استتار شبه‌طالبانی زنان در عرصه عمومی

روزنو : یک روز پس از آنکه دبیر ستاد امر به معروف، از اصلاح وضعیت پوشش و حجاب کارمندان خبر داد، انتشار تصویری از بیلبورد انتخابات انجمن اسلامی دانشگاه امیرکبیر که در آن عکس کاندیداهای دختر حذف شده بود با واکنش‌های زیادی در شبکه‌های اجتماعی مواجه شد.

هر چند مسئولان این دانشگاه در تماس خبرنگار روزنامه «توسعه ایرانی» در خصوص نصب این بیلبورد توضیحی ارائه ندادند، اما بسیاری از منتقدان، حرکاتی از این دست را که در ماه‌های اخیر فراوان می‌توان از آنها یاد کرد؛ پرده‌نشین کردن و محدودیت هر چه بیشتر زنان می‌دانند؛ سرعت گرفتن در جاده‌ای که طالبان در همسایگی شرقی ایران، خود را به انتهایش نزدیک کرده است.

بنری که خبر‌ساز شد

بنری تبلیغاتی برای انتخابات انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه صنعتی امیرکبیر که دیروز خبرساز شد؛ متشکل از 8 عکس پرسنلی دانشجویان پسر و 9 جای خالی است که اسامی زنانه آن نشان از کاندیداهای دختر این انجمن دارد. دخترانی که احتمالا هر روز در حیاط دانشگاه تردد دارند و با دانشجویان دیگر روبرو می‌شوند و قرار است در شورای مرکزی این تشکل فعالیت داشته باشند، اما تصویر پرسنلی آنها که قاعدتا در قالب پوشش کامل است هم از بنر دانشگاه حذف می‌شود.

برخی منابع آگاه می‌گویند، کاندیداهای دختر انجمن مورد نظر به دلیل قرابت با تفکرات جریان اصولگرا در دانشگاه اساسا با این موضوع مشکلی نداشته‌اند.

با این حال عده‌ای حذف این تصاویر از بنر انتخاباتی یک مکان فرهنگی مثل دانشگاه را مرسوم ندانسته و حرکاتی از این دست را نشان جریان‌سازی و عادی جلوه‌ دادن حذف دختران در عرصه عمومی تلقی می‌کنند.

دانشجوی دختری از این دانشگاه در انتقاد از این بنر در توئیتر نوشت: «شمار کاندیداهای دختر 9 نفر است. حتی بیشتر از شمار کاندیداهای پسر. اما در این حضور غایب، گویا به عمد حضور اجتماعی زنان استتار شده است».

کاربر دیگری در توئیتر نوشت: «زنان باید به حاشیه رانده شوند. از مناسبات اجتماعی حذف شوند که احتمالا حضورشان در خانواده قوی‌تر شود. تا لابد به سیاست‌های فرزند‌آوری روی خوش نشان دهند».

بنری تبلیغاتی برای انتخابات انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه صنعتی امیرکبیر که به تازگی خبرساز شده؛ متشکل از 8 عکس پرسنلی دانشجویان پسر و 9 جای خالی تصویر کاندیداهای زن است

یکی دیگر از کاربران در توئیتر نوشت: «وقتی حتی کاندیداهای زن مجلس شورای اسلامی و شورای شهر که بسیاری هم از آنها اصولگرا هستند، تصویر خود را منتشر می‌کنند چرا باید از انتشار تصاویر کوچکی این دختران ابا کرد. شاید این مقدمه‌ای است که از این به بعد تصاویر زنان حتی در عرصه انتخابات هم حذف شود».

با این حال کاربر دیگری در توئیتر با نام فاطمه سادات هوشمند میرحسینی که دانشجوی همین دانشگاه است و به نظر فعال در این انجمن می‌رسد، در پاسخ به این انتقادات نوشت: «اگر قرار است به عکس دختران انجمن اسلامی امیرکبیر رای دهید، در انتخابات شرکت نکنید! ما در عمل مدافع حق زنان هستیم و نه نمایشی؛ منش ما در اثرگذاری و جایگاه دخترانمان در تشکل عیان است. وقتی خود دختران نخواستند عکسشان با این ابعاد در دانشگاه نصب شود، به انتخابشان احترام گذاشتیم و لاغیر».

اما این بدبینی به رویکرد حذفی زنان در دانشگاه تنها به مورد اخیر مربوط نیست. در هفته‌های اخیر که دانشگاه‌های کشور پس از دو سال به صورت حضوری دوباره بازگشایی شد، هر از چندی اخباری از برخورد قهرآمیز با دانشجویان، آن هم معمولا به دلایلی چون شکل پوشش خبرساز شد. برخی از گشت موتوری در دانشگاه‌ها خبر دادند که با بدحجابان و روزه‌خواران برخورد می‌کردند و برخی اخبار از عدم اجازه ورود و برخورد با دخترانی حکایت می‌کرد که برای تماشای مسابقه ورزشی همکلاسی‌های پسرشان در مجموعه ورزشی دانشگاه حاضر شده بودند.

برخوردهایی که وزیر علوم در خصوص آن این گونه توضیح داد که: «حضور در دانشگاه، کلاس و محضر اساتید حرمت دارد و دانشجویان باید آن را حفظ کنند. اینکه ما بخواهیم از قوه قهریه در حوزه پوشش دانشجویان استفاده کنیم در شأن آن‌ها نیست. اگرچه در تبیین و اطلاع‌رسانی آیین‌نامه‌های جدید اعم از آموزشی، فرهنگی و پوششی باید آموزش‌هایی صورت بگیرد. با توجه به اینکه دانشجویان دو سال هم در دانشگاه‌ها حضور نداشتند باید در جریان آن قرار بگیرند».

دغدغه جدید ستاد امر به معروف در ادارات

اما این موضوع تنها منحصر در دانشگاه‌ها نیست. روز یکشنبه هم دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر کشور از اصلاح وضعیت پوشش و حجاب در بین کارمندان دستگاه‌های دولتی و حاکمیتی خبر داد. این در حالی است در حال حاضر نیز زنان در محیط‌های اداری دولتی با محدودیت‌های شدیدی در پوشش مواجه هستند.

سید محمد صالح هاشمی گلپایگانی دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر کشور گفت: «ستاد امر به معروف و نهی از منکر طرح جامعی برای کنترل بدحجابی در ۱۱ عرصه و با رویکرد اجرایی و فرهنگی تدوین کرده است که عرصه اول آن با ابلاغ شاخص‌های حجاب به ۱۲۰ دستگاه دولتی و حاکمیتی وارد فاز اجرایی و عملیاتی شده است».دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر کشور همچنین از دبیران ستادهای استانی امر به معروف خواست با راه‌اندازی دو قرارگاه ۲۱ تیر و قرارگاه مردمی جهاد تبیین مقدمات لازم جهت اجرای طرح این ستاد در موضوع عفاف و حجاب را در کشور آماده کنند. قرارگاه ۲۱ تیر با هدف اصلاح وضعیت پوشش کارمندان دستگاه‌های دولتی و حاکمیتی تا روز عفاف و حجاب (۲۱ تیر) تشکیل شده است و لازم است دبیران ستادهای استانی با همکاری مدیران دستگاه‌ها و پیگیری و نظارت محسوس و نامحسوس تا تاریخ تعیین شده این عرصه را به عنوان مرحه اول طرح حجاب ستاد به نتیجه برسانند».

کاربری در توئیتر در واکنش جای خالی عکس زنان در بنر دانشگاه امیرکبیر نوشت: «زنان باید به حاشیه رانده شوند. از مناسبات اجتماعی حذف شوند که احتمالا حضورشان در خانواده قوی‌تر شود تا لابد به سیاست‌های فرزند‌آوری روی خوش نشان دهند»

هاشمی گلپایگانی همچنین گفت: «قرارگاه دوم این ستاد با عنوان قرارگاه مردمی جهاد تبیین با ۳ هدف تشکیل شده است و این اهداف عبارتند از اطلاع‌رسانی و تبیین طرح جامع حجاب ستاد امر به معروف برای همه دغدغه مندان عفاف و حجاب در جامعه، جهت دهی وجریان‌سازی مطالبه‌گری عفاف و حجاب در میان قشر مذهبی جامعه و ایجاد بستر مشارکت مردمی در اجرای طرح جامع حجاب ستاد».

محدودیت‌های بیشتر در مشهد

تحرکات اخیر در حالی است که در ماه‌های گذشته برخوردهایی از این دست فراوان صورت گرفته است؛ به طوری که در اواسط اردیبهشت ماه رئیس اتحادیه آرایشگران زنان مشهد ضمن تایید ابلاغیه منتسب به این اتحادیه در رابطه با اعمال برخی ممنوعیت‌ها در سالن‌های زیبایی شهر مشهد، گفت: «برای آرایشگاه‌ها گشت نظارتی گذاشته‌اند تا کاشت ناخن و اپیلاسیون انجام ندهند! گفتند چرا باید در شهر امام رضا زنان ناخن بکارند یا اپیلاسیون کنند؟!».این موضوع در کنار ممنوعیت حضور زنان در ورزشگاه مشهد که با حاشیه‌های فراوان و از جمله حمله با گاز اشک آور به سمت زنانی که برای حضور در یک بازی فوتبال بلیت خریده بودند، نگرانی‌هایی را در بین فعالان اجتماعی و البته عموم مردم ایجاد کرده است. بسیاری رفتارهایی از این دست را با آنچه این روزها در افغانستان در حال رخ دادن است مقایسه می‌کنند. خبرهایی چون اجبار در برقع زدن زنان، پوشاندن صورت مجریان زن تلویزیون و ممنوعیت تحصیل در دختران بالغ.

در حالی که همسایه شرقی ایران مسیر تندروی و محدویت برای زنان را طی می‌کند، همسایه جنوبی ایران، یعنی عربستان با وجود عقبه‌ای به شدت تاریک در آزادی زنان، به تازگی تصویری از یک پرواز داخلی منتشر کرد که در آن همه پرسنل پرواز اعم از خلبانان و خدمه زن بودند. موضوعی که واکنش‌های زیادی در شبکه‌های اجتماعی در پی داشته است. بسیاری می‌گویند ایران که دهه‌ها با وجود محدودیت‌های مختلف، همواره در میان کشورهای منطقه پیشگام در عرصه فعالیت اجتماعی زنان بوده است. این بار با تشدید محدودیت‌هایی قصد دارد کدام مسیر را در عصر جدید طی کند.