از شکستن سکوت در مقابل دولت رئیسی تا دورهمی با متحدان سیاسی

روزنو :شکستن سکوت و دیدارهای گاه و بی‌گاه حسن روحانی زمانی با متحدین سیاسی‌اش و زمانی هم با وزرا، معاونین و مشاورینش در دولت دوازدهم این گمانه را تقویت می کند که حسن روحانی برای آینده سیاسی خود برنامه‌هایی دارد.

«سکوت، پاسخ کنایه‌آمیز، انتقاد و نهایتاً راهنمازدن برای بازگشت به قدرت» این همان شتری است که تقریباً از سی سال پیش تا امروز بر در خانه رؤسای‌جمهور که ترک خیابان پاستور را کرده‌اند نشسته است.

واقعیت آن است که شاید آسمان سکانداران قوه مجریه یکرنگ نباشد؛ اما مسیری که در مقابل‌شان گسترده می‌شود تقریباً یکی است و همه آنها چند صباحی را به سکوت و در کنج عزلت خود سپری می‌کنند تا زمانی که انتقادات از عملکرد و ماحصل دوران ریاست‌جمهوری‌شان کاسه صبرشان را لبریز کند و دیگر سکوت را به صلاح ندانند.

رمزگشایی از انتقادات تندروها به دولت رئیسی | پای انتخابات مجلس در میان است؟

این شتر امروز به در خانه حسن روحانی رسیده است و او از چند هفته مانده به پایان سال 1400 سکوت‌کردن را کنار گذاشت و کنایه‌ها و انتقادات ابراهیم رئیسی را که چهل سال پیش با هم در یک جناح، در صف انقلابیون ایستاده بودند، بی‌پاسخ نگذاشت.

توئیت؛ اولین گام برای پاسخ‌گویی

اواخر پاییز بود که حسن روحانی کرسی ریاست‌جمهوری را به رئیسی تحویل داده بود و در این مدت با جود نقدهایی که از گوشه و کنار نسبت به دولت یازدهم و دوازدهم از سوی ساکنان جدید ساختمان پاستور به گوش می‌رسید؛ اما هیچ اظهارنظری از سوی روحانی از هیچ تریبونی به گوش نمی‌رسید تا اینکه اولین توئیت حساب کاربری حسن روحانی که حالا در معرفی نوشته شده «پایگاه اطلاع‌رسانی حسن روحانی» اولین توئیت بعد از پایان انتخابات را منتشر کرد و نسبت به تصرف طالبان و به‌دست‌گرفتن حکومت توسط این گروه تندرو واکنش نشان داد.

چند روز بعد به مناسبت میلاد حضرت رسول(ص) روحانی بار دیگر توئیتی در حساب کاربری خود منتشر کرد و نوشت: «نظام اسلامی ما، در هر گام باید جلوه درخشان‌تری از اخلاق محمدی را به جهانیان نشان دهد. امسال و هر سال، #میلاد_پیامبر را با بهره‌ای نو از اخلاق جشن بگیریم. #روز_اخلاق » او ادامه داد: «در نگاه پیامبر، هدف وسیله را توجیه نمی‌کرد؛ عدالت‌خواهی مجوز سلب آزادی نبود و ادعای حق‌طلبی، راه تندخوئی و قانون‌شکنی را نمی‌گشود. او که در برابر ستمگران شجاعانه به جهاد می‌ایستاد، همواره در برابر حقوق مردم، سر تواضع فرو می‌آورد. #مدعیان_اسلامیت را با ترازوی #اخلاق باید سنجید.

اما اوج کنایه روحانی در توئیت اخر از این رشته توئیت بود که نوشت: «به اوج رساندن زیبایی‌های اخلاقی، هدف اصلی پیامبر(ص) بود. عفو فراگیر او، عامل فتح پایدار و رحمت گسترده‌اش موجب جذب حتی مخالفان گردید. در آیین او، قدرت در خدمت #اخلاق بود نه آنکه اخلاق و دین، #نردبان_قدرت شوند.»

زیر یک سقف با متحدین

اواسط بهمن ماه بود که خبر جلسه حسن روحانی با برخی چهره‌ها چون ناطق نوری و سیدمحمد خاتمی حسابی خبرساز شد؛ جلسه‌ای که بعضی‌ها می‌گویند به دعوت روحانی برگزار شد و بعضی‌ها هم گفتند سیدحسن خمینی آن را کلید زده است. محمود علیزاده، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران درباره این جلسه به «برنا» گفته است: «آقای روحانی در روزهای اخیر با آقایان ناطق نوری، خاتمی، باهنر و لاریجانی جلساتی داشته است. سران اصلاحات می‌خواهند جمهوریت نظام را احیا کنند. اسحاق جهانگیری هم در جلسات روحانی با سران اصلاحات حضور دارد و هم‌فکری می‌کند. همتی و اسحاق جهانگیری با کارگزاران در ارتباط هستند و موضوعاتی را در زمینه‌های مختلف مورد بحث و بررسی قرار می‌دهند.»

علیزاده این جلسات را مقدمه‌ای برای تشکیل دولت در سایه معرفی کرد و گفت: در این راستا دیدارهایی هم با محسن هاشمی صورت گرفته و مرعشی (دبیرکل حزب کارگزاران) هم در آینده دیداری از این جنس سیاسی با روحانی خواهد داشت.

گردهمایی برای پاسخ‌ به دولت جدید

هنوز سروصدای جلسات سیاسی روحانی آرام نشده بود که خبر از جلسه‌اش با اعضای کابینه و صحبت‌ها و اظهارنظرها درباره احیای برجام دوباره توجهات را به‌سمت رئیس‌جمهور سابق جلب کرد. علی ربیعی درباره این جلسه می‌گوید: «در این جلسه بحث برجام و اقدامات صورت‌گرفته برای احیای آن کانون اصلی گفت‌وگوها بود. روحانی در این جلسه گفت که «مذاکرات هسته‌ای و احیای برجام مهم‌ترین اتفاق و مسئله کشور در چند ماه اخیر است. مهم نیست که این توافق را چه کسانی احیا می‌کنند یا چه کسانی مذاکره می‌کنند، مهم آثار و تبعات آن است که باید در رشد کشور مشاهده شود. مذاکرات و توافق هسته‌ای باید منافع و مصالح کشور و مردم را تأمین کند و نتایج آن بر زندگی مردم تأثیر بگذارد. همه باید با انسجام و وحدت ملی در پشت مذاکره‌کنندگان باشیم. کسانی که برای منافع مردم کوشش و جهاد می‌کنند چه در این دولت چه در دولت تدبیر و امید همگی از دیپلمات‌هایی هستند که برای منافع ملی می‌جنگند.»

به گفته ربیعی، در این جلسه همچنین درباره مسئله ضرورت و پیچیدگی ساختن و آبادکردن کشور پس از توافق بحث شد و نظر اعضای جلسه و روحانی چنین بود که «پس از این توافق کشور باید به‌سمت جبران خسارت‌های ناشی از جنگ اقتصادی ایجادشده از سوی آمریکا حرکت کند و به رشد اقتصادی مناسب برسیم». وی گفت: فضای عمومی جلسه در جهت کمک و حمایت از دولت برای پیشبرد در حین مذاکرات و پس از توافق برجام بود. اتفاقاً در این زمینه روحانی هم تأکید کرد که «اعضای دولت تدبیر و امید آمادگی دارند به طرق مختلف تجارب خود از دستاوردهای اقتصادی توافق برجام که موجب رشد اقتصادی و کنترل تورم پس از برجام شد را در اختیار دولت سیزدهم قرار دهند.»

پاسخ برجامی به انتقادات

یکی از موضوعاتی که کم‌وبیش انگشت اتهام دولت سیزدهم را به‌سمت دولت روحانی نشانه می‌رود موضوع برجام و احیای برجام و نتیجه اقتصادی آن است. حسن روحانی که چندی پیش دیداری با اعضای کابینه‌اش داشت به این نقد پاسخ می‌دهد که بی‌شباهت با نقد محمود احمدی‌نژاد درباره «نرمش قهرمانانه» نبود.

او با اشاره به توفیقات دولت در رفع تحریم‌ها و لغو قطعنامه‌ها و بسته‌شدن پرونده پی‌ام‌دی گفت: «در دولت دوم اگر ترامپ از برجام خارج نشده بود و روند ادامه داشت، ما علی‌رغم بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله و همه‌گیری کرونا، می‌توانستیم به رشد اقتصادی برسیم و تورم تک‌رقمی را ادامه می‌دادیم. اگر می‌گذاشتند در اسفند ۹۹ به برجام برگردیم، دولت را در شرایط دیگری تحویل می‌دادیم.»

روحانی پاسخ نقدهای این دولت را در مورد فشار خارجی و ایستادگی در برابر این فشارها را نیز این‌گونه داد: «اینکه می‌گویند فشار خارجی مهم نیست؛ بلکه مدیریت داخلی اشکال دارد، حرف کاملاً درستی است؛ اما تفسیر وارونه می‌کنند. تصمیمات ما ایراداتی داشته که امروز گرفتار این مشکلات شدیم. اگر تصمیمات درستی در داخل می‌گرفتیم، از خارج نمی‌توانستند این‌چنین به ما فشار بیاورند. ما سال ۱۳۹۷ تحت فشار ترامپ قرار گرفتیم. ترامپ مشکلات فراوانی ایجاد کرد؛ اما چه کسی به ترامپ چراغ سبز نشان داد؟ چه کسانی باعث شدند که ترامپ به خودش جرئت بدهد و به این نتیجه برسد که اگر فشار حداکثری به ما وارد کند، در همان سال ۹۷ انقلاب ما سرنگون می‌شود. ترامپ که نمی‌خواست ما صرفاً تحریم شویم.»

ادعاها بر سر کرونا و واکسن بی‌پاسخ نماند

موضوع شیوع کرونا و ماجرای واکسن یکی از نقطه‌های پرابهام در دولت حسن روحانی بود که اتفاقاً در دولت تازه روی کارآمده رئیسی بارها با انواع کنایه‌ها به آنچه رویکرد حسن روحانی بود اشاره شد. روحانی هم که این روزها کمر بسته تا هیچ نقد و کنایه‌ای را بی‌پاسخ نگذارد به حمایت از عملکرد دولت خود در مواجهه با کرونا برخاست و گفت: مقام معظم رهبری فرمودند جلسات ستاد ملی کرونا باید به‌صورت مستقیم پخش شود تا مردم شاهد مدیریت کرونا باشند.

او گزارشی هم از تلاش‌های دولت دوازدهم برای تأمین و خریداری واکسن کرونا ارائه داد و گفت: ما تصمیم گرفتیم برای خرید دویست‌میلیون دُز واکسن خارجی قرارداد ببندیم. خیلی‌ها مخالف بودند و می‌گفتند ما در داخل واکسن تولید می‌کنیم و به‌زودی پنجاه‌میلیون دُز تحویل می‌دهیم. ما حتی پیشاپیش از آن‌ها هم خرید و تشویق کردیم. شصت‌میلیون دُز واکسن از روسیه خریدیم که چند میلیون دُز بیشتر به ما ندادند، پنجاه‌میلیون دُز واکسن از تولیدکنندگان داخلی خریدیم که در دوره ما چند میلیون دُز بیشتر نتوانستند تحویل دهند. از چین و هند، اروپا و کوواکس واکسن خریدیم. شرایط به‌گونه‌ای شد که حداقل حدود ۱۱۰میلیون دُز واکسن، علاوه بر واکسن داخلی خریداری کردیم؛ ضمن اینکه اگر طرح تحول سلامت نبود ما در کرونا زمین‌گیر می‌شدیم.

شکستن سکوت با نگاه به آینده

این شکستن سکوت و دیدارهای گاه و بی‌گاه حسن روحانی که زمانی با متحدین سیاسی‌اش و زمانی هم با وزرا، معاونین و مشاورینش در دولت دوازدهم نمی‌تواند بدون معنا و قصد و غرض باشد، در واقع به‌نظر می‌رسد حسن روحانی چندان تمایلی ندارد که مانند رؤسای‌جمهور سابق از این عرصه فاصله بگیرد و در این میان بیشتر نگاهش به بازی‌کردن نقشی همچون هاشمی رفسنجانی است که در این میدان به یک بازیگر اصلی در عرصه سیاست ایران تبدیل شود.

بیرون‌آمدن او از گوشه‌نشینی، این گمانه را تقویت می‌کند که حسن روحانی برای آینده سیاسی خود برنامه‌هایی دارد.