رامتین موثق:اخبار گرانی نان این روزها در حالی مطرح است که سابقا این خبر به صورت مکرر تکذیب شده بود؛ اما با تغییر سیاست دولت و تعیین قیمت نان به صورت منطقه‌ای و استانی، احتمال گرانی نان قوت می‌گیرد. آنطور که از تحلیل کارشناسان مشخص است خود سیاست ارائه یارانه به آرد گرانی نان را ایجاد می‌کند.

دیروز وزیر اقتصاد اعلام کرد: نظارت به قیمت نان به شکل ویژه دنبال خواهد شد. به گزارش ایسنا، احسان خاندوزی در حاشیه جلسه هیات دولت در واکنش به اقدام برخی پلتفرم‌ها در عرضه گران‌تر نان و همچنین گران‌فروشی نان توسط برخی نانوایی‌ها گفت: قیمت‌گذاری نان به صورت منطقه‌ای انجام می‌شود و قیمت آن در سراسر کشور یکسان نیست. استان‌ها نان‌های منطقه‌ای و محلی‌شان را با وزن و قیمت‌های متفاوت می‌فروشند. او ادامه داد: در سیستان و بلوچستان وزن یک چانه نان حدود یک کیلو و در سایر استان‌ها ۳۰۰-۴۰۰ گرم است. وزارت کشور درخواست افزایش قیمت نان توسط مقامات استانی را پس از بررسی، اعلام می‌کند و پلتفرم‌ها و نانوانی‌ها نیز موظف به رعایت قیمت مصوب این وزارتخانه هستند.

به نظر می‌رسد دولت در سیاست اعطای یارانه به آرد با بن‌بست برخورد کرده که دائم نرخ‌های یارانه آرد را تغییر می‌دهد؛ اما آنطور که از اقتصاد ایران انتظار می‌رود دولت هم نان را گران می‌کند، هم در لحظات پایانی بحران به فکر قطع سیاست بحران‌زا می‌افتد و هم یارانه موثری برای مصرف‌کننده در نظر نمی‌‌گیرد

وزیر اقتصاد تصریح کرد: بنده گزارش قیمت‌گذاری انواع نان منطقه‌ای و محلی را از وزیر کشور می‌گیرم و سیستم نظارتی بر نانوایی‌ها را ویژه‌تر می‌کنم. خاندوزی در عین حال بر تنظیم‌گری و قاعده‌مند کردن هزینه‌های پلتفرم‌ها و درگاه‌های اینترنتی فروش نان تاکید کرد و گفت: در ستاد تنظیم بازار این مسئله را مطرح می‌کنم و اگر مصوبه‌ای باشد آن را اجرا خواهیم کرد.

اول تکذیب و سپس گرانی آرد

اخیرا اخباری در خصوص حذف آرد یارانه‌ای نانوایی‌ها پخش شده بود اما بعضی خبرگزاری‌ها مانند تسنیم ادعا کردند آرد یارانه‌ای حدود ۳۰۰ نانوایی سنگک در تهران که همچنان آرد یارانه‌ای نوع یک دریافت می‌کردند، به نوع دوم تغییر پیدا کرده‌اند. به این ترتیب پیش‌بینی می شود این تغییر آرد یارانه‌ای از نوع اول به نوع دوم سبب شود تا قیمت نان ساده حدود ۳۰۰ نانوایی سنگک در تهران از ۲ هزار تومان به ۳ هزار تومان تغییر پیدا کند. از آنجا که تعیین قیمت نان به کارگروه‌های آرد و نان استان‌ها سپرده شده احتمالا این تغییر نرخ آرد یارانه‌ای تصمیم این کارگروه‌ها بوده است.

تمام اخبار فوق در حالی است که مرداد امسال وزیر کشور احتمال افزایش قیمت نان را تکذیب کرده بود. 11 مردادماه احمد وحیدی ادعا کرده بود که دولت برنامه‌ای برای افزایش قیمت نان ندارد. تنها یک روز بعد از تکذیب وزیر کشور، محمد برزعلی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی گلستان از افزایش قیمت نان در این استان خبر داد و گفت: «از این پس قیمت نان سنگک با وزن ۶۰۰ گرم هر عدد ۹ هزار تومان، بربری با وزن ۵۰۰ گرم هر عدد هفت هزار و ۵۰۰ تومان و تافتون با وزن ۲۰۰ گرم هر عدد چهار هزار تومان خواهد بود».

این افزایش قیمت نان بعد از تکذیب وزیر کشور واکنش‌های مختلفی در پی داشت. رئیس اتحادیه نانوایان سنگک استان تهران در همین زمینه گفت: «برای مدیریت اوضاع باید نرخ کارشناسی شده نان هر چه سریع‌تر در همه استان‌ها اعلام شود زیرا این امر می‌تواند در کاهش تخلفات گران فروشی وکم فروشی موثر باشد. اما کارگران صنف نانوایی با گرانی نان مخالفند، هرچند دو سال است دستمزدشان باز هم به بهانه‌ی غیرقانونیِ ثابت ماندن نرخ نان فریز شده و افزایش نیافته است.»

بعد از این افزایش قیمت اولیه باید پرسید دولت چرا دوباره قصد تغییر سیاست در یارانه آرد و افزایش مجدد قیمت نان را دارد؟

اولویت یارانه بر نهاده است یا برای مصرف‌کننده؟

استاد دانشگاه تهران در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» پیشنهاد داد: بهتر است آرد یارانه‌ای حذف شود و یارانه مربوطه به صورت نقدی یا شیوه‌های دیگر به مصرف‌کننده نان برسد. طبعا کسانی که نان استفاده نمی‌کنند از این یارانه بهره‌مند نمی‌شوند.

آلبرت بغزیان ادامه داد: این سیاست هم می‌تواند مفید باشد و هم مضر. از این جهت مفید است که مستقیم به دست مصرف‌کننده می‌رسد و از این جهت مضر است که حذف یارانه باعث افزایش قیمت نان و بهانه‌ای می‌شود برای گرانی شیرینی و کالاهای مربوطه. هرچند که افراد یارانه خرید نان دریافت می‌کنند اما این افزایش قیمت نان ایجاد توهمات تورمی می‌کند.

بغزیان در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: گرانی نان و کمبود آرد یارانه‌ای ناشی از آن است که یارانه بر نهاده اعمال و آرد یارانه‌ای می‌شود، این آرد به جای تبدیل شدن به نان در بازار آزاد فروخته و صرف شیرینی و کالاهای غیرضروری می‌شود. علت آن در سیاست دولت مبنی بر کنترل فروش نان از طریق دستگاه پوز است که راه را برای تقلب باز می‌کند

این کارشناس اقتصادی در خصوص سیاست یارانه‌ای آرد بیان کرد: موضوع اصلی این است که وقتی یارانه بر نهاده اعمال می‌شود یعنی آرد یارانه‌ای می‌شود، این آرد به جای تبدیل شدن به نان با قیمت مصوب به سمت تولید شیرینی و کالاهای غیرضروری می‌رود. یعنی در واقع آرد یارانه‌ای در بازار آزاد فروخته می‌شود.

او افزود: دولت ادعا می‌کند بر بازار نان از طریق دستگاه‌های پز کنترل دارد اما برخی نانوایی‌ها در نتیجه سیاست فروش نان به وسیله دستگاه پز راه فروش آرد را در بازار آزاد پیدا کردند. به این صورت که باید طبق مقدار تعیین شده نان بفروشند اما با تقلب‌هایی نظیر اضافه کارت کشیدن در دستگاه و ... مقدار نان تولیدی در روز را افزایش می‌دهند و باقیمانده آرد را در بازار آزاد می‌فروشند.

بغزیان در مورد تعیین قیمت نان به صورت استانی تصریح کرد: قدرت خرید مردم در شهرهایی که برخورداری بیشتری دارند بالاتر است و در این شهر و استان‌ها وجود یارانه ضرورتی ندارد هرچند که در هر شهری طبقات فقیر و غنی وجود دارد. در شهرهای برخوردار وجود فرهنگ‌های غلط در خرید نان مانند نان دو آتیشه یا دو رو خشاش و ... باعث افزایش قیمت نان می‌شود.

این استاد دانشگاه در پایان گفت: در استان‌های محروم اختلاف طبقاتی شدیدی وجود ندارد و اکثریت در یک رنج مشخصی هستند و در آنجا می‌تواند نرخ پایین‌تر باشد. در صورت تحقق این سیاست، عدالت بهتر توزیع می‌شود. اما پایش دائمی آن برای کارگروه‌های استانی و منطقه‌ای زحمت بسیار دارد.

حمایت از مصرف‌کننده یا دلال؟

سیاست‌های حمایتی دولتی در ایران نظیر اختصاص یارانه به آرد و نهاده‌های تولید به پرورش دلال در اقتصاد بحران‌زده ایران می‌انجامد. خود این امر نشان از عدم حمایت کافی از تولید و بحران تولید و رشد اقتصادی در ایران دارد. با ارائه یارانه به آرد و عدم کنترل کافی بر بازار و دلالان، امکان فروش آن به صورت آزاد فراهم آمده است.

به نظر می‌رسد دولت خود در این سیاست به بن‌بست خورده که دائم نرخ‌های یارانه آرد را تغییر می‌دهد اما آنطور که از اقتصاد ایران انتظار می‌رود دولت هم نان را گران می‌کند، هم در لحظات پایانی بحران به فکر قطع سیاست بحران‌زا می‌افتد و هم یارانه موثری برای مصرف‌کننده در نظر نمی‌‌گیرد. آنوقت باید از دولتمردان پرسید که حامی چه کسانی در اقتصاد هستند. در حمایت از مصرف‌کننده گام برمی‌دارند یا دلالان؟