زنان آرای خاموش را هدایت می‌کنند

“سیمین کاظمی” پزشک و جامعه‌شناس می‌گوید: «اساسا جریان اصلاح‌طلبی و اعتدالگرا سهمی از قدرت را که در دهه‌های گذشته به دست آورده‌اند تا حد قابل توجهی مدیون حمایت زنان هستند، به‌خصوص زنان طبقه متوسط شهری. آنها به زنان وعده‌هایی برای کاهش تبعیض جنسیتی می‌دادند و زنان به این وعده‌ها اعتماد می‌کردند و رای می‌دادند.» این گفته کاظمی چکیده آرای خاموشی است که با تاثیر قابل توجه زنان در خانواده‌ها ایجاد شده، زنانی که امروز از “مسعود پزشکیان” و تیم او تضمین‌های اقناعی درباره آزادی‌های زنان می‌خواهند. نگاه میدانی به دلایل بی‌میلی در مشارکت اکثریت جامعه، بیان روشنی از تاثیر زنان در تشویق به ماندن در خانه و عدم حضور پای صندوق‌های رای بوده است. بعد ازاتفاقات سال 1401 و برخوردهای قهری با زنان در کشور، زن به عنوان مهره اصلی تصمیم‌ها که زیرپوست جامعه «به ظاهر مردسالار» ایران نقش کلیدی در تحرک سیاسی و اجتماعی و حتی اقتصادی دارد، آرای خاموش را هدایت می‌کند. اگر این فرض را بپذیریم در دوقطبی وضع موجود، از یکسو زنان ایرانی و منتقدان جدی شرایط اجتماعی فعلی هستند، اصلاح‌طلبان و میانه‌روها نمی‌توانند و نباید نسبت به این حجم گسترده از منتقدان موثر کم‌ توجه باشند.

تضمین به جای تردید
نگاهی گذرا به موضع‌گیری‌های دور اول “مسعود پزشکیان” در مقابل نامزدهای دیگر -که غالبا مدافع شرایط فعلی در موضوع حجاب و سختگیری‌های اجتماعی هستند- راه میانه‌ای را نشان می‌دهد که تردید را بیش از تضمین و تشویق به جامعه زنان القا کرده است. این موضوع در قبال تاکید بر سیاست‌های کلی نظام تصمیم‌گیری جامعه زنان را به این نتیجه می‌رساند که جمله معروف پزشکیان مبنی بر اینکه « صدای بی‌صدایان خواهم بود» برآمده از نگرش ذاتی او نسبت به موضوع عدالت‌ در معیشت و اقتصاد است، در حالیکه جامعه منتقد در مقابل آزادی‌های سلب شده اجتماعی و سختگیری‌های مفرط طیف تندرو در سال‌های گذشته حساسیت بیشتری به خرج می‌دهد. اگر مسعود پزشکیان با این ادبیات توانست آرای متدینین غیرسیاسی و اقشار محروم در روستاها را کسب کند، این گفتمان در قبال انباشت مطالبات زنان امیدوارکننده نبود.

کاظمی، جامعه‌شناس با بیان اینکه طبق آنچه تاکنون از پزشکیان شنیده‌ایم، از رفتار خشونت‌آمیز گشت ارشاد با زنان انتقاد کرده اما نمی‌گوید دقیقا قرار است مواجهه پلیسی با پوشش زنان در زمامداری ایشان و همفکران‌شان کنار گذاشته شود یا نه؟ می‌گوید: «در بیانیه‌ای خطوط کلی دولت احتمالی پزشکیان درباره زنان ترسیم شده که در قیاس با فکر و برنامه جلیلی مترقی است، اما آشکارا سایه محدودیت‌ها را می‌توان بر آن دید. مثلا وقتی می‌گوید از ظرفیت‌های قانونی موجود برای حل مسایل زنان استفاده می‌کنم، اینجا محدودیت‌های قانونی برای زنان تداعی می‌شود. یعنی زنان بر اساس تجربیات گذشته می‌دانند که وعده انتخاباتی ضمانت اجرایی ندارد و دیگر نمی‌توانند به آن دل خوش کنند. برای همین است که می‌بینیم زنان در این دوره شور و شوق گذشته را برای مشارکت در انتخابات ندارند.»

می‌خواهند زن کماکان در خانواده باشد
از سوی دیگر اصلاح‌طلبان باید هشدارهای لازم را درباره بروز فضای بسته‌تر و سخت‌گیری‌های شدیدتر پس از آمدن رادیکال‌ها به رهبری جلیلی را به جامعه گوشزد کنند، نکته‌ای که در دور اول انتخابات کمتر به آن پرداخته شد و نقطه تمایز تفکر پزشکیان و جلیلی کمرنگ ماند. این پژوهشگر با تاکید بر اینکه حقوق زنان، حقوق زنان است و ربطی به خانواده ندارد، توضیح می‌دهد: «ولی مشکل جلیلی و همفکرانش این است که اساسا قادر به شناسایی زن در خارج از محدوده خانواده نیستند و از طرح زن به عنوان انسانی که مستقل و صاحب حق است و زائده و طفیلی موجودیت دیگری نیست، اکراه دارند. می‌خواهند زن کماکان در خانواده باشد و فرزند صالح تربیت کند تا دولت در آرامش باشد و از بار وظایفش کاسته شود.»

کاظمی می‌گوید: «آقای جلیلی از ضرورت توجه به بخش‌هایی از زنان که کمتر دیده شده‌اند مانند زنان روستایی و سرپرست خانوار سخن می‌گوید، که این ایده درستی است اما مشخص نیست چه “نقش باشکوهی” برای آنها در نظر گرفته است؟ آیا این نقش باشکوه همان تاکید بر نقش خانگی مادری و همسری و بازگرداندن‌شان به خانه است؟ مشخص نیست، ولی اگر چنین باشد، باید آرزو کرد که در دولت ایشان مداخله‌ای در زندگی و کار این گروه‌های زنان صورت نگیرد و آنها را به حال خودشان بگذارند.»

تضمین اولیه در مقابل گشت ارشاد و فیلترینگ
در همین حال ضرورت‌های تقویت گفتمان زن در جامعه ایرانی که طبقه متوسط و شهری را در انتخابات هدایت می‌کند این روزها با نقدهای انجام شده مورد توجه تیم پزشکیان قرار گرفته است. دیروز پزشکیان، آذری جهرمی و ظریف به شکل هماهنگ در توئیت‌های جداگانه‌ای این مسئله را برجسته کردند و گام اول را برداشتند.
دیروز انتخاب نوشت: پزشکیان، ظریف و آذری جهرمی ۳ موضوع مهم، شامل ایستادن تمام قد در مقابل گشت‌های اجباری، فیلترینگ و فشار‌های بیرونی را تضمین کردند.
اکانت منتسب به مسعود پزشکیان در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «تضمین می‌دهم که تمام دولت در برابر گشت‌های اجباری، فیلتر کردن و فیلترشکن بازی و فشار‌های بیرونی در همه جلسات و تمام قد بایستد.»

محمدجواد ظریف، وزیر پیشین امور خارجه در تأیید این وعده‌های مهم نوشت: «تضمین می‌دهم که پزشکیان راستگو و شجاع است و در برابر این کژفهمی‌ها و کژتابی‌ها ایستاده و خواهد ایستاد.۱۵ تیر به آینده رای می‌دهیم.»
محمدجواد آذری جهرمی، وزیر پیشین ارتباطات نیز صحبت‌های پزشکیان را تایید کرد و نوشت: «بنده هم به راستگویی، صداقت و شجاعت دکتر مسعود پزشکیان شهادت می‌دهم و آن را ضمانت می‌کنم. »