استخدام کارمند یا پارتنر جنسی؟/ روایت‌هایی از دردسرهای اشتغال زنان در ایران

در سایه آمار رو به رشد بیکاری در کشور آسیب‌دیگری نیز چهره می‌نماید، تلاش برخی کارفرمایان برای سوءاستفاد از وضعیت موجود و نگاه جنسی به زنان در جستجوی کار. رویداد۲۴ در این گزارش وضعیت موجود را با نگاهی به آمار اشتغال زنان در کشور مورد بررسی قرار داده است.

نبود کار و شدت گرفتن بیکاری در میان جوانان و به‌ویژه زنان مدت‌ها است محملی شده برای سوءاستفاده برخی از کارفرمایان از وضعیت موجود. تحمیل ساعات طولانی کار، نبود اضافه کاری در ازای کار بیشتر و اعلام شرایط نامتعارف، تنها گوشه‌ای از این سوءاستفاده‌هاست. اما فاجعه‌بار‌تر زمانی است که استخدام‌های آگهی در واقع حاوی پیشنهاد‌های جنسی غیرمستقیم و مستقیم به زنان باشند.

نگاه جنسی به زنان در جستجوی کار البته موضوعی جدید نیست در گذشته هم بودند کارفرمایانی که بهانه استخدام فرد را به محل کار خود کشانده و به صورت غیرمستقیم سعی می‌کردند تمایل خود به برقراری روابط نامتعارف را به طرف مقابل بفهمانند، اما می‌توان گفت درگذشته بیان این موارد به دلیل آشنا شدن فرد استخدام‌شونده با نشانی محل کار آگهی‌دهنده اندکی محتاطانه‌تر انجام می‌شد.

این روزها اما کارفرمایان بسیار راحت‌تر از قبل طعمه خود را پیدا می‌کنند؛ بدون آنکه آدرس و نشانی از آن‌ها در دست زنانی باشند که در جستجوی کار با چنین پیشنهاد‌هایی برخورد می‌کنند. کارفرمایان به جای تلفن و نشانی محل کار، شماره واتساب یا در مواردی تلگرام را در اختیار افراد قرار داده و از آن‌ها می‌خواهند که در صورت تمایل به همکاری به شماره مذکور پیام بدهند.

درخواست عکس تمام قد از زنان در جستجوی کار

یک دختر جوان درباره تجربه خود از این آگهی‌ها به رویداد۲۴ می‌گوید: مدت‌هاست به دنبال کار هستم، اما کار مورد نظر خودم را پیدا نمی‌کنم، معمولا کارفرما‌ها شرایط غیرمعقولی را پیشنهاد می‌دهند و انتظار دارند با کمترین پرداختی بیشترین خدمات را دریافت کنند. اما آنچه که بیش از همه توهین‌آمیز و مانعی برای یافتن کار مناسب است کثرت آگهی‌هایی است که به نام کار در اختیار سایت‌های منتشر کننده قرار می‌گیرد، اما در واقع حاوی مطالبه جنسی است.

وی ادامه می‌دهد: این افراد گاهی به راحتی توقع خود را بیان می‌کنند مثلا بار‌ها پیش آمده که درخواست عکس تمام‌قد کرده‌اند و وقتی علت را می‌پرسم به راحتی عنوان می‌کنند که به جز خدمات مرتبط با شغل مربوطه انتظار خدمات جنسی هم دارند. برخی می‌گویند کسی را می‌خواهم که همکارم باشد و جور دیگری هم بتوانم در خدمتش باشم. در یک مورد هم کافرما اعلام کرد که انرژی درمان‌گر است و می‌خواهد میزان انرژی‌ام را بسنجد وقتی هم با چنین افرادی برخورد کرده و معترض می‌شوم به سرعت بلاک می‌کنند. گاهی دلم می‌خواهد از چنین افرادی شکایت کنم، اما دستم واقعا بسته است. البته این موضوع تنها برای من اتفاق نیفتاده و سایر دوستانم هم تجربه‌های مشابهی دارند.

درخواست آگهی کار برای زنان پرستار برای همراهی پرسنل ارشد !

خانم پرستاری که این روز‌ها در جستجوی کار است و خدمات پرستاری در منزل ارائه می‌دهد به رویداد۲۴ می‌گوید: چند روز پیش با آگهی استخدام پرستار مواجه شدم، به شماره واتسابی که در آگهی بود پیام داده و درخواست توضیح بیشتر کردم، اما آنچه شنیدم برایم عجیب بود.

او توضیح می‌دهد: کارفرما در یک فایل صوتی توضیح داد که یک شرکت مهندسی برای پرسنل ارشد خود که برای اجرای پروژه به شهر‌های دیگر سفر می‌کنند به صورت پروژه‌ای نیاز به پرستار دارد، سوال من این بود که آیا پرسنل ارشد این شرکت در شهر مقصد به هتل نمی‌روند و خدمات مورد نیاز را از هتل‌ها دریافت نمی‌کنند، یا اینکه این افراد به بیماری یا ناتوانی خاصی مبتلا هستند که نیاز به پرستار همراه دارند؟ در کل متوجه شدم که منظور فرد مقابل آن بوده است که این پرسنل ارشد به یک پارتنر جنسی در طول سفر خود نیاز دارند و نه یک پرستار و قاعدتا پیگیر موضوع نشدم.

خشونت علیه زنان نمود‌های مختلفی دارد، تلاش برخی کارفرمایان که البته تعدادشان هم کم نیست برای بردگی جنسی کارکنان زن تنها یکی از این نمودهاست. سال‌هاست درباره سوءاستفاده جنسی از زنان در ازای ورود آنان به عرصه‌های مختلف کاری می‌شنویم، مانند آنچه که امروز درباره آزار جنسی و تجاوز علیه برخی از زنان سینماگر به مدد جنبش «می‌تو» (من‌هم) شنیده‌ایم.

نکته آنکه برخی افراد بر این باورند زنانی که شرایط ورود به مشاغلی که راه را برای استفاده جنسی ازآن‌ها و در واقع برده‌داری جنسی کارفرما می‌پذیرند خود مقصر بوده و نباید نسبت به آنچه برای‌شان رخ می‌دهد معترض باشند. از منظر این افراد زنانی که شرایط را می‌پذیرند نه قربانی شرایط که همراه و همدست این مردان هستند.

اما حقیقت آن است که وقتی فرد یا گروهی از اضطرار و نبود راهکار مناسب برای فرد یا گروه دیگر از یک سو و قدرت بلامنازع خود در یک موضوع مشخص از طرف دیگر سوءاستفاده می‌کنند، به هر روی در جایگاه متجاوز و متعرض قرار می‌گیرند.

در جامعه امروز به وضوح مشاهده می‌کنیم که زنان برای ورود به عرصه کار به شدت در تنگنا بوده و با پینشهادات کثیفی نیز مواجه می‌شوند. زنانی که بسیاری از آن‌ها نان‌آور خانه بوده یا در حداقلی‌ترین حالت به فعالیت در عرصه‌ای مشخص که در چنگال اقتدار برخی مردان قرار گرفته است علاقه دارند. در این شرایط انتخاب همه زنان یکسان نیست، اما همگی آنان قربانی وضعیتی مشابه هستند، قدرت مردان در عرصه کار و نگاه جنسی به زنان.

آمار اشتغال زنان در کشور

نگاهی به آمار اشتغال زنان برای پی بردن به عمق فاجعه‌ای که زنان تحمل می‌کنند ضروری است، بر اساس آماری که مرکز آمار ایران در فروردین ماه سال جاری منتشر کرد، نرخ بیکاری زنان دو برابر مردان است. از سوی دیگر از زمان شیوع کرونا تا کنون زنان در خط مقدم اخراج‌ها و تعدیل نیرو‌ها قرار داشته اند. برخی متخصصان معتقدند تحریم‌ها و شرایط اقتصادی کشور اشتغال زنان را ۱۴ برابر بیش از مردان تحت تاثیر قرار داده است.

گزارش مرکز آمار ایران در سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد نسبت زنان به مردانی که شغل خود را در سال ۹۹ از دست داده‌اند، حدود ۹ برابر بوده است. بر اساس همین گزارش نرخ بیکاری زنان ایرانی ۳ برابر میانگین جهانی است به این نحو که طی سال ۹۹ نرخ بیکاری زنان ایرانی حدود ۱۵.۶ درصد بوده درحالیکه میانگین نرخ بیکاری زنان در جهان حدود ۵/۵ درصد است. آماری که بعید است بعد از گذشت دو سال تغییر چشمگیری در آ

ن رخ داده باشد.

آمارهای، اما روایت‌های دیگری نیز دارند، در کشور ۳.۵ میلیون زن سرپرست خانوار وجود دارد که نزدیک به ۱.۵ میلیون نفر از آنان را زنان خودسرپرست (خانوار یک‌نفره) تشکیل می‌دهند. همچنین نسبت زنان سرپرست خانوار در دهک کم‌درآمد حدود ۵ برابر زنان سرپرست خانوار در دهک‌های بالای درآمدی است.

نگاهی به این آمار‌ها و قرار دادن آن‌ها در کنار موج کارفرمایانی که با خواسته‌های جنسی خود عرصه کار و اشتغال را بر زنان تنگ می‌کند و توجه به میزان نیاز و اضطرار این زنان نشان می‌دهد که چرا در مواردی زنان حاضر به پذیرش این پیشنهادات علیرغم میل باطنی خود می‌شوند.

جالب آنکه هیچ نهاد یا سازمانی نیست که در چنین مواردی سریعا با موضوع برخورد کند و همان‌هایی که ایجاد آزار و اذیت برای زنان به دلیل سبک پوشش و آرایش در خیابان‌ها را مبارزه با فساد تلقی می‌کنند، در این مورد هیچ کاری انجام نداده و سعی بر ساماندهی این شرایط ندارند.