بعد از مذاکرات بی‌نتیجه دوحه، آیا فرصت دیگری هست؟

روزنو :علت به نتیجه نرسیدن مذاکرات وین، پافشاری آمریکا بر پیش نویس پیشنهادی خود در مذاکرات وین بود که شامل دادن هیچ گونه تضمینی برای تامین منافع اقتصادی ایران نمی شود در حالی که تهران می خواهد تضمین بگیرد که از نظر اقتصادی از این توافق بهره مند خواهد شد.

مذاکرات غیرمستقیم در دوحه بین آمریکا و ایران برای بازگشت به توافق هسته ای بدون دستیابی به نتیجه مثبتی به پایان رسید. آیا بی‌نتیجه بودن این مذاکرات به معنای انسداد افق برای دستیابی به تفاهم بین ایران و آمریکاست؟ از سرگیری مذاکرات در دوحه با استقبال جریان های مختلف میانه رو و محافظه کار در ایران مواجه شد ولی این مسئله موجب نشد در خوش بینی‌ها زیاده روی شود. جریان تندرو، آمریکا را مسئول توقف مذاکرات نامید و اعلام کرد وعده های واشنگتن برای عمل به تعهداتش موجب شد تهران برای ورود به مذاکرات جدید متقاعد شود.

علت به نتیجه نرسیدن مذاکرات وین، پافشاری آمریکا بر پیش نویس پیشنهادی خود در مذاکرات وین بود که شامل دادن هیچ گونه تضمینی برای تامین منافع اقتصادی ایران نمی شود در حالی که تهران می خواهد تضمین بگیرد که از نظر اقتصادی از این توافق بهره مند خواهد شد.

نکته جدید در مذاکرات دوحه این بود که ایران دیگر حذف سپاه پاسداران از فهرست سازمان های تروریستی را شرط بازگشت به توافق نمی داند و آنچه برایش اولویت دارد، میزان کاهش تحریم ها و گرفتن این تضمین است که ایران از منافع احیای توافق بهره مند خواهد شد. نظام ایران که با فشارهای داخلی و خارجی مواجه است، خواستار احیای توافق هسته ای و گرفتن امتیازات بیشتر از آمریکاست تا بتواند کسانی را که درباره جدی بودن نظام برای احیای برجام تردید دارند و شهروندانی را که درباره مشروعیت نظام سیاسی تردید دارند، متقاعد کند.

در شرایطی که تهران و واشنگتن یکدیگر را عامل شکست مذاکرات دوحه معرفی می کنند، معلوم نیست که آیا دور بعدی مذاکرات برگزار خواهد شد یا خیر. شواهد نشان می دهد به احتمال زیاد این مذاکرات، دور بعدی هم خواهد داشت. نظام حاکم بر تهران به شدت به دنبال لغو تحریم ها و شکستن محاصره اقتصادی است. آمریکا و اتحادیه اروپا هم بر احیای توافق هسته ای پافشاری می کنند تا با لغو تحریم ها، امکان ورود ذخایر عظیم نفت ایران به بازار جهانی بار دیگر فراهم شود.

نکته قابل توجه در مذاکرات دوحه این بود که ظاهرا سد مذاکره دوجانبه بین واشنگتن و تهران شکسته شده است به طوری که تهران که بر خودداری از مذاکرات مستقیم با واشنگتن اصرار داشت و بر جمعی بودن مذاکرات تاکید می کرد، این بار حاضر شد به طور غیرمستقیم فقط با آمریکا مذاکره کند. بنابراین انتظار می رود دوره مذاکرات دوجانبه بین واشنگتن و تهران دوباره و بر سر سایر پرونده ها آغاز شود.

روشن است که پیامدهای جنگ روسیه و اوکراین بر امنیت بین المللی، همه طرف ها را ملزم خواهد کرد به دنبال فرصت های جدید برای توافقی باشند که فشارهای فزاینده جنگ روسیه را کاهش دهد.