روز نو :در مـیـان رهـبـران جـهان تا به امروز، کمتر شخصیتی به جامعیت امام خمینی (ره) بـروز کرده اسـت. شـخـصـیـت استثنایی و اسطوره‌ای که توانست از یک جمع پریشان و پـراکـنـده، یـک امـت مـتـحـد بـسـازد و بزرگ‌ترین انقلاب قرن را برپا کند و باز به دلیـل هـمـیـن جامعیت‌اش بود که میلیون‌ها نفر، به استقبالش رفتند، هزاران نفر جان و مالشان را فدای راهش کردند و میلیون‌ها نفر در تشییع پیکرش، او را بدرقه کردند. همین شخصیت والا و بی‌نظیر و رهبری مقتدرانه امام خمینی(ره) بود که مقام معظم رهبری در خصوص ایشان فرمودند که «این انـقـلاب بی‌نـام خـمـیـنی در هیچ جای جهان شناخته شده نیست.» شـخـصیت امام خمینی(ره) دارای ابعاد گوناگون بود و هرازگاهی بُعدی از ابعاد وجود ایشان نمایان می‌شـد. همین امر است که موجب شده با گذشت 33 سال از عروج ملکوتی بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی بسیاری هنوز هم معتقد به این مساله هستند که باید اندیشه‌ها، آرمان‌ها و تفکرات امام(ره) در حوزه‌های مختلف برای جامعه و به‌خصوص نسل جدید و جوان تبیین شود تا جامعه بیش از گذشته با اندیشه‌های امام(ره) آشنایی یابد و این مساله نیز صرفا به ایام رحلت بنیانگذار انقلاب اسلامی یا ایام دهه فجر محدود نگردد ودر تمامی ایام سال اندیشه‌های امام(ره) برای جامعه تشریح شود. در این راستا برای بررسی لزوم تبیین اندیشه‌های امام (ره) در جامعه ؛ انقلابی‌گری در نظر امام(ره) و مسائل این حوزه«آرمان ملی» با غلامعلی رجایی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب و مشاور سابق مرحوم آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام به گفت‌وگو پرداخته است که می‌خوانید.

بسيار شنيده مي‌شود که حرکت در مسير امام(ره) و توجه به آرمان‌هاي ايشان راهگشاي بسياري از مشکلات است اما در عمل اتفاق گسترده‌اي رخ نمي‌دهد و تلاش براي تحقق آرمان‌هاي بنيانگذار انقلاب اسلامي تنها در حد شعار باقي مي‌ماند.

به نظر من مقصرين عدم ترويج آرمان‌هاي امام(ره) برخي از اولياي امور و بخشي از افرادي هستند که قرار بود راه امام را ادامه دهند. اگر اين مقصرين اهداف خود را با ديدگاه‌هاي امام‌(ره) در دولت‌هاي مختلف تنظيم مي‌کردند، امروز وضع بهتري داشتيم و شاهد بسياري از مشکلات در کشور نبوديم. به عنوان نمونه از ميزان توجهي که شهيد رجايي نسبت به رسيدگي به مستضعفين از امام(ره) ياد گرفت و اجرا کرد، در دولت‌هاي بعدي کمتر شد. يا در مورد ديگري، وحدت مسلمان‌ها از موضوعات مورد تاکيد امام(ره) بود اما اکنون روابط بسياري از کشورهاي منطقه به هم خورده است. مورد ديگر توجه حضرت امام(ره) به مردم بود.

امام(ره) سالهاست که رحلت کردند و حضور ندارند. براي تبيين و توسعه ديدگاه بنيانگذار انقلاب اسلامي چه بايد کرد؟

اگر سرفصل‌هاي رفتار امام(ره) استخراج و مقداري تمرکز بيشتري بر آن صورت مي‌گرفت، مي‌توانستيم وضع بهتري داشته باشيم. هر کجا و هر زمان به آرمان‌هاي امام(ره) توجه نکرديم، ضربه خورديم. پس در درجه اول برخي مسئولان و سپس افرادي که مروج انديشه امام هستند، در عدم تبيين انديشه و آرمان‌هاي بيناگذار انقلاب اسلامي خوب عمل نکردند. البته الحق و الانصاف بايد اذعان داشت موسسه تنظيم و نشر آثار امام(ره)عملکرد مطلوبي در ترويج خط امام(ره) و ديدگاه‌هاي ايشان دارد.

از ديدگاه شما ابعاد شخصيتي، ديدگاه‌ها و آرمان‌هاي امام(ره) چه ميزان براي نسل جديد تبيين شده است و چه اقداماتي بايد صورت گيرد؟

ما نتوانستيم امام(ره) را به نسل جواني که از ايشان جز تصوير و صدايي نشنيدند بشناسيم. جامعه ما نيز نسبتا جامعه جواني است و آينده کشور نيز دست اين نسل است. بنابراين بايد پرسيد دستگاه رسانه‌اي و فرهنگي تبليغي، مساجد و مدارس چقدر از امام و آرمان هايش به مردم و دانش آموزان مي‌گويند؟ امر خطرناک نيز اين است که امام را مناسبتي کنيم. يعني 13 و 14 خرداد به امام(ره) بپردازيم و ديگر نگوييم تا دهه فجر و پس از آن تا سال آينده. لذا معتقدم شخصيت امام(ره) تبيين نشده و من به عنوان کسي که بيش از دو سه دهه است در مورد امام فکر کردم، مي‌نويسم مي‌گويم که امام واقعا چهره‌اي دوست داشتني و کمياب در تاريخ ايران و حوزه بوده است. اگر رهبري امام(ره) نبود در جنگ نمي‌توانستيم موفقيتي کسب کنيم. ايشان قاطعانه مي‌گفت که حصر آبادان بايد شکسته شود. خرمشهر بايد آزاد شود و همه اينها شد. با اينکه امام(ره) نه فرمانده نظامي بود و نه دانشگاه جنگ رفته بود اما در جنگ از اين جهت رهبري دانا و توانا داشتيم و هرچند نتوانستيم صدام را ساقط کنيم اما خاک خود را نيز از دست نداديم. فراموش نکنيم که آنها مي‌خواستند خوزستان و جزاير را جدا کنند و اروند را عراقي کنند که همه اينها ناکام ماند. ناظر سازمان ملل هم گفت که عراق متجاوز است و بايد غرامت دهد، هرچند که در راه دريافت غرامت مثل کويت موفق نبوديم.

برخي که ادعاي انقلابي بودن و همراهي با امام(ره) را داشتند بعدها رويکردهاي جديدي اتخاذ کردند؛ اين امر به جهت تغيير کلي رويکرد بود يا به جهت تغييرات زماني؟

خود ما هم امام(ره) را آنطور که بايد درک نکرديم و جنگ مشکلات کشور را به سمتي بردکه چون برنامه‌اي منسجمي براي اداره کشور نداشتيم قاعدتا فکر کرديم که راه‌حل‌ها را بايد در بيرون از انديشه امام(ره) پيدا کنيم. مجالس مختلف با نگرش‌هايي که داشتند باعث شدند راه‌حل‌ها را در آنجا پيدا کنند و شد آن چيزي که اکنون مي‌بينيم. زماني شهيد رجايي مي‌گفت بي‌دست مي‌شود زندگي کرد اما بي‌مردم نمي‌شود. خود حضرت امام(ره) نيز مي‌فرمود: «کاري که نمي‌توانيد به مردم پاسخ دهيد انجام ندهيد» به نظر من يک جور بي‌برنامگي بود که تعمد و ترس نبود. مقداري هم عليه تفکرات و رقابت‌هاي سياسي باعث شد که اختلاف نظرهايي در درون جبهه انقلاب شکل بگيرد و اينها به کنار زدن رقيب فکر کنند و اينگونه که امام(ره) مي‌گفت همه با هم باشيد را فراموش کنند. در حالي که امام(ره) معتقد بود جناح‌ها بايد با هم بالانس باشند اما مي‌بينيد که در دولت و مجلس چه سمت‌گيري‌هايي وجود دارد. من بارها نسبت به مجلس و دولت نقد کردم که يعني نتوانستيد دو نفر هم از دولت قبلي آن هم با اين معدل ارزيابي کارآمدي مديراني که وزير شدند را حفظ کرده و از آنها استفاده کنيد. همه ما بايد با هم باشيم و همه يکديگر را تحمل کنيم. ما از امام(ره) سخن مي‌گوييم و براي تجديد ميثاق با آرمان‌هاي ايشان گل هم مي‌بريم ولي وقتي به دولت مي‌رسيم چه اصلاح‌طلب و چه اصولگرا به آرمان‌هاي امام(ره) کمتر توجه مي‌کنيم.

امروز شاهديم که اصلاح‌طلبان به حاشيه رفته‌اند تحليل شما از مساله چگونه است؟

جريان چپ دوران سختي را داشته و دارد. به خصوص اکنون که جناح اصلاح‌طلب به پارکينگ رفته است. اينگونه است که نتوانستند گزينه‌هاي‌ خود را براي رياست‌جمهوري بياورند، در مجلس نيز نيروهاي کارآمد اصلاح‌طلب رد صلاحيت شدند و نيروهاي جايگزين نيز قدرت رقابت نداشتند. ضمن اينکه مشکل از جاي ديگري است يعني رأي مردم به اصلاح‌طلبان رأي محدودي است. اصلاح‌طلبان با آقاي خاتمي که آمدند 20 و 22 ميليون رأي ازمردم گرفتند و آقاي روحاني با تاييد آيت‌ا... هاشمي، آيت‌ا... سيد حسن خميني و آقاي خاتمي دو دوره به رياست‌جمهوري رسيد. البته من قبل هم گفتم برخي شعارها را که برخي افراد ساختارشکن مي‌دادند اصلا قبول ندارم، چراکه هر چند مردم نسبت به برخي کارآمدي‌ها فکر مي‌کنند، اما اينگونه نيست که از جريان‌هاي سياسي عبور کرده باشند. دولت و مجلس کنوني اصولگراست و نشان مي‌دهد که اين جريان سياسي تمام نشده است ولي ما بالانس قدرت را از دست داده‌ايم و ضرر کرديم. چون نمي‌توانيم بپذيريم که تيم مذاکره کننده به تجربه ظريف و امثال او توجهي نکند. من جلسه آقاي روحاني با وزراي خود در فضاي مجازي را به فال نيک مي‌گيرم و البته جايي گفتم که بايد از کلي‌گويي خارج شود، برنامه و ديدگاه‌هاي خود را بدهد و نقد هم کند که دولت بتواند با نقد نجيبانه؛ خود راه را بهتر تشخيص دهد.

انقلابي‌گري که امروز برخي مطرح مي‌کنند تا چه اندازه مورد قبول امام(ره) بود؟

ما بايد در عمل ببينيم که منظور از انقلابي‌گري چيست. اگر منظور قطع ارتباط با منطقه است که امام(ره) اين راه را نمي‌پسندد. اگر منظور از انقلابي گري حذف جريان رقيب است که نتواند سربلند کند اصلا انقلابي گري نيست. انقلاب يعني همه سليقه‌ها باشند. اگر به اين چشم نگاه کنيم مي‌توانيم و الا اين شعاري است که در عمل علائم آن را نمي‌بينيم. معني انقلابي بودن اين است که با دنيا رابطه برقرار کنند از اصول عقب نشيني نکنند و سطح رفاه و معيشت مردم را نيز بهتر کنند.