محبوبه ولی

مسعود پزشکیان گرچه توانست کل کابینه‌اش را، یکجا از سد مجلس عبور دهد اما اظهارات او در روز رأی‌گیری، دستمایه دیگری شد برای فشارهای تازه از سوی تندروها. 

جریان رادیکال و پایداری‌ها او را متهم به هزینه کردن از رهبری برای کسب رأی کردند. حمید رسایی، نماینده جبهه پایداری درباره‌اش نوشت: «بعد از هزینه بی‌سابقه‌ای که آقای پزشکیان از رهبر انقلاب در تأیید کابینه خودش کرد، همه کابینه معرفی شده ایشان از مجلس رأی گرفت.»

     اظهارات دیروز رهبر انقلاب چنان بود که هم تایید گفته‌های پزشکیان درخصوص مشورت با رهبر انقلاب باشد و هم نافی مسئولیت رئیس‌جمهور در انتخاب وزرا نباشد. یک حقوقدان درباره آن نوشت: پیامد حقوقی این سخن آن است که مسئولیت کامل انتخاب وزرا و کارآمدی یا ناکارآمدی آنها با خود رئیس‌جمهور است

مالک شریعتی، دیگر نماینده جبهه پایداری در مجلس نیز در امتداد همین خط، نوشت که «هزینه کردن رئیس‌جمهور محترم از رهبر انقلاب برای رأی گرفتن از مجلس، خطای بزرگی بود. چون اگر رأی نیاورند مجلس را مقابل گزینه رهبری قرار می‌دهد و اگر رأی بیاورند هم مسئول عملکردشان در آینده نخواهند بود.»

همه این توئیت‌ها و هجمه‌ها در واکنش به آن بخش از اظهارات مسعود پزشکیان در مجلس بود که به هماهنگی وزرای پیشنهادی با سطوح بالای نظام و رهبر انقلاب اشاره می‌کرد. البته این هماهنگی را روسای‌جمهور قبلی نیز گفته بودند؛ منتهی در لفافه و تلویحی. 

پزشکیان اما با جزئیات از برخی نفرات نام برد. او درباره عراقچی که یکی از گزینه‌های مغضوب رادیکال‌های مجلس بود، گفت «قبل از اینکه لیست وزرای پیشنهادی را بدهیم، رهبر انقلاب عراقچی را قبول کردند و گفتند خوب است.» او درباره صالحی و فرزانه صادق مالواجرد نیز توضیح داد: «پیش آقا بودم، همان جا گفت تلفن بزنید به صالحی که قبول کند. خانم صادق را هم به فرموده رهبر انقلاب برای وزارت راه انتخاب کردیم.»

 تشویش از صراحت درباره جمهوریت 

ذیل ولایت فقیه

این سطح از صراحت او درباره هماهنگی با رهبر انقلاب برای انتخاب کابینه‌اش، باعث شد تا مخالفانش او را متهم کنند به اینکه برای رأی آوردن گزینه‌هایش از مقام رهبری خرج کرده و بهانه داده است به رسانه‌های معاند تا به استناد اظهارات او، ریاست‌جمهوری در کشور را پستی تشریفاتی و رئیس‌جمهور را «تدارکاتچی» بخوانند. 

علاوه بر این، آنها تاکید می‌کردند که پزشکیان بدین وسیله خواسته از زیر بار مسئولیت عملکرد کابینه‌اش شانه خالی کند؛ آنچنانکه بسیج دانشجویی دانشگاه امیرکبیر به عنوان تشکیلاتی تندرو در بیانیه‌ای نوشت: «جناب آقای دکتر پزشکیان! اکنون که مقام معظم رهبری را سپر کابینه خود قرار داده‌اید، بدانید وظایف رهبری طبق اصل 110 قانون اساسی محدود به اصول مشخص‌شده است و مجری قانون اساسی «شخص رئیس‌جمهور» است که هرگونه تبعات اقدامات و تصمیمات دولت چهاردهم بر عهده جناب‌عالی و کابینه شما می‌باشد.»

نه تنها تندروها، بلکه حتی حمید ابوطالبی، مشاور سیاسی حسن روحانی نیز در واکنش به نطق پزشکیان در «ایکس» نوشت: «تبریک می‌گویم؛ شما در نبرد با مجلس برنده شدید؛ ولی جنگ یکصد ساله برای مشروطیت و جمهوریت را واگذار کردید.» آنچه پزشکیان گفت در واقع شمه‌ای از تصویر جمهوریت ذیل «ولایت فقیه» بود. اما مایه تشویش‌خاطر بسیاری شد؛ به طوری که بعد از گذشت چندین روز از جلسه رأی‌گیری مجلس، هنوز این موضوع محل بحث و جدل است.

حسین شریعتمداری، مدیرمسئول کیهان، دیروز در یادداشتی گلایه‌مندانه نوشت که ادعای پزشکیان «بلافاصله به دستاویز و بهانه‌ای برای دشمنان تابلودار نظام تبدیل شد که با استناد به اظهارات آقای پزشکیان، مردم‌سالاری و جایگاه مجلس و حتی اختیارات رئیس‌جمهور را در جمهوری اسلامی ایران به زیر سؤال بکشند!‌» به تصریح او، آنچه پزشکیان گفت «به ‌گونه‌ای آشکار با روش و منش بارها اعلام شده حضرت آقا در تناقض بود.»

    آنچه پزشکیان در مجلس گفت در واقع شمه‌ای از تصویر جمهوریت ذیل «ولایت فقیه» بود. اما این سطح از صراحت او درباره هماهنگی با رهبر انقلاب برای انتخاب کابینه‌اش، باعث شد تا او را متهم کنند به اینکه برای رأی آوردن گزینه‌هایش از مقام رهبری هزینه کرده 

 مسئولیت کماکان با رئیس‌جمهور است

اظهارات دیروز رهبر انقلاب اما واکنشی بود به تمام حواشی این چند روز پیرامون «هماهنگی با سطوح بالا برای انتخاب وزرا».

آیت‌الله خامنه‌ای دیروز در اولین دیدار هیأت دولت با ایشان، در بخشی از اظهاراتشان به موضوع یاد شده اشاره کرده و گفتند: «آقای رئیس‌جمهور  برای انتخاب وزیران با من مشورت کردند. برخی را تایید و برخی را هم تاکید کردم. تعداد بیشتری را هم نمی‌شناختم و نظری نداشتم.»

در ادامه نیز افزودند: «بحمدالله ایشان توانستند انتخاب را انجام دهند و مجلس را هم قانع کنند و این موفقیت بزرگی است.»

اظهارات رهبر انقلاب چنان بود که هم تایید گفته‌های پزشکیان درخصوص مشورت با رهبر انقلاب باشد و هم نافی مسئولیت رئیس‌جمهور در انتخاب وزرا نباشد.

علی‌اکبر گرجی، حقوقدان در این باره در صفحه توئیتر خود نوشت: «با این توضیحات، رهبری نقش خود را در تعیین اعضای هیأت وزیران مشورتی می‌داند. پیامد حقوقی این سخن آن است که مسئولیت کامل انتخاب وزرا و کارآمدی یا ناکارآمدی آنها با خود رئیس‌جمهور است.»

 آنهایی که رهبری می‌شناختند

گفته‌های رهبری گرچه مشورت رئیس‌جمهور در مورد کابینه با ایشان را تصدیق می‌کرد، اما در رادیکال‌ها کارگر نیفتاد. حمید رسایی پس از این اظهارات با یادآوری اظهارات رئیس‌جمهور در روز رأی‌گیری نوشت که «جملات پزشکیان القا می‌کرد که کل کابینه با نظر رهبر انقلاب معرفی شده در حالی که امروز ایشان تاکید کردند بعضی را تایید و تاکید کردند، ولی اکثر کابینه را نمی‌شناختند.»

رسایی سه روز پیش برگه آرای خود به وزرای پیشنهادی را منتشر کرد که براساس آنها به شش تن شامل عبدالناصر همتی، محمدرضا ظفرقندی، احمد میدری، ستار هاشمی، محمدرضا صالحی امیری و عباس عراقچی رأی مخالف داده بود. اساسا مخالفت اصلی تندروها در مجلس و تمام فریادها و نطق‌های آتشین نیز حول محور این شش نفر بود. 

نکته اما اینجاست که از میان شش تن، پنج نفر آنها از مدیران شناخته شده و سیاسیون شناسنامه‌دار هستند. دست کم در مورد عباس عراقچی فرض اینکه رهبری وی را نشناسند به طور کل مردود است. عبدالناصر همتی، فارغ از مسئولیتش در نظام بانکی در دولت حسن روحانی، کاندید یک دوره ریاست جمهوری نیز بوده و نمی‌تواند جزو گزینه‌هایی باشد که رهبر انقلاب وی را نمی‌شناسند. 

    خبر اصلی دیروز که پای تندروها را سست و احیانا کام آنها را تلخ کرد، خبر بازگشت محمدجواد ظریف به دولت بود. برای بازگشت او نیز قطعا هماهنگی‌ها با نهادهای ذی‌ربط و سطوح بالا انجام شده و نشانه دیگری است از کوتاه شدن دست تندروها برای تصمیم‌سازی

 خبر تلخ برای تندروها 

خبر اصلی دیروز که پای تندروها را سست و احیانا کام آنها را تلخ کرد، خبر بازگشت محمدجواد ظریف به دولت بود.  ظریف 22 مرداد حدود دو هفته پیش با انتشار متنی گلایه‌آمیز از معاونت راهبردی دولت پزشکیان استعفا کرد. گفته شد که به دلیل تابعیت فرزندانش با حضور او در دولت مخالفت شده و خودش نیز تصریح کرد که «من را بهانه فشار به دولت کرده‌اند.»

دیروز اما غیر از آنکه در جلسه دیدار هیأت دولت با رهبر انقلاب حضور داشت، در توئیتی نوشت: «پس از پیگیری‌ها و رایزنی‌های مدبرانه ریاست محترم‌ جمهوری و با دستور کتبی ایشان، با توکل به خدا و امید به همراهی و راهنمایی مردم بزرگوار، انجام وظیفه در معاونت راهبردی رئیس‌جمهور را ادامه خواهم داد.»

    دست کم در مورد عباس عراقچی فرض اینکه رهبری وی را نشناسند به طور کل مردود است. عبدالناصر همتی، فارغ از مسئولیتش در نظام بانکی در دولت حسن روحانی، کاندید یک دوره ریاست جمهوری نیز بوده و نمی‌تواند جزو گزینه‌هایی باشد که رهبر انقلاب وی را نمی‌شناسند

برای بازگشت او نیز قطعا هماهنگی‌ها با نهادهای ذیربط و سطوح بالا انجام شده و نشانه دیگری است از کوتاه شدن دست تندروها برای تصمیم‌سازی. 

 محمد صدر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام رایزنی‌های پزشکیان در سکوت و آرامش برای بازگشت ظریف به دولت را اقدامی کارشناسانه، عاقلانه، جوانمردانه و مفید برای جمهوری اسلامی خوانده و افزوده: «کلا سیاست آقای پزشکیان این است که از متخصصان و کارشناسان استفاده کند و آقای ظریف یکی از بهترین کارشناسان سیاست خارجی و روابط بین‌الملل در ایران است. خوشبختانه این اقدام انجام شد و از دکتر پزشکیان تشکر می‌کنم که این تاثیر را در دولت حفظ کرد.»

او درباره اینکه با بازگشت ظریف به دولت، تندروها دوباره علیه او فعال خواهند شد، به خبرآنلاین اظهار کرده که «این موضوع خیلی مهم نیست. خوشبختانه با توجه به سیاستی که آقای پزشکیان در دولت وفاق ملی درپیش گرفتند، تندروها هر گونه اقدامات تندی بخواهند انجام بدهند موثر واقع نمی‌شود، همان گونه که در مجلس موفق نشدند.»