فراگیری گفتمان شکست در برجام

روزنو :از قدیم معروف بوده که وقتی دیپلمات‌ها به نتیجه نمی‌رسند، نظامیان وارد میدان سیاست می‌شوند. روند مذاکرات برجام به قدری فرسایشی شده که حالا پای چهره‌های نظامی هم به وضعیت رابطه ایران و امریکا و مناسبات منطقه‌ای باز شده است.

جدای از داستان تکراری «توپ» که ماه‌هاست میان زمین‌های مسئولان دیپلماتیک ایران و آمریکا رد و بدل می‌شود! حالا هم پای مقامات نظامی و امنیتی آمریکا و انگلستان به ماجرا باز شده و هم رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دوباره از روند همکاری‌های ایران گلایه کرده است.

توافق هسته‌ای؟ بعید است انجام شود

الکسوس گرینکویچ، ژنرال ارشد نیروی هوایی ایالات متحده در خاورمیانه مدعی شده که شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران ممکن است با افزایش تنش‌ها حملات خود را در منطقه علیه آمریکا و متحدانش از سر بگیرند؛ حملاتی که به گفته او می‌توانند به نوبه خود منجر به تشدید تنش‌های جدید در خاورمیانه شود.

گرینکویچ در سمت جدید خود مسئولیت عملیات نظامی در عراق، سوریه، افغانستان و سراسر منطقه را برعهده دارد. این ژنرال ارتش آمریکا به ارسال پهپادهای مسلح و غیرمسلح از سوی ایران به روسیه برای استفاده از جنگ علیه اوکراین اشاره کرد و گفت این اطلاعات «غافلگیرکننده نیست، اما نگران‌کننده است.»

او گفت که ما در موقعیتی هستیم که دائماً مورد حمله قرار نمی‌گیریم، اما می‌بینیم که برنامه‌ریزی برای حملات ادامه دارد و ممکن است بر اثر «یک اتفاق» این برنامه‌ریزی‌ها بالفعل شود.گرینکویچ گفت که «ما در یک دوره سکون قرار داریم» و مجموعه این تحولات «همه را در منطقه نگران کرده است.»

همچنین رئیس اطلاعات انگلیس(ام آی ۶) در مصاحبه‌ای در ارتباط با مذاکرات هسته‌ای گفت: «همچنان معتقد هستم که احیای توافق هسته‌ای بهترین راه برای مهار برنامه هسته‌ای ایران است.»

ریچارد مور با این ادعا که مقامات عالی ایران تمایل به بازگشت به توافق هسته‌ای را ندارند، اضافه کرد: «فکر نمی‌کنم طرف‌های شرکت‌کننده در مذاکرات بتوانند توافق هسته‌ای را احیا کنند.» او در عین حال افزود: «ایرانی‌ها هم به دنبال پایان مذاکرات نیستند و تا مدتی ادامه می‌دهند.»

رئیس ام‌آی ۶ در ادامه گفت که «توافق قطعا روی میز است و قدرت‌های اروپایی و دولت (آمریکا) درباره این موضوع بسیار شفاف بوده‌اند. فکر نمی‌کنم که روس‌ها و چینی‌ها مانعی بر سر راه توافق به وجود بیاورند. اما فکر نمی‌کنم ایرانی‌ها هم به دنبالش باشند.»

همچنین سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در نشست هفتگی خود درباره اظهارات «رئیس سازمان اطلاعات انگلیس» در رابطه با ایران مورد سوال قرار گرفت و البته از هماهنگی بالای آمریکا و انگلیس سخن گفت.

در ایران واکنش مقامات دیپلماتیک به اظهارات طرف‌های غربی همان حرف‌های قدیمی و همیشگی است. ولی این‌بار ائمه جمعه و در راس آنها امام جمعه مشهد که نسبت نسبی هم با رئیس دولت دارد برجام را فاسد خواند که حتی اگر دوباره امضا شود، تضمینی برای اجرای آن وجود ندارد

ندپرایس گفت اینکه آمریکا و انگلیس روابط به شدت نزدیک اطلاعاتی دارند یک راز نیست. من در جایگاهی نیستم که درخصوص محتوای این رابطه گفت‌وگو کنم اما گمان نمی‌کنم به اجازه امنیتی نیاز داشته باشم تا این حقیقت را بگویم که ایران تاکنون تصمیمات سیاسی لازم برای بازگشت دوجانبه به پایبندی‌های برجامی را نگرفته است.

این مقام ارشد آمریکایی اظهار کرد: «حقیقت این است که ماه‌هاست توافقی روی میز قرار دارد. ما به دیپلماسی غیرمستقیم با ایران ادامه داده‌ایم اما ایران حداقل تا این زمان نشانه‌ای از تلاش برای دستیابی به آن توافق نشان نداده است پس این اظهارات درست هستند.»

ند پرایس در ادامه گفت: انگلیس همیشه بخشی از 1 + 5 بوده است. انگلیس نیز به آنچه که جو بایدن گقته علی‌الخصوص در این باره که ایران نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد، متعهد است. تحریم‌های ما تا زمانی که بازگشت دوجانبه به برجام اتفاق بیفتد، در جای‌شان باقی خواهند ماند. ما کاملا انتظار دارم که متحدان‌مان در سرتاسر جهان علی‌الخصوص متحدان‌مان در 1 + 5 به اعمال فشار مالی و اقتصادی قوی علیه ایران تا زمان تغییر رویه ادامه دهند. فضای به وجود آمده البته پای بنی گانتز، وزیر جنگ رژیم صهیونیستی را هم به رسانه‌ها باز کرد و او هم در گفت‌وگو با مجله «آتلانتیک» به ابراز نگرانی از پیشرفت در برنامه هسته‌ای ایران پرداخت و گفت که این فعالیت‌ها را تهدیدی برای موجودیت این رژیم می‌داند. وی مدعی شد که این رژیم توان نظامی کافی برای مقابله با فعالیت‌ها را دارد ولی در عین حال گفت که این رویکرد باید به عنوان آخرین گزینه در نظر گرفته شود.

انتقاد گروسی از کاهش نظارت بر ایران

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در تازه‌ترین اظهارنظرش درباره برنامه هسته‌ای ایران گفته است که این برنامه در ۵ هفته اخیر، در حالیکه آژانس نظارت محدودی از آنچه که اتفاق می‌افتد دارد، در حال پیشرفت بوده است که نگران کننده است.

رافائل گروسی، در مصاحبه با روزنامه ال پائیس اسپانیا گفت: «خلاصه مساله این است که با یک برنامه هسته‌ای که به سرعت رو به پیشرفت است، تقریبا پنج هفته است که من نظارت بسیار محدودی بر آنچه که می‎‌گذرد دارم و اگر توافقی باشد، برای من خیلی سخت خواهد بود که بتوانم قطعات پازل این دوران عدم نظارت اجباری را کامل کنم.» وی گفت که رسیدن به توافق «غیرممکن نیست اما نیاز به کار زیاد و پیچیده دارد و شاید حتی برخی توافق‌های خاص نیاز باشد.» وی افزود: «آژانس بین‌المللی نیاز به اطلاعات دارد، بدون اطلاعات هر نوع توافقی در سطحی شکننده خواهد بود، چون اگر ما وضعیت برنامه هسته‌ای ایران را ندانیم چطور می‌توانیم تعیین کنیم که چه مقدار مواد باید صادر شود یا چند تا سانتریفیوژ باید فعالیتش متوقف شود؟»

یک ماه پیش ایران در واکنش به قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بخشی از دوربین‌های نظارتی آژانس را که بر اساس توافق اتمی برجام بر فعالیت‌های اتمی‌اش نظارت می‌کرد، قطع کرد.

جدای از داستان تکراری «توپ» که ماه‌هاست میان زمین‌های مسئولان دیپلماتیک ایران و آمریکا رد و بدل می‌شود! حالا هم پای مقامات نظامی و امنیتی آمریکا و انگلستان به ماجرا باز شده و هم رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دوباره از روند همکاری‌های ایران گلایه کرده است

واکنش همیشگی ایران: تضمین بدهید

وزیر خارجه ایران در مصاحبه‌ای که با صداوسیما انجام داد بار دیگر مسئولیت به سرانجام نرسیدن مذاکرات برجام را به دوش طرف آمریکایی انداخت و گفت: هنوز آمریکایی‌ها آنها را «مطمئن» نکردند که «ایران می‌تواند از منافع کامل اقتصادی برجام برخوردار شود.»

حسین امیرعبداللهیان، گفت: «ما الان در نقطه‌ای هستیم که متن آماده‌ای در مقابل ماست که در بیش از ۹۵ تا ۹۶ درصد محتوا با همه طرف‌ها اتفاق نظر داریم، ولی در این متن همچنان یک نقص مهم وجود دارد و اینکه ما باید از مزایای کامل اقتصادی توافق برخودار شویم. ما نمی‌خواهیم از یک روزنه دو بار گزیده شویم.» او افزود که «برای برخوردار شدن از مزایای کامل اقتصادی برجام، آمریکایی‌ها باید تعهدات و تضمین‌هایی را بپذیرند.»

وزیر خارجه ایران در اظهاراتی که به نظر می‌رسید پاسخی به محمد جواد ظریف است،گفت: «این طور نیست که بگوییم در قرارداد بین‌المللی تضمین معنا ندارد، قرارداد برای اجرا نوشته می‌شود و برای قاب کردن در طاقچه خانه که قرارداد نمی‌خواهیم. برای رسیدن به توافق خوب،‌ قوی و پایدار جدی هستیم.»

همچنین ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه ایران هم در حساب توییتر خودش «بی‌تصمیمی آمریکای عهدشکن» را «مهمترین مانع رسیدن به توافق» خواند.

صدای پایان برجام از مشهد می‌آید؟

آیا اعلام پایان برجام را باید از مشهد و تریبون امام جمعه آن شنید؟ فراتر از نسبت‌های خانوادگی، همیشه مشهد سنگر تولید محتوا برای اصولگرایان بوده است و حالا در شرایط گره خوردن مذاکرات برجام است که علم‌الهدی برجام را فاسد می‌داند و این ظاهرا یعنی کار مذاکره‌ با روزهای پایانی رسیده است: «برجامی در این حد فاسد را در یک جلسه کوتاه به سرعت به امضا رساندند؛ الان هم برخی تأکید دارند که تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای باید برجام را احیا کند درحالی‌که احیای برجام در گرو عقب‌نشینی از همه مواضع و تسلیم کردن همه دستاوردهای کشور است و این درحالی است که حتی در مذاکرات جدید هم رئیس‌جمهور آمریکا با کمال وقاحت بازهم می‌گوید که اگر یک توافق جدید هم امضا شود، باز هیچ تضمینی وجود ندارد که آمریکایی‌ها به آن متعهد بمانند.»

به نظر می‌رسد ائمه جمعه و در راس آنها امام جمعه مشهد سوت پایان برجام را به صورت دستوری زده‌اند.