روزنو :
یک کارشناس مسائل بین المللی گفت: همانگونه که قالب مجلس تا کنون از تیم دیپلماسی دولت یازدهم حمایت کرده اند در صورت امضای توافقنامه جامع هسته ای، حمایت های محافظه کارانه را صریح تر، روشن تر و شجاعانه تر به میدان می آورد چرا که اطمینان قلبی بیشتری درجهت استمرار موفقیت های دولت به وجود می آید.

به گزارش روزنو، روزهای حساس دیپلمات های ایرانی برای به نتیجه رساندن پرونده هسته ایران در حالی سپری می شود که سربازان خط مقدم جبهه دیپلماسی پس از شش ماه از توافق ژنو علی‌رغم فشارهای داخلی، منطقه ای و بین المللی برای پنجمین بار مذاکرات خود را در وین برگزار کردند و در این دور وارد نگارش متن توافقنامه جامع هسته ای شدند.

چالش های پیش روی مذاکرات، حواشی که می توانند مانع توافق شوند، مدیریت فشارها، رفتار دولت یازدهم با منتقدان و مخربان، علت برخوردهای دوگانه غرب با ایران و حمایت های اساتید دانشگاه و نمایندگان مجلس از مهمترین مباحث مطرح شده با مهدی مطهرنیا کارشناس روابط بین الملل در یک گفتگو بود.

این استاد دانشگاه معتقد است اگر دولت بتواند پرونده هسته ای را با راه حل دیپلماتیک به سرانجام برساند و توافقنامه جامع هسته ای به امضا ایران و 1+5 برسد آنگاه حامیان دولت که اکنون یا سکوت کرده اند و یا محافظه کارانه از دولت پشتیبانی می کنند بی پرواتر از دیپلماسی دولت یازدهم سخن به میان می آورند.

در ادامه مصاحبه تفصیلی خبرنگار سیاسی خانه ملت را با مطهرنیا می خوانید.

نشست وین 5 نقطه عظیمت منطقی برای نگارش تعهدنامه نهایی بود

مطهرنیا در خصوص مذاکرات وین 4 و 5 گفت: نشست وین 4 عبور مذاکرات از توافق به تعهد بود و نشست وین 5 بر اساس نشست های قبلی مذاکرات، آغاز تبدیل حد اکثر توافقات به حداقل تعهدات در بازی برد - برد مناسب و متناسب با توانمندی بازیگران در عرصه دیپلماسی هسته ای بود.

کارشناس روابط بین الملل ادامه داد: نشست وین 5 نقطه عظیمت منطقی برای نگارش تعهدنامه نهایی بود؛ به شرط آنکه بازیگران در یک عملکرد حرفه ای و با واقع نگری قابل قبول در مسیر احترام به توانایی های متقابل یکدیگر برای ایجاد یک تعهد منصفانه وارد عمل شوند.

وی افزود: از آن جهت توافقات حداکثری به تعهدات حداقلی می‌انجامد که از منظر حرفه ای تعهدات بعد لازم الاجرا دارد و توافقات در چهارچوب اخلاقی و فنی قرار دارند در حالی که تعهدات به منطق حقوقی منتقل وبه نظر می رسد که همانند برنامه اقدام مشترک ژنو تعهدات بر اساس مسائل حیاتی و خطوط قرمز نوشته می شود و توافقات کمتری وارد توافقنامه جامع می شود.

این استاد دانشگاه دورجدید مذاکرات را بهترین فرصت برای آغاز نگارش طرح جامع هسته ای و تعهدات ناشی از آن دانست و گفت: به نظر می رسد با خرد اندیشی دیپلماتیک در پرتو اراده سیاسی قدرتمندانه در کنش‌گران موجود بویژه ایران و ایالات متحده، سمت و سوی ادراک عمیق این فرصت و مستند ساختن توافقات دنبال شد و بر همین اساس برخی از نقاط مشترک بین ایرن و 1+5 در پیشنویس به نگارش در آمد.

تلاش های شایسته ای برای محدود سازی چالش های فراروی توافق نهایی انجام شد

وی در خصوص موانعی که منجر شده تا کنون مذاکرات به نتیجه نرسد و توافق جامع حاصل نشود گفت: آنچه که پیشروی مذاکرات به عنوان مانع وجود دارد در واقع بیش از آنکه به متن مذاکرات برگردد به حواشی مذاکرات باز می گردد.

کارشناس روابط بین الملل ادامه داد: متن مذاکرات نشان دهنده تحرک بجا و شایسته در چهارچوب منافع کشورهای درگیر در مذاکرات است اما حواشی موجود بر آن موجب شده گاه حاشیه بر متن تاثیر گذاشته و زمینه بروز شگفتی سازها را فراهم سازد.

وی خاطرنشان کرد: فراموش نکنیم هم اکنون در حوزه داخلی، منطقه ای و بین المللی چالش های جدی فراروی پرونده هسته ای ایران است به گونه ای که ما در مسیر دستیابی به توافق ژنو 3 نیز شاهد آن بودم و بعد از توافق ژنو و  در راستای پیوند خوردن این توافق به توافق نامه جامع هسته ای  که پیشروی داریم دلواپسان بسیاری را چه در عرصه داخلی و چه در صحنه منطقه ای و بین المللی شاهد بودیم.

وی افزود: از تهران تا واشنگتن، از واشنگتن تا تل آویو، از تل آویو تا مسکو و از مسکو تا پکن و تا کشورهای مختلف دیگر هرکدام در چهارچوب تعریف منافع خود در قالب بحران کنونی زمینه های حاشیه گونه ای در این ارتباط مطرح کردند که بیش از هرچیز می توان به رویکرد نئوکان ها(نو محافظه کاران) در داخل کشورهای اصلی یعنی ایران و آمریکا و رویکرد کشورهای منطقه ای مانند بعضی از کشورهای عربی و رژیم غاصب حاکم بر تل آویو اشاره کرد.

مطهرنیا در ادامه به علت سنگ اندازی اروپایی ها در رابطه با توافقنامه جامع هسته ای اشاره کرد و گفت:از طرف دیگر نگرانی های ناشی از پیوند خوردن احتمالی پرونده هسته ایران به پرونده فرا دستی یعنی روابط ایران و آمریکا موجب شد حتی کشورهای اروپایی که متحدان آمریکا در جبهه غرب محسوب می شوند نگرانی هایی خاصی را از خود بروز و ظهور بدهند و از این طریق حواشی فراوانی را در چند ماه گذشته بر سر مذاکرات هسته ای ایران به وجود آوردند.

وی چالش های حاشیه ای را عامل ایجاد شگفتی، چالش و تحرکات بازدارنده خواند و ادامه داد: با توجه به مدیریت داخلی پرونده هسته ای در 3 حوزه تهران، واشنگتن و ژنو یعنی مقر اصلی مذاکرات با 1+5  به نظر می رسد تلاش های شایسته ای برای محدود سازی چالش های فراروی رسیدن به توافق نهایی و مدیریت آنها به نفع تسریع و حل و فصل پرونده هسته ای انجام شده و همانطور که دیدیم در مذاکرات وین 5 گام بلندی برای دست یافتن به توافق نهایی برداشته شد.

اینکه گفته می شود "در موضوعات اساسی به توافق نرسیده ایم" تنها برای مدیریت فشارها است

وی آغاز نگارش توافقنامه جامع با وجود اختلافات اساسی را یک تناقض خواند و گفت: این تناقض بیش از آنکه تناقض در متن باشد مدیریت فشارهای موجود در حاشیه است زیرا در متن موضوع بسیاری از توافقات در پنج ماه گذشته انجام شده است اما امضای تعهدات با سختی های روانی در درون فضای مذاکره و اتاق های مذاکره کنندگان روبه روست.

این استاد دانشگاه ادامه داد: این نگرانی بیش از آنکه از فضای درونی مذاکره  بر اتاق های مذاکره حاکم شود محصول فشارهای بیرونی است که بر فضای مذاکره خود را حاکم کرده است. چنین تناقضی بیش از آنچه مبین یک تناقض باشد نشان دهنده مدیریت حاشیه های بیرونی جهت فشار بر فضای درونی مذاکرات هست. هردو طرف مذاکره کننده به یک درک مشترک برای رسیدن به یک توافق هسته ای دست یافته اند و تنها یک شگفتی می تواند مسیر مذاکره را با شکست روبه رو کند فلذا برای آنکه شگفتی های بیرونی بر عقلانیت درونی جهت مدیریت مذاکرات حاکم نشود چنین رفتاری دور از انتظار نیست.

لزوم برخورد با تخریب کنندگان دولت

وی با بیان اینکه انتقاد امری پسندیده و تخریب ناپسند است، اظهارداشت: در مرحله نخست باید مرزهای تخریب و انتقاد را از هم جدا کرد انتقاد یک حق است و تخریب یک جرم؛ باید با انتقاد به عنوان هدیه ای بسیار گران سنگ برخورد کرد و منتقدان را پاداش بخشید اما تخریب کننده را باید مجرم نامید و تخریب را جرم و در برابر هر جرمی مناسب با آن جرم مجازات تعیین کرد.

کارشناس روابط بین الملل خاطرنشان کرد: باید بگوییم دولت از انتقاد های سازنده استقبال و تخریب ها را قاطعانه پاسخ گوید. قاطعیت به معنای برخوردهای سخت نیست بلکه قاطعیت در پاسخ، دراثرگذاری پاسخ ها در جهت اقدامات شایسته بر علیه تخریب گران اهمیت دارد.

وی ادامه داد: گاه رویکردهای مالک اشتری در بخورد با مخربان تاثیر بسزاتری دارد تا رویکردهای خشونت بار و تقابلی . رویکردی که موجب شد مالک اشتر آنهایی که به او توهین کرده بودند را رها کرد و برای آنها در مسجد دعا کرد و گاه برای مخربینی که حرکت های بجا و شایسته دولت را تخریب می کردند به مسجد پناه برد و بخشش آنها را از خدا درخواست کرد.

این استاد دانشگاه افزود: گاه باید تخریب‌گران را در چهارچوب قوانین و مقررات موجود در ارتباط با مجازات های مطرح قانونی تحت پیگیرد قرار داد که تشخیص این اقدام که در برخورد با مخربان رویکرد مالک اشتری داشته باشد و یا طبق قانون با آنها برخورد کند در اختیار دولت است.

وی ادامه داد: جدایی این دو در فرهنگ سیاسی ما به گونه ای که در رفتار سیاسی و کنش سیاسی ما بروز و ظهور کند یکی از مهمترین کار‌هایی است که باید در دستور کار نظام حاکمیتی قرار گیرد.

مطهرنیا در پاسخ به این سئوال که دولت یازدهم در مقابل تخریب گران چه رویه ای در پیش می گیرد توضیح داد: به نظر می رسد روحانی در یک بافت موقعیتی برخواسته از تغییر و تحولات چند دهه اخیر بویژه دهه ای که منجر شد به ریاست جمهوری برسد و طبق آموخته هایش از دولت های هاشمی، خاتمی و احمدی نژاد آموخته است که باید در مسیری حرکت کند که حاشیه بر متن حاکم نشود.

وی ادامه داد: این اقدامات روحانی و دولتمردان در حوزه داخلی، می تواند گام های موثری باشد زیرا کابینه یازدهم سعی دارد به جای پیگیری اثباتی اهداف تعریف شده خود درگیر تخریب ها و تقابل با تخریب های موجود نگردد و این اصلی است که روحانی به خوبی پیگیری می کند.

غربی ها با برخوردهای دوگانه خود می خواهند با کمترین هزینه به بیشترین فایده ها دست یابند

وی در ارتباط با آنچه که در برون مرزهای ایران و برخوردهای دوگانه غرب دیده می شود، نیز گفت: باید گفت بیشتر برخوردها مکملی هستند که برای رسیدن به منافع تعریف شده ملی، غربی ها از خود بروز می دهند.

وی در تشریح رفتارهای به اصطلاح مکمل غربی نیز گفت:‌ در برخوردهای مکمل غرب از تئوری بشارت و ترساندن استفاده می شود و تمام تلاش آنها این است که از هر دوی این روش به گونه ای استفاده کنند تا با کمترین هزینه به بیشترین فایده ها دست یابند.

استاد دانشگاه ادامه داد: باید بپذیریم که سیاست بیش از هر صحنه ای عرصه مبشرا و نذیرا است. هم باید بشارت و امید بخشید هم باید ترس در رقیب و اقتدار نیروی خودی را به نمایش گذاشت تا در پرتو آن بتوان به بیشترین میزان منافع دست پیدا کرد.

وی درک تحرکات غرب را مبتنی بر شناخت مکاتب فلسفی و نظریات کلاسی و مدرن در چهارچوب اندیشه های لیبرالیستی دانست و گفت: فهم مبانی و بنیان های رفتار سایسی در کشورهای غربی که اساسا از مکاتب فلسفی سیاسی از ارسطو گرفته تا ماکیاولیسم و از ماکیاولی تا مکاتب مدرن کنونی که در زمینه های مختلف سیاسی نظریه  های متفاوت متناسب با بافت موقعیتی ولی در چهارچوب اندیشه های لیبرالیستی را مطرح می کنند، دنبال می شود.

هدف کاربرد دانش‌واژه "همه‌ گزینه ها روی میز است" حفظ ابزارهای قدرت آمریکا است

وی با بیان اینکه دانش‌واژه "همه‌ گزینه ها روی میز است" دانش‌واژه ثابت در حوزه رفتار و عمل سیاسی است گفت: هیچ سیاستمدار برجسته ای دستان خود را تهی از ابزارهای فشار خود نمی سازد و اگر توقع داشته باشیم سیاستمداران با حرکت های متفاوت رقبا در صحنه های بازی بین المللی ابزار مورد استفاده خود را از میز کنار بگذارند بی تردید قدرت تحرک خود را در بازی با رقیب کاهش بخشیده اند.

کارشناس مسائل بین الملل ادامه داد: عقل سیاسی حکم می کند حتی در زمان صلح، ابزار جنگ نادیده گرفته نشود و از متن به حاشیه نرود و از سوی دیگر به همان اندازه که در زمان صلح این ابزار جنگ در روی میز نمایش داده می شود در زمان جنگ نیز به هیچ‌وجه نباید گذاره ها و ابزار ایجاد صلح از روی میز کنار برود و نادیده انگاشته شود فلذا سیاست مداران برجسته در بافت های موقعیتی متفاوت همواره ابزار گوناگون را در روی میزهای تحرکات و بازی خود، نگاه می دارند.

وی تاکید کرد: اما تاکید بر آن و بزرگنمایی این مواضع در داخل کشور در چهارچوب عملیات رسانه ای برای ایجاد فضای روانی بر علیه تیم خودی به کار برده می شود.

 

عمق نفوذ استراتژیک ایران برگرفته از قدرت نرم ایران در کنار قدرت سخت نیروهای مسلح

مطهرنیا با بیان اینکه ماهیت قدرت در ایران ابزار اصلی ما برای مقاومت در برابر غرب است، تصریح کرد: ابزار قدرت در هر موقعیتی متفاوت است این تفاوت نه در مصادیق ابزار قدرت بلکه در نمایش این مصادیق به رقیب در راستای صرف کمترین هزینه برای رسیدن به هدف است لذا ابزار اصلی که ایران در باب مقاومت در برابر نمایش قدرت غرب در دست دارد ماهیت قدرت در ایران است.

وی ادامه داد: ماهیت قدرت در ایران بیش از آنکه سخت باشد قدرت نرم است. پیش از آنکه قدرت دولتی باشیم قدرت تمدنی هستیم و بیش از آنکه یک قدرت حکومتی باشیم یک قدرت ژئوپولوتیک و ژئواستراتژیک هستیم تکیه بر این توانایی های ژئوپولوتیک و ژئواستراتژیک و قدرت نرم در ایران، ابزار قدرت سخت ما را از نفوذ استراتژیک بیشتری برخوردار می سازد.

وی افزود: قیاس قدرت سخت ایران در قالب نیروهای مسلح ایران با قدرت سخت ایالات متحده از منظر معادلات ریاضی و تصدیق های کمی چندان محلی از اعراب ندارد اما زمانی که به نیروی مسلح مسلمان ایران به عنوان نیروی مومن و متعهد و در چهارچوب قدرت نرم برخواسته از فرهنگ و تمدن ایرانی و اسلامی نگاه می کنیم عمق نفوذ استراتژیک ایران در این زمینه افزایش می یابد به گونه ای که اکنون در ماجرای عراق و داعش سناتورهای نئومحافظه کار آمریکایی از زمینه های همکاری با نیروهای مسلح ایران در برخورد با تروریسم در خاورمیانه استقبال و این حرکت را برای اوباما مورد تشویق قرار می دهد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: اینه اتفاقات به این نکته باز می گردد که ما بیش از آنکه به قدرت سخت خود تکیه کنیم باید به قدرت نرم خود توجه داشته باشیم حتی زمانی که از قدرت سخت خود صحبت به میان می آوریم باید این قدرت سخت را در محتوایی نرم به جهانیان معرفی نماییم.

 

حمایت اساتید دانشگاه از روحانی و تیم دیپلماسی محافظه کارانه است

وی رفتار دانشگاهیان و نخبگان در قبال مذاکرات را نوعی همراهی سکوت محورانه و احتیاط گرایانه دانست و گفت: نوعی نقد سازنده در ارتباط با تحرک دیپلماتیک پرونده هسته ای در دانشگاه در جریان است و در کنار این نقد سازنده اگرچه کمیت آشکاری را برای حمایت از مذاکرات و نتایج آن ملاحظه نمی کنیم اما یک کیفیت معنادار در آن دیده می شود.

کارشناس روابط بین الملل در تشریح علت همراهی سکوت محورانه دانشگاهی و نخبگان گفت: این نوع حمایت به گونه ای خود را نشان می دهد که در دانشگاه و فضای حاکم گفتمانی حاکم بر دانشگاه مخالفتی را با حرکت هسته ای ملاحظه نمی کنیم و این عدم وجود مخالفت با دیپلماسی هسته ای در فضای گفتمانی دانشگاه یک همکاری سکوت محورانه را نشان می دهد البته این همکاری سکوت محورانه در لایه های زیرین، نوعی همراهی محافظه گرایانه را در لایه های بیرونی به نمایش گذاشته است.

وی ادامه داد: بسیاری از اساتید دانشگاه با تمام توان از حرکت دیپلماتیک هسته ای دولت روحانی، تلاش های ظریف و تیم همراه او حمایت کرده اند اما این حمایت ها در چهارچوب گفتمانی محافظه کارانه انجام شده است زیرا از یک سو نگران عملکرد مذاکره کنندگان در آنسوی میز هسته ای هستند و از طرف دیگر نگران عمق اثر رفتار و اقدامات کاسبان و عصیان خواهان تحریم است.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: چرا که اگر از یک سو آن سوی میز مذاکره به تعهدات خود عمل نکند و از سوی دیگر عملکرد مخربان دیپلماسی هسته ای به ثمر بنشیند اینجا این اساتید دانشگاه و موافقان با پرونده هسته ای و حل فصل آن از منظر دیپلماتیک هستند که با فشار های رو به تزاید این دسته از فعالان سیاسی خواهان ادامه وضع قبلی در پرونده هسته ای می شوند.

 

با رسیدن به توافقنامه جامع هسته ای حمایت نمایندگان از تیم دیپلماسی صریح تر می شود

وی توافق هسته ای جامع را نقطه عظیمتی در فضای سیاسی ایران دردهه کنونی خواند و گفت: 24 خرداد نقطه عطفی در تغییر ذائقه سیاسی ملت ایران بود که با محوریت تاکید بر رویکرد های سیاست خارجی، حسن روحانی به عنوان کاندیدای انتخابات دولت یازدهم چهره نشان داد و با روی کار آمدن دولت یازدهم به واسطه همین معنا و تاکید مردم بود که حل و فصل پرونده هسته ای در مرکز ثقل همت حسن روحانی و تیم دولت قرار گرفت.

مطهرنیا افزود: بی تردید به سامان رسیدن احتمالی پرونده هسته ای ایران از منظر دیپلماتیک می تواند نقطه عظیمتی برای ایجاد فضای مثبت در جهت حمایت بیشتر از دولت شود و در این مسیر همانگونه که قالب مجلس تا کنون از تیم دیپلماسی دولت یازدهم حمایت کرده اند در ادامه این حمایت ها بسیار آشکار تر خود را بروز می دهد و حمایت های محافظه کارانه را صریح تر و روشن تر و شجاعانه تر به میدان می آورد چرا که اطمینان قلبی بیشتری درجهت استمرار موفقیت های دولت به وجود می آید و در مقابل بسیاری از نقدهایی که رویکردهای مخربانه دارد و به جای نقد به  نفی در لباس نقد می پردازد از میان برده می شود.

وی با بیان اینکه موفقیت دولت در پرونده هسته ای موفقیت نظام جمهوری اسلامی است، خاطرنشان کرد: باید گفت در این محاسبه دولت یازدهم این توافق را به عنوان یک حرکت سازنده در مسیر خود پس از 24 خرداد در پرونده خود ضبط خواهد کرد.

این کارشناس مسائل بین الملل افزود: باید این را قبول کنیم در صورت موفقیت دولت در حل و فصل پرونده هسته ای نه تنها این معنا در موفقیت در روابط خارجی دولت تاثیر گذار خواهد بود بلکه موجب خواهد شد در حوزه مسائل داخلی نیز دولت از توان بیشتری برخوردار شود.