روزنو :روند دستیابی به راه‌حلی جهت خروج پرونده هسته‌ای ایران از محورِ تخاصمِ‌ غرب با تهران،‌ هر روز پیچیده و دشوارتر می‌شود. این در شرایطی است که گفت‌وگوهای هسته‌ای همچنان در حالت تعلیق قرار داشته و نشانه‌ای از بازگشت به آن دیده نمی‌شود. از سوی دیگر پس از تصویب قطعنامه ضد ایرانی در شورای حکام، ایران نیز در اقدامی متقابل، تعداد قابل‌توجهی از دوربین‌های آژانس بین‌المللی اتمی در مراکز هسته‌ای خود را از مدار خارج کرده است؛ به‌گونه‌ای که مدیرکل این آژانس، حل نشدن این مسئله در سه الی چهار هفته آینده را وقوع ضربه‌ای مرگبار خوانده است. در همین حال، آمریکا نیز به‌تازگی با تکرار ادعاهای خود علیه نیروهای قدس سپاه پاسداران مبنی بر انجام فعالیت‌های تروریستی این نهاد نظامی از طریق نیروهای نیابتی و استفاده از ابزارهای مالی برای دور زدن تحریم‌های آمریکا، برای کسانی که اطلاعاتی درباره سپاه پاسداران بدهند تا ۱۵میلیون دلار، جایزه در نظر گرفته‌ است. این در شرایطی است که به عقیده ناظران سیاسی، شکل‌گیری چنین روند افزایشی از تنش‌های جدید بین ایران و غرب، ممکن است در آینده‌ای نزدیک، منطقه را آبستن حوادث جدید کند.

در همین زمینه، روز گذشته سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در نشست هفتگی خود با خبرنگاران داخلی و خارجی، در واکنش به اقدام آمریکا مبنی بر اینکه هر کسی اطلاعاتی در مورد فعالیت‌ها و کانال‌های اقتصادی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در اختیار آمریکا قرار دهد جوایزی به آن اهدا می‌شود، گفت: «اینکه سپاه غیور پاسداران اسلامی ایران کابوس یاغیان، متجاوزان، تروریست‌ها، قانون‌گریزان و برهم‌زنندگان نظم منطقه‌ای، آغازکنندگان جنگ در منطقه و متجاوزان به کشورهای منطقه باشد باعث افتخار ایران است. سپاه سرفراز ایران به‌عنوان تأمین‌کننده صلح و ثبات در منطقه مورد کینه و بدخواهی این‌گونه کشورها و کنشگران قانون‌گریز و یاغی قرار می‌گیرد. این‌ها سند افتخار است. طرح این‌گونه مسائل بیش از اینکه معنای واقعی داشته باشد یک عملیات روانی از جنس زرد است و نشان می‌دهد که چقدر آن‌ها در حوزه واقعی ناتوان هستند که چنین کارهای زرد اطلاعاتی در فضای رسانه‌ای انجام می‌دهند.»

خطیب‌زاده همچنین در پاسخ به سؤال دیگری در ارتباط با اظهارات اخیر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد ایران در مصاحبه با شبکه آمریکایی سی ان ان تأکید کرد: «ایشان باید در برخی مواضع و صحبت‌های خود بازنگری کند و به این موضوع توجه داشته باشد. ایشان بعضاً فراتر از وظایف خود اظهاراتی را مطرح می‌کند. در روز یکشنبه ایشان در مصاحبه با یکی از رسانه‌های غربی مطالبی را در مورد مسائل داخلی ایران و اقتصاد ایران مطرح کردند که طرح این اظهارات از سوی ایشان کاملاً غلط است، اگر گزارش شتاب‌زده اخیر ایشان و اظهارات سیاسی ایشان نبود شاید جایگاه آژانس در بحث راستی آزمایی این‌گونه نبود.» خطیب زاده با اشاره به آینده برجام، توضیح داد: «آنچه ایران در روزهای اخیر انجام داده در پاسخ به اقدامات طرف مقابل بوده است.

سال‌هاست که برجام برای ایران کار نکرده و منافع اقتصادی برای مردم ایران نداشته است. اگر همین فردا در وین توافق نهایی شود تمام اقدامات ایران در ارتباط با کاهش تعهدات برجامی از لحاظ فنی برگشت‌پذیر است و آنچه برگشت‌ناپذیر است تروریسم اقتصادی آمریکا و همراهانش علیه ملت ایران است. درد و رنجی که آن‌ها بر مردم ایران اعمال کردند برگشت‌ناپذیر است.» او همچنین تصریح کرد: «توافق در دسترس و ممکن است. اگر آمریکا دو کار انجام دهد. اول اینکه از این توهم اهرم‌سازی عبور کند و دوم اینکه بپذیرد به تعهدات خود ذیل برجام و قطعنامه۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل عمل کند و اگر چنین موضوعی صورت بگیرد همین فردا می‌توانیم به وین برویم و توافق را نهایی کنیم.»

خطیب زاده ادامه داد: «آنچه ایران انجام می‌دهد نعل به نعل در چارچوب پادمان است و اقداماتی که متوقف کرده اقدامات داوطلبانه بوده است. اقدامات ایران هیچ نگرانی اشاعه‌ای ندارد. ایران جزو پادمان است و اقداماتش در چارچوب آن است و بهتر است مدیرکل آژانس بر فعالیت‌های رژیم‌ها و کشورهایی تمرکز کند که عضو ان پی تی نیستند. ایران کشوری است که بیشترین نظارت روی برنامه هسته‌ای‌اش وجود دارد و همیشه با آژانس همکاری کرده است.»

او همچنین در ارتباط با اظهارات وزیر خارجه ایران در سفر به هند مبنی بر این‌که بسته ابتکاری جدیدی از سوی ایران به طرف‌های مقابل در جریان مذاکرات وین داده‌شده است با بیان این‌که چه پیش از قطعنامه شورای حکام و چه حوالی آن مذاکرات ادامه داشت آقای امیرعبداللهیان با آقای بورل صحبت کردند و تماس‌ها و رایزنی‌ها چه به‌صورت پیام‌های مکتوب و چه تلفنی بین دو طرف ادامه داشت و ما از این مسیر ابتکارات و بسته‌هایی را فرستادیم.» او ادامه داد: «مشخص است که آمریکا می‌خواهد مذاکرات را تطویل کند و برخی موضوعات دوجانبه را از طریق وین حل کند. این دارودسته‌سازی و کارهایی که با سه کشور اروپایی در این چارچوب انجام می‌شود تبانی پشت پرده‌ای است که قصد دارند که از طریق فشار آنچه را ما تأکید داریم در توافق اجرایی نشود.» خطیب زاده در مورد قطعنامه اخیر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران نیز گفت: «صدور این قطعنامه کاملاً یک اقدام سیاسی و طراحی شده بود در مسیری که بین ایران و آژانس تعریف شده بود خلل ایجاد کرد. بر اساس بیانیه مشترک که ۱۵اسفند سال ۱۴۰۰ بین ایران و آژانس توافق شده بود رفت‌وبرگشت‌هایی بین دو طرف انجام شد اما این اقدام، تغییر لحن و گفت‌وگو و بیان‌های گروسی نشان می‌دهد که یک دستورپذیری از یک مرکز انجام شده است، قطعاً نمی‌توانستیم این اقدام سیاسی غیر فنی آژانس را بدون پاسخ بگذاریم. در همین چارچوب اقدامات خود را انجام دادیم. اقدامات صورت گرفته از سوی ایران قاطع و متناسب بود. هر چند که آن‌ها بگویند که قطعنامه شکلی و توصیه‌ای بوده است. اگر ضرورتی بر انجام قطعنامه نبود آن‌ها حتماً باید مسیر دیگری را می‌رفتند.» سخنگوی وزارت خارجه همچنین تأکید کرد: «پاسخ ایران قاطع و متناسب بود و اگر ما در مسیر مذاکرات همکاری ببینم متناسب به آن پاسخ می‌دهیم.»

سخنگوی وزارت خارجه همچنین در مورد سفر احتمالی گروسی در آینده‌ای نزدیک به ایران نیز تصریح کرد: «مراودات ایران و آژانس در چارچوب فنی و به‌صورت عادی ادامه دارد. هر سفری باید دستور کار مشخص و واضحی داشته باشد و اگر ایشان می‌خواهد در چارچوب مدیرکل آژانس به تهران بیاید باید این سفر دستور کار مشخص و ویژه‌ای داشته باشد ولی اگر بخواهند به‌عنوان توریست بیایند ایران می‌توانند این کار را انجام دهند. ما برخی از توضیحات را در مورد عدم توجه آژانس به بیانیه مشترک ایران و آژانس که در 15اسفند بین دو طرف توافق شد از آژانس خواسته‌ایم و امیدواریم که به این موضوع پاسخ داده شود و همان‌طور که گفتم مراودات ایران و آژانس در چارچوب فنی و عادی خود ادامه پیدا خواهد کرد.» این در شرایطی است که برخی ناظران سیاسی، واشنگتن را به اهمال در زمینه همکاری برای دستیابی به یک توافق قابل‌قبول با ایران، متهم کرده‌اند. در همین حال، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی واقع در وین در توییتی بحران ایجادشده بر سر دوربین‌های آژانس اتمی در ایران را دست ساز، خواند. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی واقع در وین نوشت: «بحران بر سر دوربین‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، دست ساز است. صادقانه نمی‌توانم درک کنم که چرا شرکت‌کنندگان غربی در مذاکرات وین بر سر برجام تصمیم گرفته‌اند که با قرار دادن قطعنامه بر سر ایران بر روی میز شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مذاکرات را بیشتر در معرض خطر قرار بدهند.»
از سوی دیگر،‌ وبگاه تحلیلی وبگاه اوراسیا ریویو، در گزارشی مطرح کرد که دولت بایدن باید تلاش‌های دیپلماتیک برای به نتیجه‌ رساندن مذاکرات احیای برجام را افزایش دهد. در این گزارش آمده است که بسیاری از کارشناسانِ کنترل تسلیحات اتمی، از دولت بایدن خواسته‌اند تا بدون اتلاف وقت، تلاش‌ها برای از بین بردن وقفه در مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین را چندبرابر کند.

اوراسیا ریویو با اشاره به اقدام جبرانی ایران در پاسخ به تصویب قطعنامه‌ای علیه ایران در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و خاموش کردن دوربین‌های فراپادمانی آژانس در تأسیسات اتمی ایران از قولِ کِلسی دِیونپورت، مدیر بخش سیاست‌های منع اشاعه تسلیحات اتمی در انجمن کنترل تسلیحاتی، نوشت: «توافقی برای رسیدن به بازگشتی دوجانبه به پایبندی به برجام روی میز است و قابلیت این را دارد که فوراً اجرایی شود، البته اگر آمریکا و ایران از مواضع تند خود درباره مسائل غیرهسته‌ای که مانع توافق است، بگذرند. زمان آن برای دو طرف فرارسیده‌است که این بن‌بست را برطرف کنند و بالاخره کاری را انجام دهند که به نفع تمامی طرفین است، یعنی توافقی برای ازسرگیری پایبندی به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵.»

در ادامه این گزارش دوباره به دیدگاه مدیر انجمن کنترل تسلیحاتی پرداخته‌شده و آمده است: «دولت بایدن همچنان این‌طور استدلال می‌کند که توافق را بپذیرد یا درباره خارج کردن نام سپاه پاسداران ایران از فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی آمریکا مذاکره کند؛ اما این یک شکست در رهبری کاخ سفید است که اعلام نمی‌کند به‌زودی تلاش‌های دیپلماتیک برای شکستن بن‌بست در زمینه این مسئله را شدت می‌بخشد. هر چقدر که مقصر دانستن ایران ممکن است از نظر احساسی یا سیاسی رضایت‌بخش باشد، مانع وقوع این بحران هسته‌ای نخواهد شد و به‌پیش برد منافع آمریکا در زمینه امنیت ملی نمی‌انجامد.» اوراسیا ریویو با مطرح کردن دیدگاه دیگری از دیونپورت، به نقل از او می‌نویسد: «بایدن هزینه سیاسی کمی برای لغو تحریم‌ها علیه سپاه پاسداران خواهد پرداخت که در مقایسه با تهدید ملی و بین‌المللی ناشی از ایران هسته‌ای رنگ می‌بازد. ایران در حال حاضر، می‌تواند مواد هسته‌ای کافی برای تولید یک بمب را در کمتر از ۱۰روز تولید کند، فرصتی بسیار کوتاه که اقدامات ایران ممکن است توسط بازرسان بین‌المللی کشف نشوند. بازگردانی محدودیت‌های برجام بر برنامه هسته‌ای ایران به طرز چشم‌گیری این موعد را تا حدود شش ماه به تعویق می‌اندازد که زمان کافی را برای جامعه بین‌المللی فراهم می‌کند تا اقدام مؤثر را جهت مقابله با هرگونه اقدام ایران به سمت یک سلاح هسته‌ای انجام دهد.»

در بخش پایانی این گزارش به ادامه اظهارات دیونپورت پرداخته‌شده و آمده است: «اگر دولت بایدن نتواند سریعاً مذاکرات با ایران را برای احیای برجام نهایی کند، باعث می‌شود استراتژی شکست‌خورده دولت ترامپ تا همیشه حفظ شود و ایران برنامه هسته‌ای‌اش را بیشتر گسترش داده و از اجرای تعهدات پادمانی‌اش در قبال آژانس سرباز بزند. بایدن با خطر افول در تاریخ به‌عنوان رئیس‌جمهوری مواجه است که به ایران اجازه داد به آستانه یک بمب هسته‌ای دست یابد. زمان آن رسیده است که آمریکا طرح‌های پیشنهادی خلاق را برای شکستن این بن‌بست افزایش دهد.»