روزنو :شايد هيچ يک از طرفين برجام فکرش را هم نمي‌کردند که پس از صدور قطعنامه ضد ايراني عليه کشورمان باز هم فضا براي احياي برجام و از سر گيري مذاکرات فراهم باشد. اما روند امور به سمت و سويي رفت که در کمترين زمان ممکن اين اتفاق افتاد و در پي سفرهاي ديپلماتيک به تهران و گعده جوزپ بورل، انريکه مورا و راب مالي در بروکسل فضا براي از سرگيري مذاکرات فراهم شد. چنانکه اگر نظري به صحبت‌هاي وزير امور خارجه کشورمان در نشست مطبوعاتي با سرگئي لاوروف وزير خارجه روسيه و نشست خبري با جوزپ بورل مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا بيندازيم به وضوح مي‌بينيم که ايران آمادگي کامل خود را براي از سرگيري مذاکرات اعلام کرده و بورل نيز از عزم ساير طرفين به ويژه آمريکايي‌ها براي از سرگيري مذاکرات در جهت احياي برجام خبر داده است. مويد اين نکته را نيز مي‌توان توئيت اخير انريکه مورا هماهنگ کننده مذاکرات برجام دانست که با اشاره به ديدار با راب مالي از تضمين آمريکايي‌ها براي از سرگيري مذاکرات و احياي برجام خبر داد. اين در حالي است که طي روزهاي گذشته نيز صحبت‌‌هايي پيرامون محل بعدي مذاکرات به گوش مي‌رسد و ديگر وين مقصد مذاکره کنندگان نخواهد بود بلکه آنطور که شواهد و قرائن نشان مي‌دهند بايد منتظر حضور مذاکره کنندگان در دوحه قطر باشيم. چه اينکه يک منبع آگاه در وزارت خارجه قطر به «ميدل ايست نيوز» خبر داد که دور تازه مذاکرات هسته‌اي براي احياي توافق هسته‌اي در قطر برگزار خواهد شد. اين در حالي است که روز گذشته سخنگوي وزارت امور خارجه در مورد موعد برگزاري مذاکرات اظهار داشت: «زمان برگزاري مذاکرات در مورد مسائل باقي مانده براي لغو تحريم‌ها در يکي از کشورهاي حاشيه خليج فارس قطعي شده و ان‌شاء‌ا... اين مذاکرات در هفته جاري برگزار مي‌شود.» .

خروج برجام از بن‌بست؟

در دو ماه گذشته فضايي سرد بر حوزه ديپلماسي سايه افکنده بود و تقريبا همه تحليل‌ها به يک نتيجه واحد منتهي مي‌شد که گويا مذاکرات وين و احياي برجام به بن‌بست رسيده است. اقدام خارج از منطق و غير سازنده رافائل گروسي، مديرکل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در تهيه و تدارک يک قطعنامه ضد ايراني در شوراي حکام نيز مويد اين جمع بندي بود. با اين همه پس از واکنش تند ايران نسبت به قطعنامه شوراي حکام و ابراز نگراني‌هاي کشور‌هاي اروپايي و ساير طرف‌هاي توافق هسته‌اي ايران نسبت به ناکام ماندن و از بين رفتن برجام، مجددا تحرکات جديدي در اين عرصه اتفاق افتاد که از آن جمله مي‌توان به سفر سرگئي لاوروف وزير امور خارجه روسيه و بلافاصله پس از آن سفر جوزف بورل مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا به تهران اشاره کرد. حائز اهميت اينکه اين سفر‌ها با سفر مصطفي الکاظمي نخست وزير عراق به تهران معني ديگري خواهد داشت خصوصا اينکه وي پيش از عزيمت به تهران هم اکنون در سفري رسمي به عربستان سعودي رفته است. مصطفي الکاظمي در مذاکرات اخير ميان ايران و عربستان نقشي ميانجي‌گر بازي کرده است و اين احتمال مي‌رود که در حوزه مرتبط با ايران ـ عربستان نيز تحولات تازه‌اي در راه باشد. در واقع به گفته برخي ناظران، سفر مصطفي الکاظمي نخست وزير عراق به تهران مي‌تواند حامل نشانه‌اي از پيشرفت گفت‌وگو‌هاي ايران و عربستان و بيانگر جريان خون تازه به رگ‌هاي ديپلماسي باشد. در همين حال پيش از سفر بورل به ايران، انتشار خبري مبني بر دستور جو بايدن رئيس‌جمهور آمريکا براي لغو ممنوعيت صدور ويزا براي آن دسته از شهروندان ايراني که در سپاه پاسداران خدمت کرده‌اند از سوي ناظران به عنوان سيگنالي مثبت در راستاي تقويت مذاکرات احياي برجام تلقي شده است. آنچه مشخصا مي‌توان از اظهارات مقامات ايراني و اروپايي پس از ديدار بورل از تهران دريافت اينکه مقرر شده است مذاکراتي ميان ايران و آمريکا با واسطه يک طرف ثالث برگزار شود. اين مي‌تواند به معني احياي برجام و يا حتي آغاز يک روند تازه باشد که هدف آن با احياي برجام يکي خواهد بود و آن چيزي نيست جز رفع تحريم‌هاي ايران. در همين خصوص مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا گفته است که مذاکرات ميان ايران، اتحاديه اروپا و آمريکا در وين برگزار نخواهد شد چرا که گفت‌وگو‌ها در قالب 4+1آمريکا نيست. جوزپ بورل نيز در اين خصوص اعلام کرد احتمالا اين گفت‌وگو‌ها در جايي نزديک‌تر به خليج فارس و به صورت مشخص‌تر در يک کشور حاشيه خليج فارس برگزار مي‌شود، جايي که اذهان را متوجه قطر مي‌کند که از قضا اخيرا نقش پررنگي در تبادل پيام ميان تهران و واشنگتن داشت. اين موضوع، اذهان را به اهميت نقش معادلات منطقه‌اي و شايد محوريت آن در ادامه مذاکرات سوق مي‌دهد.

سفر رابرت مالي و علي باقري به قطر

در حالي که قرار است در هفته جاري مذاکرات احياي برجام بين ايران و آمريکا به صورت غيرمستقيم و با تسهيل‌گري اتحاديه اروپا در يکي از کشورهاي حوزه خليج فارس برگزار شود، خبرگزاري «رويترز» به نقل از يک منبع مطلع گزارش داد: انتظار مي‌رود «رابرت مالي» نماينده ويژه آمريکا در امور ايران دوشنبه (27 ژوئن) وارد دوحه شود و با وزير خارجه قطر ديدار کند. رويترز در ادامه به نقل از يک مقام ايراني مدعي شد که «علي باقري» مذاکره کننده ارشد هسته‌اي جمهوري اسلامي ايران هم «براي گفت‌وگو 28 و 29 ژوئن (هفتم و هشتم تير) در دوحه خواهد بود.» در همين حال يک منبع آگاه در وزارت خارجه در گفت‌وگو با تسنيم اعلام کرد که معاون سياسي وزارت خارجه امروز به دوحه سفر خواهد کرد.