بازخوانی برجام، موضوع نشست تخصصی‌ای بود که با حضور سیروس ناصری و محمد سعیدی، مذاکره‌کنندگان پیشین هسته‌ای ایران، در کرج برگزار شد. سیروس ناصری، مذاکره‌کننده ارشد پیشین ایران به تشریح توافق هسته‌ای وین پرداخت. با حضور دو عضو ارشد مذاکره‌کننده پیشین هسته‌ای موضوعاتی از قبیل داوری ایران در مورد مسائل حساس هسته‌ای و همچنین رفع اتهام آژانس در نشستی با عنوان بازخوانی توافق هسته‌ای مورد بررسی قرار گرفت.

 توافق تاریخی وین

نماینده پیشین ایران در ژنو از توافق هسته‌ای در وین به عنوان یک توافق تاریخی یاد کرد و گفت: قطعا و بدون هیچ‌گونه تردید این توافق بی‌نظیر، استثنائی و تاریخی است. همه طرف‌های درگیر و از جمله طرف مقابل یعنی گروه 1+5 نیز از این توافق به عنوان یک توافق تاریخی یاد می‌کنند. اما این توافق برای ما ایرانی‌ها تاریخی‌تر است. سیروس ناصری گفت: ایران در این دور از مذاکرات با سپری کردن فشارهای سنگین توانست به توافقی مهم و نتیجه‌ای عزتمندانه دست یابد. ما امتیازات متفاوت و زیادی از غرب گرفته ایم. مذاکرات انجام شده در وین به لحاظ عمق محتوا و نتیجه در خور توجه در تاریخ دیپلماسی ایران تنها با قطعنامه 598 قابل مقایسه است.

 قطعنامه ۲۲۳۱، یک قطعنامه‌ای بی‌سابقه است

ناصری در ادامه گفت: بارها و بارها به مخالفان پیشنهاد مناظره داده‌ایم تا در مورد مسائل مختلف صحبت شود ولی تاکنون جواب مثبتی مبنی بر برپایی مناظره از سوی مخالفان دریافت نکرده‌ایم. من بارها گفته‌ام به جای اینکه موفقیت‌های به دست آمده را به عنوان یک شکست مطرح کنیم بیاییم در یک فضای کارشناسی راجع به این موضوع بحث کنیم. وی از قطعنامه ۲۲۳۱ به عنوان یک قطعنامه بی‌سابقه یاد کرد و گفت: خواسته اصلی شورای امنیت سازمان ملل تعطیلی برنامه هسته‌ای ایران بود ولی شرایط به‌گونه‌ای رقم خورد که ایران بدون اینکه به خواسته‌ای آنان تن دهد به توافق دست پیدا کند. بی‌سابقه است؛ چون خروج از وضعیت تحریم و قطعنامه‌های پیشین تنها با مذاکره صورت گرفت. بی‌سابقه است؛ چون عادت شورای امنیت نیست که به این روشنی بخواهد قطعنامه‌های خودش را لغو کند. بالاتر از آن قطعنامه را در شرایطی لغو کرد که هیچ‌کدام از خواسته‌هایش برآورده نشد. خواسته شورای امنیت این بود که ایران برنامه‌های هسته‌ای‌اش را نه تعلیق بلکه تعطیل کند. نماینده سابق ایران در ژنو افزود: در توافق حاصل شده طرف مقابل وادار شد مهم‌ترین موضع ایران در مذاکرات یعنی حق غنی‌سازی را بپذیرد. خود توافق در تشریحی که رئیس‌جمهور ایران انجام دادند بسان مسابقه فوتبال با نتیجه 3 – 2 به نفع ایران است اما من فکر می‌کنم ایشان ملاحظه طرف مقابل را داشتند وگرنه این مذاکرات به تعبیر من 5- 1 به نفع ایران تمام شد. ما یک برد اساسی در این مذاکرات داشتیم. ما در توافق برجام طرف مقابل را به نقطه‌ای رساندیم که موضوع مورد مناقشه را به نفع ما بپذیرند. یعنی بپذیرند که جمهوری اسلامی ایران برنامه غنی‌سازی داشته باشد. این یک استثنای بزرگ در تاریخ سیاسی جهان است. وی گفت: از سوی دیگر ایران با اقتدار پشت میز مذاکره قرار گرفت و به آمریکا فهماند که غنی‌سازی حق ایران است. ناصری در ادامه گفت: بسیاری از کشورها با آمریکا همسو و دارای برنامه مشترک امنیتی هستند ولی نتوانسته‌اند حق غنی‌سازی را از آن خود کنند در صورتی که ایران با قدرت هرچه تمام‌تر توانسته است در توافق حق غنی‌سازی را برای خود حفظ کند. 

 گل‌هایی که در مذاکرات زدیم

ناصری گفت: پس از مذاکرات ما توانستیم برنامه غنی‌سازی خود را قانونی و این مهم را به دنیا تفهیم کنیم. این مساله همان گل اساسی است که آقای روحانی و ظریف به تیم مقابل زدند. گل دوم این بود که برنامه غنی‌سازی ما که مورد بحث بود، به نحوی با این توافق قانونی شد. سومین اینکه طرف مقابل تعهد کرد برای تحقق این برنامه با خود ما همکاری کند. شما فرض کنید در برجام تعهد شده است که برای تهیه اورانیوم که ماده اولیه هر فعالیت هسته‌ای است مشکلی وجود دارد یا در اختیار ما قرار گیرد یا اینکه ما بتوانیم در معادن دیگر کشورها سرمایه‌گذاری کنیم. لازم است بدانیم کمتر کشوری در دنیا مجوز واردات اورانیوم در دنیا را دارد. قرار است به ما برای تولید برق هسته‌ای کمک و مساعدت کنند.

 در 8 سال گذشته فقط تحریم شدیم

وی در ادامه سخنان خود گفت: اگر فرض کنیم تحریم‌ها وجود نداشت و هزینه زیادی هم به کشور تحمیل نمی‌شد باز توافق حاصله، توافق خوبی بود.آنچه در 8 یا ده سال گذشته اتفاق افتاد این بود که تحریم‌های بی‌جا و نادرستی بر ایران تحمیل شد. پیش از آن شرایط ما با دنیا عادی بود هرچند یک برنامه هسته‌ای داشتیم که دنیا قبول نداشت و برای اجرای هر کدام از بخش‌هایش که می‌خواستیم اجرا کنیم با مشکل روبه‌رو بودیم. اما بالاخره اقتصاد ایران فعال بود.

 برخی منتقدان حتی متن برجام را هم نخوانده‌اند

مذاکره‌کننده پیشین هسته‌ای یادآور شد: باید از کسانی که 60 یا 70 سوال را در خصوص برجام می‌پرسند و قلم نقد به دست می‌گیرند پرسید آیا متن برجام را به‌طور کامل خوانده‌اند. با این نقدها و این سوالات من فکر می‌کنم نه؛ اگر توهین نباشد برخی از نقدها واقعا کودکانه است. اکنون یک توافقی بالاتر از آژانس وجود دارد که به آژانس ماموریت می‌دهد وضعیت ناگواری که خودش مسبب آن بود را برطرف نماید. در خصوص کسانی که می‌پرسند چرا توافق برجام مرجعی برای رسیدگی و نظارت بر حسن انجام تعهدات ندارد باید گفت: چرا باید مسائل حیاتی خود را به یک داور ثالث بسپریم، ایران با آمریکا توافق کرده است و آژانس ماموریت دارد توافق طرفین را اجرایی کند. برجام می‌گوید داور تعهدات طرفین خودمان هستیم و هر زمان هر کدام از طرفین به تعهدات پایبند نبود طرف مقابل این اختیار را دارد که تعهداتش را اجرا نکند. پس درصورتی که 1+5 به تعهداتش در خصوص تحریم‌ها و... پایبند نبود ایران می‌تواند تعهداتش را اجرا نکند. اگر ایران رضایت داشت این توافق ادامه پیدا کند، اگر ایران رضایت نداشت هر آینه می‌تواند توافق را بر هم بزند. در ضمائم برجام بخش دوم راجع به آثار رفع تحریم‌هاست که در آنجا به روشنی آمده است نتیجه رفع تحریم‌ها یک سلسله اقداماتی باشد در همه بخش‌های اقتصادی.

 برداشتن تحریم‌ها یک کار بسیار سنگین و زمان‌بر است

وی در ادامه افزود: فعلا این توافق تصویب نشده است. روز تصویب، روز لغوتحریم‌هاست. آن زمان لازم است طرف مقابل راجع به یک به یک مبانی رفع تحریم‌ها با ما مشورت کند که کار بسیار سختی است. برداشتن تحریم‌ها یک کار بسیار سنگین و زمان‌بر است. کاری که طرف مقابل بر عهده گرفته است بسیارسنگین است.

 تمام پکیج هسته‌ای را حفظ کردیم

در ادامه محمد سعیدی، مذاکره‌کننده هسته‌ای پیشین ایران با بی‌نظیر خواندن توافق صورت گرفته گفت: این مذاکرات و پیروزی کسب شده در روابط صد‌ساله اخیر کشور بی نظیر بوده است. وی افزود: اولین‌بار در تاریخ کشور است که مذاکراتی از آغاز تا پایان با جدیت و تدبیر دنبال شده و به نتیجه صد درصد دلخواه ختم می‌شود. وی خاطرنشان کرد: این درحالی است که در طول سال‌های پس از انقلاب نه‌تنها هیچ کشور غربی حاضر به مذاکره با ایران نبود بلکه ورود ایران به مجامع بین‌المللی نیز با مخالفت مواجه می‌شد.همیشه این دیدگاه در غرب مطرح بود که ما باید اشکالات ایران را گوشزد کنیم و ایران را وادار به پذیرش این اشکالات و در عین حال رفع آنها کنیم. تنها موضوعی که در طول 35 سال گذشته میان ایران و غرب مطرح شد مذاکرات هسته‌ای بود. معاون سابق برنامه‌ریزی، بین‌الملل و امور مجلس سازمان انرژی اتمی تنها دلیل رضایت کشور‌های مذاکره کننده به امضای توافقات هسته‌ای را توانمندی ایران در دستیابی به فناوری هسته‌ای دانسته و افزود: با شرایط و قدرتی که ایران به دست آورده است، طرف مقابل ناچار از پذیرش و امضای توافقنامه مذکور بود.پس به این نکته توجه کنیم که توانمندی و قدرت می‌تواند کشورهای غربی را هم وادار کند پای میز مذاکره بنشینند. در دوره‌های قبل وقتی بحث گفت‌وگوهای انتقادی مطرح می‌شد عمدتا بحث‌های حقوق بشری محسوب می‌شد. مذاکره‌کننده پیشین ایران افزود: دو چیز باعث شد که غربی‌ها تمام شرایط ایران را بپذیرند یکی دستیابی به فناوری و دانش فنی بود و نکته دوم مذاکرات دقیق و حساب‌شده‌ای بود که در دو دوره یعنی دوره آقای روحانی و آقای لاریجانی صورت گرفت. این دو عامل باعث شد غرب متوجه جدیت ایران در دستیابی به توانمندی هسته‌ای شود. در سال 2006 ما در آستانه توافق قرار داشتیم. به هر حال عواملی رخ داد که این امکان متاسفانه فراهم نشد. در دوره جدید مذاکرات تیم جدید مذاکره کننده با یک رویکرد عقلانی و عقلانیت کامل وارد میدان شدند. تیم مذاکره‌کننده به رهبری ظریف به خوبی توانست اختلافات را شناسایی و دو طرف را دوباره پای میز مذاکره آورد. .

 در توافق حاصل شده قدمی به عقب برنداشتیم

مدیرعامل شستا ضمن ابراز خشنودی از پیروزی به دست آمده از پس توافقات هسته‌ای گفت: در فضای ناباورانه‌ای که بر کشور حاکم بود تیم مذاکره‌کننده توانست به تمامی خواسته‌های کشور دست یابد و قدمی به عقب بازنگردد. ما نه‌تنها عقب ننشستیم بلکه تمام پکیج هسته‌ای را حفظ کرده‌ایم از معادن اورانیوم، UCF اصفهان، سایت نطنز که اورانیوم UF6 را به اورانیوم 5/3 تا 5 درصد تبدیل می‌کند، سایت فردو که قرار است اورانیوم رزرو در مواقع حساس را برای ما فراهم کند، سایت اراک که تولید رادیو ایزوتوپ و رادیو داروهای حساس را می‌سازد، ودر کنارش یک مجموعه بسیار عظیم آب سنگین اراک را حفظ کردیم. من یادم است سال 77 در سفری که به کره داشتم و می‌خواستم برای رآکتور ZERO power اصفهان چند کیلوگرم آب سنگین را می‌خواستم تهیه کنم آنها حتی حاضر نشدند یک کیلوگرم از این ماده را با قیمت فراوان در اختیار ما قرار دهند . امروز ما در حد تن داریم آب سنگین تولید می‌کنیم که بسیار تکنولوژی پیشرفته‌ای است. در بخش دیگری که توانستیم موفق شویم تحقیق و توسعه بود، امروز زمینه دستیابی به نسل‌های پیشرفته سانتریفیوژ برای ما فراهم است. در واقع می‌توانم ادعا که ما حق تحقیق و توسعه دانش هسته‌ای را برای همیشه در اختیار گرفتیم. ما در بخش نیروگاه‌های هسته‌ای با دنیا ارتباط گرفتیم. وی با اشاره به اینکه شرایط قابل تصور برای تیم ما حفظ ۳۰ درصدی توانمندی و داشته‌های کشور بود، افزود: امروز نه‌تنها گامی به عقب برنداشته و محدودیتی پیدا نکرده‌ایم که به‌طور کامل دستاوردهایمان را حفظ کرده و حق توسعه و تحقیق را نیز کسب کرده‌ایم.