بالاخره کاسه صبر پرستاران لبریز شد و به سرانجام نرسیدن ده‌ها قانون و وعده در کنار سختی کار و درآمد کم، اعتراضات آنها را در روزهای اخیر به دنبال داشت.

«محمد شریفی‌مقدم» در گفت‌وگو با خبرآنلاین پیش‌بینی می‌کند اعتصابات پرستاران در سراسر کشور گسترش خواهد یافت چون وزارت بهداشت و مسئولان دولتی تمایلی برای حل مشکلات پرستاران ندارند و به‌گفته او «پیام اعتراضات را نشنیده‌اند». او با بیان اینکه پرستاران به‌جز اجرای قوانین شغل خود، انتظار دیگری ندارند، گفت مشکلات امروزه پرستاران حاصل دو دهه بی‌توجهی به‌خواسته‌های این قشر است و در شرایط فعلی، پرستاران معترضی که دست از کار کشیده‌اند، هیچ ترسی از اخراج شدن ندارند.

اعتراضات پرستاران از کدام شهر شروع شد و در کدام شهرها ادامه یافته است؟

آن‌قدر اعتراضات زیاد است که حسابش از دست همه در رفته است. اعتراضات از استان البرز و شهر کرج شروع شد و الان حدود ۵۰ بیمارستان درگیر هستند. بعد از آن شهر شیراز، آغاز کرد. در تمام بیمارستان‌های دولتی اعتراض را شاهد بودیم و در تمام بیمارستان‌های دولتی در شهرهای شیراز، جهرم، لامرد، فسا و سایر شهرهای استان فارس هم اعتراض داشتیم. در استان‌های مرکزی، کهگیلویه و بویراحمد، خراسان رضوی و برخی استان‌های دیگر هم شاهد اعتراض هستیم. تعداد زیاد است و از ذهنم بیرون رفته‌اند.

جرقه اصلی این اعتراضات چه موضوعی بود؟

باید ابتدا چرایی اعتراضات را بررسی کرد. پرستاری یکی از مشاغل بسیار سخت و طاقت‌فرساست. پرستاران در مواجهه مکرر با بیماری‌های پرخطر هستند. سل، ایدز، هپاتیت و کرونا ازجمله این بیماری‌ها هستند. مثلا در بحران کرونا، ادارات را تعطیل کردند ولی پرستاران سر کار بودند. ما سختی‌های شغلی زیادی ازجمله مواجهه با بیماران در حال احتضار و نظایر آن را داریم.

اینها خصوصیات شغل پرستاری است. پرستار می‌داند شغل او این خطرات و سختی‌ها را دارد. آیا این دلیل کافی برای اعتراض است؟

من شغل را معرفی کردم نه دلایل اعتراض را. دلیل اعتراض این نیست که شغل چه مشخصاتی دارد. پرستارانی داشتیم که در بحران کرونا، خانه نرفتند و مبتلا شدند و از دنیا رفتند. آن موقع اعتراض نکردیم و با جان و دل کار کردیم. در مشاغلی از این دست، در تمام دنیا، جذابیت و انگیزاننده قرار می‌دهند تا مردم تمایل داشته باشند در آن وارد شوند. مهمترین انگیزاننده هم دریافتی خوب این شغل در کل دنیا به‌جز کشور ماست. در خارج از کشور، آن‌قدر پرستار را از لحاظ معیشتی، شارژ می‌کنند که دغدغه معیشت نداشته باشد چون اعتقاد دارند در صورتی‌که پرستار دغدغه معیشت داشته باشد، تمام همت خود را برای بیمار صرف نمی‌کند. پرستار در آمریکا ۵ هزار دلار حقوق می‌گیرد و زندگی‌اش تامین است و دغدغه اضافه‌کار و شیفت دوم ندارد. در دنیا، پرستاران امنیت شغلی دارند.

وضعیت سیستم پرستاری در کشور ما به‌خاطر کم‌توجهی مسئولان وزارت بهداشت، روزبه‌روز بدتر می‌شود. از سال ۷۶ طبقه جدیدی در نظام سلامت شکل گرفت و سعی کرد تمام منابع را به‌سمت خود بکشد و اعتقاد دارد هر قدر دیگران از منابع کمتر استفاده کنند، کاسه او پرتر می‌شود. با این دید، مشاغلی مانند پرستاری، دچار مشکل می‌شوند. پرستاران بعد از آن چند قانون را به مجلس بردند و در حال حاضر، خواسته پرستاران اجرای قانون است و چیزی بالاتر از اجرای قانون نمی‌خواهند. قانون سخت و زیان‌آور بودن شغل پرستاری که در سال ۱۳۶۸ تصویب شده و در سال ۸۸ هم دوباره توسط قانونگذار مورد تاکید قرار گرفت، ‌ازجمله این موارد است. این قانون می‌گوید چون شغل پرستاری سخت است در بخش خصوصی با ۲۰ سال کار، امکان بازنشستگی وجود دارد. در بخش دولتی با ۲۵ سال کار، بازنشسته می‌شوند.

چه قوانینی درباره پرستاران اجرا نشد؟

قانون دیگر، تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری است که نصفه‌نیمه اجرا شد. در نظام درمان، کار تیمی است و همه کار می‌کنند تا مریض خوب شود. خدمات همه گروه‌های پزشکی تعرفه دارد به‌جز پرستاران. مجلس در سال ۱۳۸۶ تصویب کرد خدمات پرستاران هم تعرفه داشته باشد. سوم قانون ارتقای بهره‌وری نظام بالینی است که نیم‌بند اجرا کرده‌اند. یکی هم پرداخت‌های فوق‌العاده‌های خاص است که برای ضریب ۳ برای همه مشاغل اجرا شده ولی برای پرستاران تنها ۰.۴ اجرا شده است. آخرین اعتراض پرستاران هم اضافه‌کار اجباری است. در صورت اضافه‌کاری، باید توافق پرستار وجود داشته باشد ولی در حال حاضر، اضافه‌کاری به‌صورت اجباری تحمیل می‌شود.

مطالبات پرستاران بیش از ۲ دهه است قرار بوده به‌نتیجه برسد ولی نشده. مواردی که اشاره کردید علاوه بر این اعتراضات باعث مهاجرت آنها هم شده است؟

واقعیت آن است که وضعیت پرستاری به‌تدریج خراب‌تر شد. تورم بالا رفته و دریافتی پرستاران تغییری نکرده است. ابتدا پرستار غر می‌زند، بعد نامه می‌نویسد، بعد اعتراض می‌کند ولی می‌بیند هیچکس توجهی نمی‌کند. بعد هم مجبور به مهاجرت می‌شود. آمار مهاجرت را یک‌بار اعلام کردیم که به ما گفتند آمار را کجا آوردید؟ آمار ندهید. ما هم آمار نمی‌دهیم ولی تعداد مهاجرت پرستاران بالاست. دکتر ظفرقندی هم در مجلس گفت مهاجرت پرستاران را داریم. به‌جای آن که بیایند علت مهاجرت را بررسی کرده و حذف کنند، صورت مسأله را پاک می‌کنند و می‌گویند آمار ندهید. یکی از گزینه هایی که پرستاران دارند، مهاجرت است. در ایران پرستار اگر بماند ماهانه ۲۰۰ تا ۲۵۰ دلار حقوق می‌گیرد ولی در اروپا به‌ او ۴۰۰۰ دلار دستمزد می‌دهند. عقل سلیم حکم می‌کند جایی که دستمزد بالاتری می‌دهند کار کند. امروز پرستار ایرانی به آلمان برود، از فردا ۱۷۰۰ تا ۲۰۰۰ یورو به او می‌دهند و آموزشش را شروع می‌کنند. آمار مهاجرت سیر صعودی دارد. کشورهای مقصد جذابیت‌هایی را گذاشته‌اند. رفاه، امنیت، جایگاه و احترام دارد. بی‌عدالتی در آن کشورها نیست و تفاوت بین حقوق پزشک و پرستار در نهایت ۲ برابر می‌شود.

    پرستاران می‌دانند وقتی اعتصاب کرده‌اند آنها را تهدید می‌کنند که اخراج‌تان می‌کنیم. می‌گویند باشد، اخراج کنید. وضعیت به‌جایی رسیده که برای پرستار مهم نیست اگر اعتصاب کند اخراج می‌شود

و اگر مهاجرت نکنند؟

گزینه دیگر، تغییر شغل است. خیلی از پرستاران به شغل آزاد می‌روند و می‌گویند راحت شدم از پرستاری. بدترین کاری که پرستاران انجام می‌دهند رانندگی در اسنپ است که دو برابر پرستاری، درآمد دارند. پرستاران دنبال کارهای اداری رفته‌اند. در کارهای بیمه، آموزش و پرورش و شهرداری می‌روند. عده‌ای از پرستاران هم ترجیح داده‌اند خانه‌نشین شوند. پرستار می‌گوید در یک شیفت اضافه‌کاری به‌ من ۱۴۰هزار تومان می‌دهند که پول ایاب و ذهاب نمی‌شود.

این اعتراضات به خروج پرستاران از کار بیشتر دامن می‌زند؟

بیمارستان‌های ما قبل از این اعتصابات هم خالی از پرستار بود. در تهران، بیمارستان الغدیر را افتتاح کردند ولی کمبود پرستار داشتند. برخی بیمارستان‌ها به‌خاطر نبود پرستار، باز نمی‌شوند. تعدادی از پرستاران هم که مانده‌اند فشار بی‌امانی را تجربه می‌کنند. پرستاران می‌دانند وقتی اعتصاب کرده‌اند آنها را تهدید می‌کنند که اخراج‌تان می‌کنیم. می‌گویند باشد، اخراج کنید. یعنی وضعیت به‌جایی رسیده که برای پرستار مهم نیست اگر اعتصاب کند اخراج می‌شود.

اعتراضات تاثیرگذار هم بوده است؟

بگذارید درباره مدل اعتراضات حرف بزنیم. قبلا در مشهد، کرج و شیراز، اعتراض به‌صورت تجمع بوده ولی الان شکل اعتراضات بی‌سابقه است و در طول ۱۰۰ سال تاریخ پرستاری مدرن کشور برای اولین بار است که اعتراض به‌شکل «دست از کار کشیدن» اتفاق می‌افتد. وقتی پرستار دست از کار بکشد، خیلی احساس نگرانی می‌کنیم.

` مسئولان متاسفانه اهمیتی نمی‌دهند و پیام را نگرفته و درک نکرده‌اند. اگر مسئولان دلشان برای مردم می‌سوزد، باید رسیدگی کنند. تمام دنیا صدای اعتراض پرستاران را شنیده ولی مسئولان این پیام را نشنیده‌اند. به پزشکیان عرض کردم شما پزشک هستید و وضعیت پرستاران را می‌دانید. حالا می‌توانید یک نماینده از وزارت بهداشت را انتخاب کنید تا بیاید و این کار را جمع کند. متاسفانه به‌علت کم‌توجهی مسئولان وزارت بهداشت و سطوح بالاتر، اعتراضات در حال گسترش است. ضمن اینکه ما به‌عنوان خانه پرستار احساس نگرانی می‌کنیم. شورای عالی امنیت ملی برای اعتصابات پرستاران جلسه گذاشته بود و در آنجا به وزارت بهداشت ماموریت داده ظرف ۳ روز مشکلات جامعه پرستاری را جمع‌بندی کرده و ارائه دهد. ما می‌گوییم وزارت بهداشت خودش بخشی از مشکل است و مسبب مشکلات است. 

    قبلا اعتراض به‌صورت تجمع بوده ولی الان شکل اعتراضات بی‌سابقه است. در طول ۱۰۰ سال تاریخ پرستاری مدرن کشور برای اولین بار است که اعتراض به‌شکل «دست از کار کشیدن» اتفاق می‌افتد

پرستاران معترض که وسط میدان هستند از تشکل‌های پرستاری عبور کرده‌اند و حرف ما یا نظام پرستاری یا معاونت پرستاری وزارت بهداشت را گوش نمی‌کنند. گروهی که خودشان بخشی از مشکل هستند، نمی‌توانند مطالبات پرستاران را در شورای عالی امنیت ملی نمایندگی کنند. ضمن تشکر از شورای عالی امنیت ملی، خواهشمندیم مشکلات پرستاری را از بدنه پرستاران بپرسند نه از کسانی که خودشان بخشی از مشکل پرستاران هستند.