افـزايش جمعيتِ «بمـب خاموش»

رور نو :روند افزايش جمعيت و مهاجرت‌هاي روستاييان به شهرها در کنار افزايش اجاره بها و قيمت يک خانه در حومه شهرها بسياري را به حاشيه شهرها برده و در کنار آن باعث افزايش آسيب‌هاي اجتماعي شده است. در سال 99، در حومه رسمي کلان‌شهرها و شهرهاي بزرگ 90 هزار نفر ساکن تازه به شهرهاي جديد اضافه شدند، به‌طوري‌که کل جمعيت اين مناطق از يک ميليون نفر گذشت. اين کوچ، معادل 2.2 برابر ميانگين سالانه جمعيت مهاجر طي دو دهه اخير است. موضوع حاشيه نشيني و بروز شهرها و مناطق حاشيه‌اي سبب شده که هزاران و شايد ميليون‌ها نفر در اطراف شهرهايي مانند تهران، از حداقل امکانات برخوردار نباشند و کاهش نظارت‌ها بر اين مناطق سبب افزايش جرائم شده است. البته اين اتفاق مختص تهران نيست و در شهرهاي کوچک‌تر مانند کردستان و شهرهاي بزرگتر مانند مشهد، پديده حاشيه نشيني در حال افزايش است. فرشاد مومني عضو هيات علمي دانشگاه علامه تهران و اقتصاددان در گفت‌وگويي اعلام کرده که «بحث درباره‌ کيفيت رشد را به حاشيه مي‌رانند و نسبت به فقر‌زايي سياست‌ها حساسيت زدايي مي‌کنند. آيا اينکه جمعيت حاشيه‌نشين کشور در حال عبور از مرز يک چهارم کل جمعيت است نبايد شما را حساس کند؟» اين صحبت‌ها به منزله آن است که حدود 20 ميليون نفر در کشور در حال رانده شدن به سمت حاشيه شهرها هستند. شهرهاي اقماري که از کمترين امکانات اوليه شهري برخوردارند.

80 درصد در زير خط فقر مسکن

طبق آماري که معاون شهرسازي و معماري شهرداري تهران اعلام کرده: «تهران نيازمند 150 هزار مسکن است و 80 درصد تهراني‌ها زير خط فقر مسکن هستند.

آنطور که حميدرضا صارمي اظهار کرده: «تهران 11 درصد جمعيت کشور را در اختيار خود دارد و در بحث مسکن ملي بايد آمار زيادي به تهران اختصاص يابد عمده تلاش دولت براي ساخت مسکن ملي بايد در تهران باشد. بر اساس شاخص‌هاي جهاني تنها دمشق وضعيتي بدتر از تهران دارد و اين درحالي است که در قانون شهرداري ملزم به برنامه‌ريزي در خصوص مسکن است همچنين شهرداري مکلف به بهسازي و نوسازي است. 34 درصد جامعه تهران يک خانوار و دو خانوار هستند و 43 درصد تهراني‌ها مستأجر هستند و اين درحالي است که آمار مستأجرنشيني در کشور 25 درصد است.»

افزايش آسيب‌ها

اصغر مهاجري؛ جامعه شناس در رابطه با پديده حاشيه نشيني و فقر در اطراف شهرها نيز احساس خطر مي‌کند و مي‌گويد: در کشور ما، حاشيه نشيني، يکي از آسيب‌هاي بسيار جدي است و متاسفانه، گسترش بدون تنفس اين آسيب هم بسيار نگران کننده است. مسئولان حوزه شهري اذعان دارند که حدود 24 ميليون نفر حاشيه نشين در کشور داريم که از منظر اجتماعي، بايد حدس بزنيم که اين عدد تا 40 ميليون نفر هم مي رسد. وي باور دارد که «حاشيه نشيني، معادل محروميت انسان‌ها از دسترسي به استانداردهاي زندگي و از جمله محل سکونت و اسکان مناسب است. شما از پشت بام نشيني و زيرپله نشيني و اتاق‌هاي با سقف الواري مثال زديد، اما زندگي در کانال‌هاي زيرزميني يا حتي زندگي در چادرهايي که سال‌ها پيش در حاشيه اتوبان‌هاي شمال تهران شاهد بوديم، گونه‌هاي ديگر از حاشيه نشيني است که هنوز هم در چابهار و بندرعباس مي‌توان از اين نوع هم مشاهده کرد. حاشيه نشيني، يک آسيب جدي گسترده عمق يافته است که امروز، بيش از نيمي از جمعيت کشور را تهديد مي‌کند و بسترساز بسياري از آسيب‌هاي ديگر، به خصوص در کلانشهرهاست.» مهاجري در ادامه به مطالعاتي درباره پيامد ادامه محور جنوبي بزرگراه يادگار امام و گسترش راه آهن تهران- هشتگرد براي مناطق جنوبي شهر تهران، اشاره دارد و مي‌افزايد: «ما در اين مطالعات متوجه شديم که حاشيه نشيني، عامل اصلي توليد و بازتوليد ساير آسيب‌هاي اجتماعي است چون نه تنها فضاهاي شهري در مناطق حاشيه نشين بي دفاع هستند، شکل گيري الگوهاي انتشار آسيب‌ها در اين مناطق هم بسيار نگران کننده است.»