در دومین سال آغاز به کار دولت سیزدهم به نظر می رسد که بسیاری از وعده های اقتصادی فراموش شده است. از وعده به بهبود وضعیت اینترنت و کاهش قیمت کالاهای اساسی تا مهار تورم و دلارزدایی از اقتصاد کشور، همه از جمله اصلی‌ترین وعده‌های انتخاباتی رئیسی بود که پس از آغاز به کار دولت نیز ادامه داشت. اما آمارها نشان می دهد تقریبا در همه بخش ها نه تنها وعده ها محقق ندشه است، بلمه در بسیاری از موارد عقب گرد نیز داشته ایم.

سال اول؛ توقف امیدها

وعده های پر تعدا دولت در همان سال اول تبدیل به نا امیدی شدند. رالی نرخ تورم که از ابتدای سال آغاز شده بود، نتایج تاریخی به‌جا گذاشت. تورم نقطه‌به‌نقطه، به‌اذعان مرکز آمار در تیرماه به اوج رسید و عدد ۵۴ درصدی را ثبت کرد. این رقم، بالاترین نرخ تورم نقطه‌ای از سال ۱۳۷۵ بود. در کنار آن، نرخ تورم روستایی با ۶۱ درصد رشد، به‌روشنی نشان داد که شکاف تورم شهر و روستا در حال افزایش است. هرچند آمار دقیقی از ضریب جینی منتشر نشده، اما مقایسه همین دو عدد کافی‌ست که نشان دهد فاصله طبقاتی نگران‌کننده شده است.

تورم مهم‌ترین وعده انتخاباتی او، کنترل و کاهش نرخ تورم بود. رئیسی در جریان رقابت‌های انتخاباتی گفته بود: «نرخ تورم را به‌نصف رسانده و بعد تک‌رقمی خواهد کرد.» او البته این وعده را پس از نشستن بر صندلی ریاست‌جمهوری نیز بار‌ها تکرار کرد. حتی پیش از شروع سال ۱۴۰۱ هم گفت که: «تورم تا قبل از شروع ۱۴۰۱ سیر نزولی پیدا می‌کند، زیرا دولت مصارفش را کنترل کرده است.» وعده‌ای که البته نه‌تن‌ها محقق نشد، بلکه رکورد‌های تاریخی هم ثبت کرد.

کاهش محسوس معاملات سهام، کاهش ارزش معاملات به یک‌سوم ارزش معاملات سال قبل و خروج ادامه‌دار و مستمر از بازار، نشان از شرایط ناپایدار در بورس دارد. قول ساخت ۴ میلیون مسکن در ۴ سال نیز، میزان عرضه مسکن در سه ماهه اول سال ۱۴۰۱ را به شکل بی‌سابقه‌ای کاهش داد. سردرگمی بازار تورم خواه در مقابل وعده‌های دولتی در نهایت متوسط قیمت هر متر مسکن در تهران را بر اساس آمارهای رسمی به ۴۰ میلیون تومان رساند. رشد بی سابقه اجاره بها نیز مهاجرت قشر تحلییل‌رفته متوسط را به حاشیه شهرها و مناطق مسکونی اقماری در پی داشت.

سال دوم؛ امتداد گذشته

هرچند دولت سعی کرده با اعلام آمارهایی از بهبود وضعیت اقبتصادی در سال جاری خبر دهد، اما کارشناسان معتقدند این روند تغییری نسبت به گذشته نداشته است. سهراب دل انگیزان، اقتصاددان در گفت و گو با روزنامه آرمان امروز با اشاره به اینکه تنها نقطه ثبات دولت در طی دوسال گذشته رشد ۴ درصدی بوده است، گفت: در بقیه شاخص ها متاسفانه عدول از وعده ها را شاهد بوده ایم. بر اساس آمارهای رسمی تعداد افراد زیر خط فقر دوبرابر شده است. وضعیت بیکاری بهبود محسوسی نداشته و قیمت ارز هم از زمان روی کارآمدن دولت رئیسی دوبرابر شده است.

این استاد دانشگاه افزود: شاخص های مسکن را که نگاه کنید متجه می شوید که قیمت در این بخش هم افزایش داشته و در رفاه عمومی نیز کاهش را مشاهده می کنیم. در واقع دولت در بخش مسکن حتی به وعده هایی که داده شد، حتی نزدیک هم نشده است.

دل انگیزان با تاکید بر اینکه سرمایه اجتماعینیز در وضعیت مطلوبی قرار ندارد افزود: رشد نقدینگی نیز از زمان روی کار آمدن دولت دوبرابر شده است. همه اعداد نشان دهنده عدم اجرای وعده های اقتصادی دولت است.

او افزود: نواسان زیادی هم در هیات دولت شاهد بودیم. ۸ نفر در دولت جایجا شدند. به نظر می رسد یا فشاری روی دولت وجود دارد یا خود رئیس جمهور نمی خواهد از افراد شایسته تری استفاده کند و تنها یک حلقه محدود مدیران مورد استفاده قرار می گیرند. این مساله کارآمدی دولت را نیز تحت تاثیر قرار داده است.

چاپ پول کم‌سابقه در دولت رئیسی

رشد پایه پولی یا پول پرقدرت که به رشد نقدینگی و در نتیجه تورم منجر می‌شود، در پایان سال گذشته به مقادیر نگران‌کننده‌ای رسید. چاپ پول بانک مرکزی در ۱۴۰۱، دومین رکورد ۱۰ ساله را ثبت کرده است. رشد بی‌سابقه پایه پولی در اسفند ۱۴۰۱ یکی از مهمترین تهدیدات تورمی به شمار می‌رود که عامل مهم آن در این مقطع بدهی بانک‌ها بوده است. طبق آمار بانک مرکزی، رشد بدهی بانکی از مرز ۱۶۰ درصد عبور کرده است. طبق داده های بانک مرکزی در اسفند ۱۴۰۱، حجم پایه پولی به حدود ۸۶۰ هزار میلیارد تومان رسیده و نسبت به ماه قبل خودتقرییا ۶ درصد بیشتر شده است. مقایسه های آماری این شاخص با موقعیت مشابه خود در سال گذشته نشان می دهد در این مدت ۴۲.۴ درصد به پایه پولی افزوزده شده است.

طبق داده های بانک مرکزی در دو سال نخست فعالیت دولت سیزدهم ضمن افت رشد نقدینگی و ثبت کمترین رشد در بازه سه ساله، اما رشد پایه پولی رکوردی مهم را در ده سال اخیر به ثبت رسانده است.

در تیر ماه ۱۴۰۰ بیشترین رکورد رشد پایه پولی ثبت شد. در آن مقطع هسته تورم ساز کشور رشدی ۴۲.۶ درصدی را در کارنامه خود داشت. اکنون این رشد کمی پایین تر از تیر ماه آن سال بوده و تنها با رشدی ۰.۰۴ واحد درصد کمتر، حداقل در ده سال گذشته دومین رکورد را رقم زده است. بنابراین آمارهای بانک مرکزی نشان می دهد در این مدت به حجم پایه پولی تا سطح زیادی افزوده شده و این شاخص در یک سال اخیر حدودا ۲۵۶ هزار میلیارد تومان بیشتر شده است. برخی از کارشناسان افزایش پایه پولی را دلیل اصلی تورم می دانند.

این در حالی است که نرخ تورم سالانه در تیر ۱۴۰۲ به ۴۷.۵ درصد رسیده است. روغن با ۱۴۵ درصد بیشترین نرخ تورم سالانه را در میان گروه‌های خوراکی به ثبت رسانده و تورم نقطه‌ای گوشت نیز بالغ بر ۷۸ درصد بوده است.

باید دید دولت در چنین وضعیتی آیا همچنان برای دوسال آینده بر وعده های ابتدایی خود اصارا می کند یا راهی دیگر را در پیش خواهد گرفت.

منبع:آرمان امروز