲ و در همین بازه زمانی شهر تهران در مجموع ۹ روز هوای پاک، ۱۸۷ روز قابل قبول، ۷۷ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و ۱۰ روز ناسالم را برای خود ثبت کرده است.

۸۰ درصد موتورهای تهران فرسوده شدند

بهزاد اشجعی، عضو سابق کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا با بیان اینکه بیش از ۸۰ درصد موتورسیکلت‌های در حال تردد تهران و دیگر نقاط کشور فرسوده‌اند، به ایسنا گفت: «درصد قابل توجهی از این موتورسیکلت‌های فرسوده کاربراتوری‌ هستند. از سال ۹۵ به بعد موتورسیکلت‌سازان موظف به نصب انژکتور روی موتورسیکلت‌ها شدند و به همین سبب هم تعداد موتورسیکلت‌های کاربراتوری قابل توجه است. به گفته او یک موتورسیکلت کاربراتوری می‌تواند تا ۱۵ برابر یک خودروی سواری یورو ۵ یا دیگر خودروهای نوشماره آلایندگی به همراه داشته باشد.»

اشجعی درباره تاثیر معاینه فنی بر کاهش آلایندگی موتورسیکلت‌ها گفت: «معاینه فنی نمی‌تواند از تردد موتورسیکلت‌های فرسوده جلوگیری کند چراکه سیستم واشرِ سوخت اغلب موتورسیکلت‌های فرسوده، کاربراتوری است. در سیستم کاربراتوری می‌توان به راحتی با پیچ تنظیم، میزان پاشش و مصرف سوخت را کم یا زیاد کرد. در نتیجه سنجش معاینه فنی از موتورسیکلت‌های کاربراتوری دقیق نخواهد بود.»

او تنها راهکار موثر بر کاهش آلودگی هوای ناشی از موتورسیکلت‌ها را اسقاط موتورهای فرسوده یا جایگزینی‌ موتورهای کاربراتوری با سیستم‌های سوخت انژکتوری دانست و گفت: «طرح‌هایی هم در زمینه جایگزینی سیستم‌های سوختی موتورسیکلت‌ها از سوی سازمان‌ها ارائه شده است. به عنوان مثال در یکی از این طرح‌ها شهرداری تهران ادعا کرده قصد دارد حدود ۱۵۰ هزار موتورسیکلت برقی را وارد ناوگان شهر تهران کند.»

افزایش ازن سبب آسیب و بیماری در انسان و گیاهان و در انسان موجب آسیب به مخاط تنفسی می‌شود. ازنی که تنفس می‌کنیم می‌تواند به بافت‌های مخاط بینی و تنفسی آسیب وارد کند، بخصوص در روزهای گرم تابستانی و هنگام اواسط روز تا اوایل شب که دما بالا می‌رود و سطح غلظت ازن در شهرهای بزرگ و صنعتی افزایش شدید دارد. پرهیز از تردد غیر ضرور در ساعات روز و بخصوص در اوج گرما و روزهای گرم و بخصوص در مناطق مرکزی شهر.

طبیعی است که عامل آلودگی ازن ناشی ازمصرف سوختهای فسیلی (بنزین مهمترین عامل) در مناطق شهری است. بنابراین کیفیت سوختگیری دستگاهه‌ای نازل بنزین و جلوگیری از تبخیر آن عامل مهمی است. بهتر است در تابستان سوختگیری در شب هنگام انجام شود تا از آزاد شدن بخار بنزین در اوج گرمای روز تا حدی اجتناب شود.

این در شرایطی است که بر اساس آمار حدود ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ مورد از مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در کل کشور، سالانه مربوط به کودکان زیر ۵ سال است. یعنی از ۴۵ تا ۵۰ هزار مرگِ منتسب به آلودگی هوا در کل کشور که سالانه رخ می‌دهد، ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ مورد مربوط به کودکان زیر ۵ سال است. این نکته را هم بگویم که بیشترین تعداد موارد مرگ منتسب به آلودگی هوا مربوط به گروه سنی بالای ۵۰ سال است.

وزیر بهداشت نگران سلامتی مردم
از طرفی به انضمام بحث سوخت‌های فسیلی مازوت سوزی موجب افزایش آلاینده‌های هوا می‌شود و تأثیرات مخرب و خطرناکی بر سلامت انسان‌ها بر جای می‌گذارد.
رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت با بیان اینکه مصرف مازوت به‌عنوان یک سوخت سنگین، سلامت انسان‌ها را تهدید می‌کند و به تولید گازهای خطرناک و ذرات معلق می‌انجامد،به وبدا گفت: «مصرف مازوت در نیروگاه‌ها باعث افزایش آلودگی هوا و بروز مشکلات تنفسی و قلبی در گروه‌های حساس می‌شود و می‌تواند سلامت عمومی را به خطر بیندازد.»

عباس شاهسونی با تأکید بر خطرات جدی سوخت مازوت برای سلامت انسان گفت: «مازوت یکی از سوخت‌های سنگین است که عمدتاً در نیروگاه‌ها برای تولید برق به کار می‌رود. استفاده از این سوخت سنگین منجر به انتشار گاز «دی‌اکسید گوگرد» و ذرات معلق کوچکتر از ۲.۵ میکرون به‌ویژه بلک کربن می‌شود. این ذرات برای همه افراد جامعه مضر هستند اما به‌ویژه مشکلات بیشتری را برای گروه‌های حساس از جمله بیماران قلبی-عروقی، سالمندان، کودکان، زنان باردار، بیماران تنفسی و افراد مبتلا به دیابت ایجاد می‌کنند. سوختن مازوت موجب افزایش آلاینده‌های هوا می‌شود و تأثیرات مخرب و خطرناکی بر سلامت انسان‌ها بر جای می‌گذارد.»

شاهسونی در ادامه گفت: «غلظت آلاینده‌های موجود در شهرها تنها به مصرف مازوت محدود نمی‌شود بلکه آلاینده‌های حاصل از منابع دیگر نیز به این وضعیت دامن می‌زنند. این تجمع آلاینده‌ه، سلامت افرادی را که در معرض آن قرار دارند به شدت تهدید می‌کند.سوزاندن مازوت به طور کلی منجر به افزایش غلظت آلاینده‌های هوا می‌شود. در شرایط پایداری جو، این افزایش غلظت به‌ویژه در مورد ذرات معلق، به کاهش کیفیت هوا و تشدید خطرات ناشی از آلودگی منجر خواهد شد.»