روزنو :روز گذشته هنوز چند دقیقه از انتشار صحبت‌های غلامرضا نوری نایب‌رئـــیس کمیسیون اصل ۴۴ مجلس شورای اسلامی درباره لزوم اجرای طرح صیانت بر فضای مجازی و اینکه «مردم در انتظار فیلتر کردن واتس‌آپ و اینستاگرام باشند» نگذشته بود که خبر حملــــه سایبری به سامانه شرکت صنایع فولاد خوزستان منتشر شد. هر چند که کارشناسان این شــــرکت اعلام کردند این حمله سایبری بدون خسارت بوده، اما کاربران شبکه‌های مجازی به این موضوع اشاره داشتند که وقتی نمی‌توان از فضای سایبری کشور، صیانت کرد، چطور می‌خواهند با اجرای قانون و محدودیت در فضای اینترنت، از حقوق کاربران محافظت کرد؟!

‌ کدام بار تجربه فيلتر کردن شبکه‌هاي اجتماعي موثر بوده که نمايندگان از آن به‌عنوان راهکاري براي کنترل فضاي مجازي صحبت مي‌کنند؛ البته به‌غير از اينکه سود هزار ميلياردي را نصيب شرکت‌هاي فروشنده فيلترشکن مي‌کرد. در اين ميان، نوري با اشاره به اجراي طرح صيانت، سرنوشت آن را مبهم و نامعلوم دانسته و ابراز اميدواري کرده که «با اين مصوبه عملا موضوع فيلترينگ تمام ابزار‌هاي پرکاربرد فضاي مجازي مانند واتس‌اپ، اينستاگرام و بقيه موارد قابليت اجرايي د‌ارد.». نوري گفت: هيچ راهي براي اصلاح مصوبه مجلس وجود ندارد مگر آنکه شوراي نگهبان اين مصوبه را تاييد نکند. اين گفته‌ها هر فردي را به‌ياد صحبت‌هاي رضا کيانيان مي‌اندازد که گفته بود: « اسم محدود کردن فضاي مجازي را گذاشته‌اند صيانت.» تقريبا موضوع حملات سايبري از يک سال پيش و با هک پمپ بنزين‌ها آغاز شد. سپس تابلوهاي بزرگراه‌هاي اصفهان و در آخرين مورد آن، سامانه‌هاي شهرداري تهران مورد حمله سايبري قرار گرفت که هنوز نتوانسته‌اند بعد از گذشت يک ماه، خسارت‌هاي آن حمله سايبري را به‌طور کامل برطرف کند و هنوز 21 ايستگاه پايش هواي تهران، متعلق به شهرداري تهران غيرفعال است. عضو کميسيون سلامت و محيط زيست و خدمات شهري شوراي شهر تهران تاکيد کرده: «تا 48ساعت تمام اختلال‌هاي سامانه تهران من رفع خواهد شد.»

دولت الکترونيک؟

حملات سايبري در شرايطي رخ مي‌دهد که بسياري از سامانه‌هاي کشور دچار باگ هستند و اين امر آرزوي دولت براي تحقق روياي دولت الکترونيک را دچار مشکل مي‌کند. هنوز مشخص نيست که عملکرد پدافند غير‌عامل در حملات سايبري چيست و چه راهکاري براي اختلال در سامانه‌هايي دارد که زندگي و معيشت مردم به امنيت آنها بازمي‌گردد. مثلا در ماجراي هک شدن سامانه «تهران من» اطلاعات صدها هزار تهراني در آن به‌طور دقيق وجود دارد. در اين شرايط دولت سال‌هاست قصد اجراي طرح دولت الکترونيک را دارد، اما با اين وضعيت کسي نمي‌تواند ادعا کند که امنيت شهروند و تحقق اين امر، با مشکل روبه‌رو مي‌شود. از سوي ديگر، برآورد خسارت شهرداري تهران به‌دليل حمله سايبري، 175 ميلياردتوماني فقط به «تهران من» وارد شد. عليرضا عابدي نژاد، عضو هيات‌مديره نصر تهران گفته است: «مهم‌ترين مساله در امنيت شبکه خصوصا در شبکه‌هاي دولتي در ايران اين است که سامانه‌ها بايد به‌روزرساني شده و در آموزش نيروي انساني جدي‌تر باشيم. اين موضوع به شهرداري تهران هم محدود نمي‌شود و ساير سازمان‌ها و دستگاه‌هاي اجرايي را دربرمي‌گيرد. طبق يک تحقيق مطالعاتي که توسط يکي از مراکز تحقيقاتي معتبر جهاني انجام شده 95 درصد از نفوذهاي موفق در دنيا به‌دليل خطاي عامل انساني بوده است و پول خرج کردن نمي‌توان سيستم‌ها را امن کرد.» اين کارشناس نيز باور دارد که تا زماني‌که شهرداري تهران و نهادهاي ديگر اراده بر شفافيت نداشته باشند، ميزان آسيب مالي و اطلاعاتي به شهرداري تهران از محل حمله سايبري مشخص نخواهد شد، اما به نظر مي‌رسد باتوجه به زمان‌بر شدن و سطح اين حمله، هک شهرداري تهران در مقايسه با ساير حملات سايبري به شبکه‌هاي ديگر نهادها و دستگاه‌ها متفاوت بوده است.

صيانت از مردم يا فضاي مجازي

اما سوال بسياري از کاربران شبکه‌هاي مجازي اين است که آيا بهتر نيست تمرکز مجلس و دولت به‌جاي اجراي طرح صيانت يا فيلتر کردن واتساپ و اينستاگرام، برروي افزايش حملات سايبري و خسارت‌هاي چند هزار ميلياردي در اين رابطه باشد؟ آيا وقت آن نرسيده که پدافند غيرعامل اعلام کند دليل اين همه حمله به زيرساخت‌هاي مهم کشور که مستقيم برروي زندگي مردم تاثير مي‌گذارد چيست؟ اين سوالات از منظر امنيتي، اجتماعي و اقتصادي و سياسي مي‌تواند تاثيرگذار باشد، کما اينکه به‌طور شفاف شاهد اين موضوع بوديم که با اختلال در سامانه‌هاي سوخت، هزاران نفر در صف بنزين بودند يا در موضوع هک شهرداري تهران، خدمات آن براي چند روز دچار اختلال شد. بدون ترديد با همه اقدامات و هزينه‌هايي که در طول سال‌هاي گذشته براي اين سامانه‌هاي صورت گرفته و مردم بسياري از کارهاي اداري و خدماتي خود را از طريق اين سامانه‌ها دريافت مي‌کنند، هرگونه حمله و باگ در اين باره مي‌تواند هزينه‌هاي هنگفت و خسارت‌هاي بزرگي را به کشور تحميل نمايد.