بر اساس گزارش مرکز آمار ایران تورم ماهانه اجاره‌بها در خرداد امسال 30 درصد نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش داشته است. البته در برخی مناطق تورم 50 درصدی اجاره‌بها و رشد قیمت مسکن وجود دارد. بر اساس آمارهای رسمی، در دهه 90، متوسط تورم سالانه اجاره مسکن در کشور 17 درصد بود. به گفته اقتصاددانان کنترل تورم، مهار تورم مسکن و اجاره‌بها اقداماتی است که باید انجام شود تا بازار کنترل شود. رئیس‌کل بانک مرکزی از افزایش وام خرید مسکن به 960 میلیون تومان با اقساط 20 میلیون تومان در ماه خبر داد. به گفته مرتضی افقه، استاد اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز، برنامه‌های مسکن برای کارگران و اقشار ضعیف طراحی نشده است. زیرا با تورم ۴۰ درصدی و افزایشِ 20 درصدی حقوق، طبقاتِ متوسط توانِ خرید مسکن و پرداخت اقساط سنگین را ندارند.

قسط 20 میلیون تومانی در ماه

رئیس‌کل بانک مرکزی از دو برابر شدنِ سقف تسهیلاتِ خرید و ساخت مسکن خبر داد و گفت: وام مسکن در تهران برای زوجین به ۸۰۰ میلیون تومان و برای هر فرد به ۴۰۰ میلیون تومان افزایش‌یافته است. این وام در شهرهای دیگر نیز بسته به تعداد جمعیتِ شهرها، ۳۲۰ و ۶۴۰ میلیون تومان شده است. پرسش این است که پرداختِ ماهانه 20 میلیون تومان برای وام مسکن در شرایطی که دستمزد یک کارمند 10 تا 20 میلیون تومان است و هزینه‌ی تأمین نیازهای یک خانواده چهار نفره حدود 30 میلیون تومان است، چگونه امکان دارد؟ طبق ماده ۳۱ قانون اساسی «داشتن مسکن متناسب با نیاز، حق هر فرد و خانواده ایرانی است. دولت موظف است با رعایت اولویت برای آن‌ها که نیازمندترند به خصوص روستانشینان و کارگران زمینه اجرای این اصل را فراهم کند». وام مسکن زوج‌های تهرانی ۹۶۰ میلیون تومان می‌شود که نرخ سود این وام، ۲۲.۵ درصد و کل بازپرداختِ آن دو میلیارد و ۷۸۰ میلیون تومان خواهد بود.

قسط ۷ میلیون تومانی مسکن مهر

طرح ملیِ مسکن مشکلاتی دارد. کارگرانِ حداقل معمولاً توانِ شرکت در این طرح‌ها را ندارند. عبدالعظیم همایونی (فعال کارگری) در این رابطه می‌گوید: آن طور که کارگران می‌گویند، برای شرکت در طرح ملی مسکن، بالای ۱۰۰ میلیون تومان پول زیرساخت و برق و آب و گاز و غیره از متقاضیان گرفته می‌شود، ۵۰ میلیون تومان شهرداری، ۵۰ میلیون هم بیمه و مالیات و ۸۰ میلیون تومان هم پول زمین می‌شود؛ یعنی بخش قابل‌توجهی از مبلغی که بابت این طرح می‌گیرند به جیبِ دولت می‌رود. اگر دولت می‌خواهد واقعاً به اقشار ضعیفِ جامعه کمک کند باید این هزینه‌ها را کاهش می‌داد.

این فعال کارگری ادامه می‌دهد: برای طرح ملی مسکن وام ۱۸ درصد می‌دهند و برای سال اول، ماهی بیش از ۷ میلیون تومان باید بابتِ اقساطِ آن را پرداخت کرد. با این اوصاف عملاً یک کارگر توانِ شرکت در این طرح‌های به اصطلاح حمایتی را ندارد.

دشواری دسترسی به مسکن

مرتضی افقه، استاد اقتصاد در مورد تسهیلات و برنامه‌های مربوط به مسکن می‌گوید: این برنامه‌ها و تسهیلات، برای کارگران و اقشار ضعیف طراحی نشده است. با تورم ۴۰ درصدی طبقاتِ متوسط امکان خرید خانه را ندارند. تسهیلات و برنامه‌های دولت برای مسکن، اقداماتی شکلی است که نه به دردِ طبقاتِ محروم و نه به دردِ طبقات متوسط می‌خورد. ضمن اینکه قیمت مسکن طی ۴ - ۵ سال گذشته نسبت به کالاهای دیگر افزایش‌یافته است. حتی منِ استاد دانشگاه با درآمدِ ماهانه حدود 30 میلیون تومان هم نمی‌توانم از پسِ پرداختِ قسط 20 میلیون تومانی مسکن برآیم. امروز حقوق کارگران خرجِ خورد و خوراک می‌شود. من در انگلستان تحصیل کردم، دولت حتی برای دانشجویانی که درآمد ندارند، مسکن تهیه می‌کند. دانشجویان خانه‌های ارزان می‌گیرند. البته باید تأکید کرد در این کشورها تولید رونق دارد اما در ایران رشد تولید ندارد. اگر تولید نداشته باشیم، درآمد نداریم و نیاز افراد بدون درآمد تأمین شدنی نیست. این استاد دانشگاه گفت: دولت‌ها در طول سال‌ها ناکارآمد شده‌اند و چون شایسته‌سالاری کنار گذاشته‌شده، نمی‌توانند وظایفِ اصلی خود را درست انجام دهند.