ماجرای پیدا شدن این سند پس از چند دهه که کسی از سرنوشت ان خبر نداشته هم در نوع خود جالب است.

یک روز از دفتر رئیس مجلس وقت به سیروس پرهام رئیس سازمان اسناد ملی ایران، اطلاع داده می شود که شخصی اصل متمم قانون اساسی را برای فروش به مجلس شورای ملی برده و اقای ریاضی رئیس مجلس هم گفته چون این سند جزو اموال مجلس است ما نمی توانیم پول بدهیم و آن را بخریم، شما سند را به مجلس سنا ببرید، سند به مجلس سنا برده می شود و شریف امامی هم با خرید سند موافقت نمی کند و می گوید این سند را نمی توانیم بخریم.

پرهام که مطلع می شود ترتیب ملاقات با فردی را که سند در اختیارش بوده می دهد. این فرد دکتر کاظمی فرزند یکی از نمایندگان مجلس اول دوره مشروطه بوده است. پرهام از اصالت سند مطلع می شود؛«این سند برای ما خیلی مهم بود، حدود 70 سال هم بود که این سند ناپدید شده بود.»

معلوم می شود که پدر آقای کاظمی این سند را در زمان به توپ بسته شدن مجلس برای حفظ و حراست از مجلس خارج می کند و در بانک شاهنشاهی وقت در صندوق امانات می گذارد. او که معتقد بوده، رضا شاه و محمدرضا شاه هم به آزادی اهمیتی نمی دهند، دلش نمی خواسته این سند ملی را به دولت بدهد و دولت هم آن را از بین ببرد. این نماینده مجلس که فوت می کند، سند به دست فرزندش می رسد، او هم تصمیم می گیرد آن را بفروشد.

قیمت پیشنهادی در آن موقع خیلی بالا بوده؛«150 هزار تومان برای فروش سند پول می خواست.»

پرهام ماجرا را با هویدا در میان می گذارد و حتی به او پیشنهاد می دهد که چون این سند یک سند ملی است می شود از سازمان امنیت یا شهربانی هم برای پس گرفتن آن کمک گرفت، اما هویدا می گوید که نه ما این پول را به عنوان حق حفاظت از یک سند مهم به این خانواده می دهیم.

صاحب سند آن موقع دلیل طلب کردن پول برای تحویل آن را خرید خانه برای فرزندش عنوان می کند. پرهام بالاخره اعتبار مربوط به خرید این سند را فراهم می کند و دستور پرداخت آن را می گیرد؛« با این آقا که تماس گرفتیم گفت که زیر 200 هزار تومان سند را نمی فروشد.من هم گفتم که ما 150 هزار توامان اعتبار فراهم کرده ایم و اگر من دوباره نامه بنویسم و بگویم باید 200 هزار تومان بدهید این شائبه ایجاد می شود که احتمالا من این وسط می خواهم 50 هزار تومان برای خودم بر دارم.» خلاصه توافق حاصل نمی شود تا این که دوسال بعد پرهام مبلغ لازم را تهیه می کند و صاحب سند هم روز تحویل سند و دریافت پول 10 هزار تومان به سازمان اسناد تخفیف می دهد. 

متن کامل گفت‌گو با سیروس پرهام موسس و نخستین رئیس سازمان اسناد ملی ایران را می‌توانیداینجا بخوانید.