هزینه-فایده گشت ارشاد

عبداله جعفری،
مدرس حوزه و پژوهشگر
رسیدگی به بحث حجاب و برخی از مسائل فرهنگی و مذهبی که امروزه به عنوان چالش های اجتماعی مطرح هستند، نیاز به کارگروه های تخصص و رویکردی چند بخشی دارد.

کدام عالم دینی، کدام جامعه شناس و کدام روانشناس یا استاد علوم تربیتی می تواند فشار و اجبار در مورد حجاب را بپذیرد و مفید بداند؟!

در بحث امر به معروف و نهی از منکر در نظر اکثریت علما و آن چه که از آموزه های دینی استنباط و استخراج شده که یازده شرط دارد. اگر این شروط محقق شود می توان امر به معروف کرد.

اولین شرط این است که بدانیم امر به معروف در طرف مقابل تاثیر گذار است یا خیر؟! جایی که احتمال می رود امر به معروف موثر واقع نشود یا نتیجه مطلوبی به دنبال نداشته باشد، این تکلیف از مکلف ساقط است.
کشف حجاب یک مساله و بدحجابی مساله ای دیگر است. ما بی حجاب نداریم و عملا بانوان در جامعه مطیع قانون هستند و به نوعی حجاب دارند. در خصوص بد حجابی وظیفه داریم در صورت مسائله بودن شرایط تذکر بدهیم یا امر به معروف کنیم که این وظیفه نیز در حدود وظایف مکلفین بر امر به معروف است. نباید با عمومی کردن این تکلیف مردم را در جامعه به جان هم بیاندازیم.

این که حجاب را به گشت ارشاد بسپاریم و با برخوردهای قهری و با فشار بر سر زن و دختر کنیم، نتیجه ای که نداشته و ندارد. دیدیم که چه مصیبتی به بار آورد. کمترین زیان مرگ مهسا امینی این بود که مردم از پلیس منزجر شدند.

دین اسلام، دینی سراسر عطوفت و مهربانی است. برخوردهای خشن به نام دین و برای اجرای حکم دین در شان جامعه اسلامی نیست. قانون برای ایجاد نظم و امنیت در جامعه آمده است. قانون نیامده که درس دینداری بدهد. مرجع امور مذهبی حوزه علمیه است. مساجد هستند. حسینیه ها و هیات ها هستند که وظیفه امر به معروف و نهی از منکر دارند.

غلامعلی جعفرزاده، نماینده پیشین مجلس و فعال سیاسی اصلاح طلب

پلیس انتخاب خوبی برای نظارت بر امر به معروف و نهی از منکر در سطح جامعه نبوده و نیست. وظیفه سرباز پلیس کار دیگری است. مردم جامعه با دیدن سرباز و پلیس احساس باید امنیت کنند. اما کاری کردیم که سرباز وظیفه اصلی اش را بگذارد و جلوی زن و دختر مردم را بگیرد و درباره پوشش آنها تذکر بدهد یا دستگیرشان کند.
گشت ارشاد نتیجه نا مطلوبی داشته است. کارنامه این مجموعه خوب نیست و باید در مورد ادامه کار گشت های ارشاد تجدید نظر و بازنگری شود.

حادثه تلخ مرگ مهسا امینی باید آخرین اتفاق از این نوع باشد. باید درس بگیریم و با هزینه تراشی کشور را دچار تشنج نکنیم. شرایط امروز ایران به ما اجازه نمی دهد با ، یک جانبه‌ نگری و لجاجت با مسائل برخورد کنیم. حساسیت جامعه نسبت به گشت ارشاد بالا رفته وانگهی که ناکارآمدی و پر هزینه بودن گشت ارشاد مدت ها است معلوم شده و باید در ماموریت های این مجموعه تجدید نظر کرد. ضرورت ندارد این همه انرژی از کشور گرفته شود و این همه هزینه به نظام تحمیل گردد.

جلیل خدایی، حقوقدان و فعال حقوق خانواده

رییس جمهور پس از گذشت دو روز از مصیبت مرگ دختر جوان، مهسا امینی که در بازداشت پلیس بود به خانواده امینی تسلیت گفت. این کار حرکت خوبی بود هر چند که باید سریعتر از این انجام می شد. حالا وقت آن رسیده است که رئیس جمهور به وعده انتخاباتی خود عمل کند. آقای رئیسی در ایام انتخابات وعده داده بودند که گشت ارشاد مدیران و مسئولان را به راه می اندازند. سوال من این است که چرا با وجود این وعده به جای نظارت و رسیدگی به تخلفات مدیران و مسئولان، حلقه نظارت بر زن و بچه مردم را تنگ کردند؟! در مورد گشت ارشاد مردم درباره هزینه بر بودن این مجموعه از مسئولان آگاه تر بودند و از سال ها پیش نسبت به گشت ارشاد واکنش منفی نشان می دادند و کارنامه گشت ارشاد، رفتارهای ضابطان و بودجه این مجموعه حساسیت جامعه را برانگیخته است.

براساس مشاهدات هزینه گشت ارشاد و نتایج منفی عملکرد این مجموعه درباره حجاب و عفاف، سنگین تر از بهره آن بوده و هست. البته اگر بتوانیم بگوییم بهره ای داشته! من معتقدم در برخورد های قهری هیچ سود و بهره ای وجود ندارد.

نکته مهمی که کمتر به آن توجه می شود تاثیری است که عملکرد گشت ارشاد بر بازداشت شدگان می گذارد. برای تبیین این مساله شما را به موضوع دیش های ماهواره و قانونی که در این رابطه وجود دارد توجه می دهم. مردم از این ابزار استفاده می کنند و ما قانونی بر ضد استفاده از دیش و رسیور داریم. اینجا قانون گذار مجرم تولید می کند. ما با نشناختن مساله مردم عادی را به مجرم تبدیل می کنیم. بخشی از جامعه حجاب را سفت و سخت رعایت نمی کند و ما با دستگیر کردن آنها با تعهد گرفتن و بعضا تشکیل پرونده، جمع کثیری از شهروندان عادی جامعه را به مجرم تبدیل می کنیم.

مهدی مهدی زاده، نماینده پیشین مجلس

مرگ مهسا امینی اتفاقی ناگوار و دلخراش بود. مسئولیت این حادثه تلخ بر عهده نیروی انتظامی است. زیرا این دختر در زمانی که در اختیار پلیس بود دچار حادثه شد و فوت کرد.

اما در کنار مطالبه از نیروی انتظامی باید به واکنش های زننده رسانه هایی اشاره کرد که به جای همدردی و مطالبه گری خون این دختر، به زخم خانواده داغدار و جامعه ای خشمگین نمک پاشیدند. رسانه های نزدیک به دولت و حاکمیت در روزهای اول و دوم بعد از انتشار خبر این حادثه می نوشتند مهسا امینی بیمار بود. صرع داشت، تومور مغزی داشت. بیماری قلبی مادرزادی داشت. برای درمان به تهران آمده بود و در مقر پلیس سکته قلبی کرده است و چه ها که ننوشتند تا دختری سالم و سرحال را فردی بیمار جلوه دهند. حال سوال اینجاست مگر چندی پیش در تصاویری واضح و آشکار از حرکت ون گشت ارشاد در گوشه دیگری از پایتخت ندیدیم که مادری بدنش را مقابل حرکت ماشین سپر کرده بود و زجه می زد که دخترش بیمار است و التماس می کرد تا دخترش را از ون پیاده کنند! آیا آن مادر علنا اعلام نمی کرد که دخترش بیمار است؟!

آیا گشت ارشاد در برابر خود اظهاری کسانی که دارای بیماری هستند از دستگیری و انتقال آن ها به مراکز پلیس خودداری می کند؟! امسال در یکی از فیلم های منتشر شده از گشت ارشاد دیدیم که چطور دو مامور زن و مرد دختری را با زور و با ضرب و شتم به شکلی وحشیانه داخل ون می کشند. آیا با انتشار این تصاویر همچنان می توان پروژه بیمار سازی از مهسا امینی را باور کرد؟!