محمدتقی فاضل میبدی عضو مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم و از روحانیون پژوهشگر ساکن در شهر قم است. با توجه به سکونتش در قم و ارتباط نزدیکی که با اکثر روحانیون و علمای قم دارد، «شهروند» در گفتوگویی با وی نگاه این شهر و علمایش نسبت به سیاستهای فرهنگی دولت را به بررسی نشست. محمدتقی فاضل میبدی معتقد است که مردم قم نیز همانند مردم در سایر شهرها از نوع نگاه و سیاستهای فرهنگی دولت راضی هستند و از آنها حمایت میکنند. علاوه بر این میبدی انتقاد برخی به سیاستهای فرهنگی دولت را منطقی ندانست و تنها دلیل این انتقادها را نوع جهتگیری سیاسی آنها برابر دولت عنوان کرد. مشروح این گفتوگو را در زیر میخوانید.
حالا که منتقدان دولت کمر به نقد سیاستهای فرهنگی دولت و بهویژه گشایش فرهنگی مدنظر دولت یازدهم بستهاند، مایلم نگاه حوزه علمیه و روحانیون قم را نسبت به این سیاستها بدانم؟
معتقدم غالبا دولت و وزرای آن را مورد تایید میدانند. اگر هم انتقادی نسبت به دولت داشته اند،
به وزرایی که به قم آمدهاند یا به شخص رئیسجمهوري گفتهاند. در مراجع رده بالا و علمای تراز اول من هیچ چیزی علیه دولت نشنیدهام. در مجموع، در قم همه از سياستهاي فرهنگي دولت حمایت میکنند و دولت را مورد تایید میدانند. الان قم هم مانند شهرهای دیگر از تغییراتی که رخ داده خوشحال است. چون به هرحال آن فضای تنگی که دولت قبل ایجاد کرده بود، اکنون از بین رفته است. در قم تا همینسال گذشته اجازه انتشار کتابهای آیتالله صانعی داده نمیشد ولی الان طبق اخباری که من دارم، این محدودیت
برداشته شده و این برای همه نقطه امید
و مثبتی است.
پس در شهر قم علما و روحانیون از نگاه و عملکرد دولت در عرصه فرهنگی راضی هستند؟
بله. دولت نسبت به فرهنگ، نگاه بازتری دارد و تنگنظریها کم کم رخت
بر میبندد و ما این نگاه را به نفع نظام میدانیم.
ولی هستند، افرادی که نقدهای تند و تیزی به دولت در زمینه فرهنگی وارد میکنند؟
نقد عیبی ندارد و اتفاقا همین که فضا اینقدر باز است که آنها بیایند نقدشان را مطرح است ما به فال نیک میگیریم. اما حقیقت این است که ما تا حالا از همین افرادی که مشغول نقد رویکرد فرهنگی دولت هستند، حرف حسابی نشنیدهايم. واقعا اشکال اساسی که آنها وارد کرده باشند و مورد پذیرش باشد به چشم من نیامده است.
به نظر شما نقد آنها به چیست؟
به نظرم آنها میخواهند مسائل فرهنگی را بهانه نقدهایشان کنند. چون تا الان واقعا در عالم هنر و فیلم و موسیقی اتفاق بدی نیفتاده و الان همه خوشحالند. باز شدن فضای فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و نقد در شأن جمهوری اسلامی است که دولت هم تاکنون همین رویکرد را داشته است. کسی در قم این مساله را قبول ندارد که بازشدن فضای فرهنگی به ضرر اسلام و جمهوری اسلامی است. طی سالهای گذشته ما به خاطر تنگنظریهایی که وجود داشت، ضربههای زیادی خوردیم و نبايد این روند ادامه پیدا میکرد که اکنون هم نکرده است. بنابراین من اشکالات را وارد نمیدانم و اینها را بهانهگیری میدانم.
میخواهند چه چیزی را بهانه کنند؟
برخی نقدها و اشکالاتی که وارد میکنند به خاطر جهتگیریهای سیاسیشان است.
بهنظر شما این منتقدان را باید در زمره چه طیفی قرار داد؟
برخی از آنها جاهل به مسائل دینی هستند، یا ممکن است از روی غرض باشد. البته برخی هم نقدهای علمی میکنند که نقد علمی همهجا قابل پذیرش است، اما اینکه به دولت به دلیل برخی جهتگیریهای سیاسی حمله شود، یا از جهل یا غرض است. معتقدم برخی برخوردهای
تنگ نظرانه که گاهي مطرح میشود خطرش برای نسل جوان بیشتر است.
به لحاظ سیاسی آنها را در چه طیفی میتوان دستهبندی کرد؟
اینکه از چه جریانی هستند را نمیتوان گفت چون ممکن است توهین یا اتهام تلقی شود. ولی این منتقدان همان افرادی هستند که قبلا خود را نشان دادهاند. در حمله به آقای ناطق نوری در مشهد، در حمله به بیوت مراجع در قم، در حمله به سخنرانی رئیس مجلس و بسیاری موارد دیگر کم نقشی نداشتهاند. اینها در خیلی جاها جلسات را به هم میزنند و اشکالی را چند برابر میکنند و بیهوده اتهام میزنند. متاسفانه حملههای فیزیکی و قلمی بدی دارند و اگر جامعه به نگاه این طیف آلوده شود، آبروی اسلام و جمهوری اسلامی میرود.
آقای مصباح یزدی هم به سیاستهای فرهنگی دولت انتقاداتی وارد کردهاند و گفتهاند که سیاستهای فرهنگی دولت نگرانی اصلیشان است. نظر شما در این راستا چیست و اینکه بهنظر شما نگرانی اصلی ایشان در عملکرد فرهنگی دولت، از چیست؟
اینکه آقای مصباح گفتهاند سیاستهای فرهنگی دولت فتنهساز است و نگرانند که زمینه را برای فتنهای خطرناکتر از فتنه ۸۸ فراهم کنند و پایه ایدئولوژیک فتنه ۸۸ در لندن شکل گرفت، واقعا حرف خطرناکی است. یعنی جمهوری اسلامی پس از سی و اندی سال هنوز فرهنگش در لندن شکل میگیرد؟ این حرفها توهین به سران نظام است. کسی نیست بگوید که شما اگر به مبانی فرهنگی دولت انتقاد دارید باید نقد کنید اینکه برای عدهای، سخنرانی کنید، مشکل حل نمیشود. چه معنی میدهد که هر اتفاقی که میافتد آن را به اتفاقاتسال ۸۸ربط میدهند. به اعتقاد من اگر این تفکر شکل بگیرد، برای کشور خطرناک است.
نگرانی اصلی آنها چیست؟
نمیدانم ولی حاضرم با آنها مناظره کنم. آقایان خاتمی، هاشمی که به اعتقاد آنها همه جزو اصحاب فتنه هستند. دیگر چه کسی میماند؟ چه فرهنگی میماند؟ خطاب به آنها میگویم که دیگرانی هم هستند که به اندازه شما در حوزه علمیه قم درس خواندهاند پس باید حرف آنها را هم بشنوند. در اوایل انقلاب افراد زیادی ترور شدند، بگویند که چند سخنرانی در آن زمان کردند؟ هجمههای زیادی علیه امام (س) وارد شد پس چرا آنموقع آنها، ساکت بودند؟ مبارزه سیاسی حق همه است ولی اتهام بد است. همین منتقدان بگویند که در دولت قبل که این همه اختلاس شد و هر روز یک پرونده کشف میشد، آنها میگفتند که دولت در ادامه دولت رسولالله است. چرا سکوت کردند؟ کسی نیست به آنها بگوید که شما بودید که دولت را تایید کردید حالا آنهمه فساد مالی را میخواهید چه کنید؟ اختلاسها را چه میکنید؟ چرا برای آنها جواب نمیدهید؟
میتوان گفت که این منتقدان اکثرا از طیف منتقدان ژنو هستند؟
مخالفی که حرف حساب داشته باشد میگوید به فلان بند انتقاد دارد و دولت هم موظف است که گوش بدهد و آن را بررسی کند. بالاخره کسانی که توافقنامه ژنو را تنظیم کردهاند و دولت، معصوم نیست. با سخنرانی چیزی درست نمیشود. همانطور که گفتم همه اینها بهانهایست که فقط دولت را بکوبانند و این دور از اخلاق، تعالیم اسلام، منطق و عملکرد حرفهای است.