هزینه سالانه شهرنشینان و روستاییان در سال 1402 به‌ترتیب 50.6 درصد و 40.3 درصد رشد کرد و بخش عمده هزینه‌ خانوارها برای کالاهای غیرخوراکی بود.

مرکز آمار ایران در تازه‌ترین گزارش آماری خود، نتایج طرح آمارگیری هزینه و درآمد خانوارها در سال 1402 را منتشر کرد. در این گزارش، علاوه بر متوسط درآمدها و هزینه‌های خانوارهای شهری و روستایی، آخرین تصویر از ضریب جینی در کشور نیز به نمایش درآمده است.

ضریب جینی یکی از شاخص‌های ارزیابی میزان نابرابری درآمد در هر کشور یا هر گروه از مردم است. ضریب جینی یک عدد بین صفر و یک است که هرچه به صفر نزدیک‌تر باشد، یعنی نابرابری کمتر و هرچه به یک نزدیک‌تر باشد، به معنی نابرابری بیشتر است.

بر این اساس، ضریب جینی کل کشور در سال 1402 رقم 0.387 واحد را ثبت کرد و نسبت به رقم 0.397 واحدی در سال 1401 کاهشی شد. ضریب جینی در مناظق شهری نیز در این بازه زمانی از 0.382 واحد به 0.369 واحد کاهش یافت. با این حال، میزان نابرابری درآمد در روستاها افزایش پیدا کرد و ضریب جینی از رقم 0.358 درصد در سال 1401 به 0.364 درصد در سال 1402 رسید.
رشد 50.6 درصد هزینه خانوارهای شهری در سال 1402

مطابق داده‌های مرکز آمار ایران، متوسط هزینه‌های سالانه هر خانوار شهری در سال 1402 معادل 206 میلیون تومان بود که این رقم 50.6 درصد نسبت به سال 1401 افزایش یافت. گفتنی است رقم رشد سالانه هزینه‌های خانوارهای شهری در سال 1402 بالاترین رقم در دست کم پنج سال گذشته بوده است.

از کل هزینه‌های سالانه خانوارهای شهری در سال 1402 مبلغ 51 میلیون تومان صرف کالاهای خوراکی و دخانی شد و 155 میلیون تومان برای کالاهای غیرخوراکی هزینه شد. به نظر می‌رسد بخش عمده رشد بالای هزینه شهرنشینان در سال 1402 به واسطه جهش 55.9 درصدی هزینه کالاهای غیرخوراکی بوده است. این در حالی است که هزینه کالاهای خوراکی و دخانی در این مدت 36.6 درصد رشد کرد.

گراف زیر متوسط هزینه سالانه کالاهای خوراکی و غیرخوراکی خانوارهای شهری در 6 سال اخیر را نشان می‌دهد.

متوسط هزینه سالانه روستاییان: 110 میلیون تومان

بررسی متوسط هزینه کل سالانه خانوارهای روستایی در سال 1402 نشان می‌دهد این رقم با رشد 40.3 درصدی در مقایسه با سال 1401 به 110 میلیون تومان رسید که از این میزان، حدود 43 میلیون تومان برای تامین مواد خوراکی و دخانی این خانوارها بوده و نزدیک به 67 میلیون تومان صرف کالاهای غیرخوراکی شد. شایان ذکر است هزینه خانواهای روستایی برای کالاهای خوراکی و غیرخوراکی در سال 1402 به‌ترتیب 33.2 درصد و 45.4 درصد نسبت به سال 1401 رشد کرد.

گراف زیر نشان‌دهنده متوسط هزینه سالانه کالاهای خوراکی و غیرخوراکی خانوارهای روستایی در 6 سال اخیر است.

درآمدهای خانوارهای شهری و روستایی در سال 1402 چقدر بود؟

با استناد به گزارش مرکز آمار، متوسط درآمد یک خانواده شهری در سال 1402 معادل 256 میلیون تومان و خانوارهای روستایی 149 میلیون تومان بوده که به‌ترتیب، در مقایسه با سال 1401 رشدی 53.9 درصد و 51.4 درصدی را ثبت کردند.

متوسط درآمد خانوارهای شهری و روستایی از سال 1397 تا 1402 در گراف زیر نمایش داده شده است.

پیشتازی درآمدهای غیرشغلی در ترکیب درآمدی خانوارها

در گزارش مرکز آمار، درآمد خانوار از سه بخش درآمد حاصل از مشاغل مزد و حقوق‌بگیری، مشاغل آزاد کشاورزی و غیرکشاورزی و همچنین درآمد غیرشغلی تشکیل شده است. درآمدهای غیرشغلی خانوار، از چندین منبع، از جمله حقوق بازنشستگی، اجاره‌بهای مشکن شخصی، یارانه، سود سپرده، دریافتی از بیمه یا کمک هزینه‌های تحصیلی تشکیل شده است.

بررسی‌ ترکیب درآمد خانوارهای شهری در سال 1402 نشان می‌دهد 53.3 درصد از درآمدهای آنها از منابع غیرشغلی به‌ دست آمده که بخش عمده این درآمدها نیز حاصل از اجاره مسکن این افراد است. درآمد مزد و حقوق‌بگیری 29.8 درصد و درآمد مشاغل آزاد نیز 16.9 درصد از کل درآمد خانوارهای شهری در سال 1402 را تشکیل می‌دادند.

ترکیب درآمد خانوارهای روستایی نیز به طور تقریبی مشابه خانوارهای شهری بود. طوری که در این مناطق نیز درآمدهای غیرشغلی با 40.5 درصد، بیشترین سهم از کل درآمدها را به خود اختصاص دادند و درآمدهای مزد و حقوق‌بگیری و مشاغل آزاد، به‌ترتیب ارقام 30.3 درصد و 29.3 درصد را ثبت کردند.