ضرورت تغییر باقری‌کنی یا تاکتیک مذاکره

روزنو :دو هفته بعد از توئیت‌های عجیب علی باقری کنی و شایعه استعفایش، حالا کانال اصولگرای عماریون خبر داده که امیرعبداللهیان در نامه‌ای به ابراهیم رئیسی، تقاضای تغییر در تیم مذاکره‌کننده را دارد و با حضور علی باقری مخالف است.

این کانال اصولگرایان نوشته است: «از ابتدای حضور باقری‌کنی در تیم مذاکره‌کننده و چینش تیم توسط وی افراد متخصص بارها نسبت به عدم کفایت او در مدیریت روند مذاکرات و عدم اطلاع‌رسانی دقیق وی به مجلس و دولت در مورد روند مذاکرات هشدار دادند؛ اما رئیس دولت مخالف این نظریه و درصدد پیش بردن مذاکرات با تیم فعلی است.»

در ادامه می‌خوانیم: «حال شنیده می‌شود امیر عبداللهیان به مخالف سرسخت حضور باقری‌کنی در تیم مذاکره‌کننده تبدیل شده و در نامه‌ای به آیت‌الله رئیسی خواستار تغییر باقری کنی شده است و مهدی صفری و محمدرضا غائبی را به عنوان گزینه جایگزین شخص مذکور پیشنهاد داده است.» بار قبل که شایعه استعفای مذاکره‌کننده ارشد ایران بر سر زبان‌‌ها افتاد، روزنامه‌های اصولگرا آن را طراحی دشمن و برای بالا بردن قیمت دلار و التهاب در بازار معرفی کردند این بار اما خود آنان برای تغییر مذاکره‌کننده ارشد پیش‌قدم شده‌اند.

آنطور که بلومبرگ گفته مذاکرات بعد از سفر بایدن به منطقه دنبال خواهد شد. تا آن زمان ایران فرصت دارد یا تیم مذاکره‌کننده خود را تغییر دهد و ترمیم کند و یا با ابتکارات بیشتر و ادبیاتی متفاوت به سراغ آخرین پنجره‌ نیمه‌باز مذاکرات برود

جدایی از خویشتن خویش

انتخاب باقری‌کنی به عنوان یکی از سرسخت‌ترین منتقدان برجام به عنوان مذاکره‌کننده ارشد همواره با علامت سوال و تردید همراه بود. او که در آغاز دولت روحانی به سرعت از تیم هسته‌ای کنار رفت، نقدهایش درباره برجام را در شبکه افق سیما و وب سایت مدرسه کالک وابسته به بسیج دانشجویی و مرکز رشد دانشگاه امام صادق منتشر کرد و مقدمه‌ای هم بر نسخه فارسی کتاب خاطرات وندی شرمن، مذاکره‌کننده تیم هسته‌ای نوشت. او همچنین پس از توافق ژنو در سال 93 که پیش‌درآمد توافق برجام بود در مجلس حضور یافت و محتوای مذاکرات و توافقات را نقد کرد. او در یک گفت وگوی تلویزیونی پس از خروج ترامپ از برجام با فهرست کردن امتیازاتی که در برجام از دید او به قیمت تضعیف برنامه هسته‌ای ایران به طرف مقابل داده شده بود، گفت: «خارج از چارچوب معاهده ان پی تی، خارج از چارچوب پادمان، خارج از چارچوب پروتکل الحاقی، در برجام 57 دریچه برای دسترسی بیگانگان به مراکز حساس و امنیتی‌مان باز کردیم... چرا می‌گویم مراکز حساس و امنیتی؟ چون میدان ولیعصر را که همه می‌توانند بروند ببینند. آن پشت را کسی نمی‌تواند ببیند و اجازه برجام را می‌خواهد».

او در مهرماه 1397 نیز به تکذیب یکی از ادعاهای اصلی حامیان برجام در دولت روحانی پرداخت و در گفت وگویی تصریح کرد: «به نظر من برجام تصمیم نظام نبود. فهم خودم را می‌گویم، اگر منظور از نظام رهبری است، به نظر من در طول دوره مذاکرات که از روی کارآمدن دولت یازدهم تا زمانی که توافق حاصل شد یعنی 23 تیر سال 94، حضرت آقا یک سری خطوط قرمز، خطوط اساسی، حد و مرز برای مذاکرات تعیین کردند. بسیاری از اینها رعایت نشد. آقا فرمودند از حقوق ملت ایران و به ویژه حقوق هسته‌ای حتی یک قدم هم نباید عقب‌نشینی کنید، درصورتی که 100 مورد حق هسته‌ای ملت ایران در برجام ضایع شده است... . ممکن است بیشتر هم باشد، حداقل 100 مورد است. بعضی از آنها ابدی است، یعنی بدون سقف زمانی است».

دولت رئیسی اما باقری‌کنی را از خویشتن خویش جدا کرد و او را بر مسندی نشاند که باید مدافع برجام و احیای آن باشد. بسیاری همین مشکل شناختی را یکی از بزرگترین مشکلات تیم جدید می‌دانند.

محمد سرمدی، قائم مقام محمد جواد ظریف بدون اشاره به نام باقری‌کنی از مخالفان سرسخت برجام در گذشته انتقاد می‌کند و بر این باور است که آنها در تله‌گذاری خود افتاده‌اند: «معتقدم آنچه پیش از خروج ترامپ از توافق جامع هسته‌ای ایران و در نفی برجام در کشورمان صورت گرفت به هیچ وجه منصفانه نبوده است. یعنی به صورت غیرعادلانه‌ای در داخل کشور دستاورد یک مذاکرات برد- برد زیر سوال رفت و از ارزش و اعتبار آن کاسته شد. به هوای اینکه بتوانند در رقابت‌های سیاسی داخلی حریف را از میدان به در کنند. البته با این دَست از اقدامات یک نوع توقعی را هم در میان افکار عمومی جامعه ایجاد کردند که اگر مخالفین برجام به روی کار بیایند چه کار خارق‌العاده‌ای انجام خواهند داد و چه برگ برنده‌ای را رو خواهند کرد؟

انتخاب باقری کنی به عنوان یکی از سرسخت‌ترین منتقدان برجام به عنوان مذاکره‌کننده ارشد همواره با علامت سوال و تردید همراه بود. دولت رئیسی اما او را از خویشتن خویش جدا کرد و بر مسندی نشاند که باید مدافع برجام و احیای آن باشد. بسیاری همین مشکل شناختی را یکی از بزرگترین مشکلات تیم جدید می‌دانند

سرمدی می گوید: «همه ما می‌دانیم بعید است حتی اگر آن‌ها نیز در روند مذاکرات ایران و ۱+۵ حضور داشتند می‌توانستند توافقی بهتر از برجام و بدون نقطه ضعف، یعنی برد کامل برای ایران را به دست آورند. اما در حقیقت همان کسانی که در حال از میدان به در کردن رقیب بودند نمی‌دانستند طنابی را به دست و پای خودشان می‌پیچند که مشکلات آن، بعدها گریبانگیرشان خواهد شد.»

باقری کنی و دوباره صدای پای شورای امنیت

به فاصله یک روز بعد از بن بست مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در دوحه؛ ابتدا تروئیکای اروپا علیه شیوه مذاکراتی ایران موضع‌گیری کرد و بعد از آن پس از سال‌‌ها موضوع پرونده هسته‌ای ایران موضوع تبادل‌نظر در شورای امنیت سازمان ملل شد.

سه کشور آلمان، انگلیس و فرانسه در بیانیه خود تصریح کردند که «قدامات ایران به سرعت، توازنِ توافقی که ما از ماه‌ها پیش بر سر آن برای احیای برجام مذاکره کرده‌ایم را برهم زده و پنجره‌ را برای رسیدن به یک راهکار فوری دیپلماتیک می‌بندد.»

آنها در این بیانیه همچنین به مذاکرات دوحه اشاره و تهران را به طرح مسائل «فرعی و غیرواقع‌بینانه» متهم کردند. سه کشور اروپایی در این رابطه در بیانیه خود تاکید کردند که در جلساتی که در دوحه برگزار شد، «ایران بار دیگر از بهره بردن از فرصت ایجاد شده امتناع و در مقابل مطالبات فرعی و غیرواقع‌بینانه خود را مطرح کرده است.»

بعد از آن هم نشست شورای امنیت سازمان ملل در مورد اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ این شورا که بعد از حصول برجام و در درباره توافق هسته‌ای ایران صادر شده، برگزار شد و بار دیگر کشورهای اروپایی به همراه آمریکا و اتحادیه اروپا از به نتیجه نرسیدن توافق اظهار ناراحتی کردند. هرچند نمایندگان چین و روسیه و ایران، در این جلسه مقصر به نتیجه نرسیدن توافق را آمریکا دانستند.

بسیاری معتقدند ورود شورای امنیت سازمان ملل به پرونده هسته‌ای ایران حتی اگر یک نشست کارشناسی یا اضطراری باشد، خطر ارجاع پرونده ایران به این شورا و صدور قطعنامه را بالا می‌برد.

درست مانند همان زمانی که علی باقری عضو تیم مذاکره‌کننده بود و سه بار شورای امنیت علیه ایران قطعنامه صادر کرد.

افزایش انتقادها و دفاع وزیر از مذاکره‌کننده ارشد

همزمان با بی‌نتیجه بودن مذاکرات دوحه انتقادها از تیم مذاکره‌کننده به اوج خود رسیده است. بسیاری از کاربران با یادآوری جمله حسن روحانی که «اینها زبان دنیا را بلد نیستند» به انتقاد از تیم فعلی پرداختند. برخی هم فرصت‌سوزی‌های مذاکره‌کننده ارشد را یادآور شدند. یک فعال سیاسی و مطبوعاتی نوشت: «بایدن تایید کرد که در سفر به عربستان از کشورهای منطقه خواهد خواست فروش نفت را افزایش دهند. در صورت تحقق این موضوع در شرایط فعلی و حل بحران انرژی، اسلحه نفتی ایران در مذاکرات بی‌اثر، و برجام برای اروپا و آمریکا اهمیت سابق را نخواهد داشت. برای باقری برای این دستاورد بزرگ دست بزنید!»

البته امیرعبداللهیان در تماس تلفنی با وزیر امور خارجه قطر تلاش کرد از باقری کنی دفاع کند و گفت: «مذاکره‌کننده ارشد ما همواره با ابتکار عمل و در مسیر تحقق توافقی قابل قبول گام بر می دارد و ما بر ادامه مذاکره تا رسیدن به توافق مبتنی بر واقع بینی مصمم هستیم.»

او سپس در توئیتی نوشت: «دکتر باقری با جدیت و در هماهنگی کامل با اینجانب به مذاکرات منطقی، مستدل و فعال برای لغو‌ تحریم‌ها ادامه می‌دهد. ما با قدرت و منطق به تلاش‌ها ادامه می‌دهیم. واقع‌بینی آمریکا و اخذ تضمین پایدار در نفع کامل اقتصادی ایران از توافق، می‌تواند نتیجه مذاکرات را ثمربخش کند.»

آنطور که بلومبرگ گفته مذاکرات بعد از سفر بایدن به منطقه دنبال خواهد شد. تا آن زمان ایران فرصت دارد یا تیم مذاکره‌کننده خود را تغییر دهد و ترمیم کند و یا با ابتکارات بیشتر و ادبیاتی متفاوت به سراغ آخرین پنجره‌ نیمه‌باز مذاکره برود.