اصلاحات اقتصادی دولت مجلس فعال می خواهد؛ نه منفعل
درحالي‌که هنوز سرنوشت برجام مشخص نشده و گمانه‌زني‌هاي زيادي در اين زمينه وجود دارد دولت تصميمات اقتصادي جديدي گرفته و با افزايش يارانه‌ها قيمت برخي کالاهاي اساسي را بالابرده است
روزنو :
روزنو :چرا در شرایطی که هنوز سرنوشت برجام مشخص نشده دولت تصمیم به اصلاح اقتصادی گرفت؟ آیا دولت از نتیجه برجام اطلاع دارد که اصلاح اقتصادی را آغاز کرده است؟ مجلس چه نقشی در تصمیم‌گیری‌های دولت دارد؟ آیا مجلس در تصمیم‌گیری‌های دولت نقش فعال دارد؟ برای پاسخ به این سؤالات با مهندس غلامعلی جعفرزاده نماینده سابق مجلس گفت‌وگو کرده است. جعفرزاده معتقد است: «ما در مقابل تحریم‌ها هر چه باید پرداخت می‌کردیم پرداخت کرده‌ایم و دیگر چیزی باقی نمانده که باید هزینه کنیم. تحریم‌ها به‌اندازه کافی روی زندگی مردم ایران تأثیر گذاشته. شاید اگر روز نخست تحریم‌ها در این زمینه صحبت می‌کردیم باید به این نکته اشاره می‌کردیم دولت باید تلاش کند کشور تحریم نشود تا مجبور نشویم هزینه بدهیم. این در حالی است که امروز هر آنچه نباید هزینه بابت تحریم‌ها پرداخت می‌کردیم پرداخت کرده‌ایم و در شرایطی قرارگرفته‌ایم که دولت مجبور است خود را برای شرایط سخت اقتصادی آماده کند.» در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.
درحالي‌که هنوز سرنوشت برجام مشخص نشده و گمانه‌زني‌هاي زيادي در اين زمينه وجود دارد دولت تصميمات اقتصادي جديدي گرفته و با افزايش يارانه‌ها قيمت برخي کالاهاي اساسي را بالابرده است. آيا بهتر نبود دولت براي تغييرات اقتصادي تا مشخص شدن سرنوشت برجام صبر مي‌کرد؟
اگر شعارهاي دولت را فرض بگيريم شعار نيست و بلکه خواست و اراده دولت است بايد به اين نکته اذعان کنيم که دولت خود را براي سخت ترين وضعيت اقتصادي آماده کرده است. به نظر مي‌رسد اتاق فکر دولت درنهايت به اين نتيجه رسيده که احتمال به نتيجه رسيدن مذاکرات وجود ندارد و به همين دليل ما بايد خود را براي سخت‌ترين شرايط اقتصادي آماده کنيم. دولت اين احتمالات را در نظر گرفته که در آينده ارزآوري کم خواهد شد و از سوي ديگر قادر نخواهد بود يارانه پرداخت کند. نگاهي که دولت به موضوع دارد صحيح باشد اما روشي اجرايي که در پيش‌گرفته صحيح نيست. واقعيت اين است که دولت مي‌توانست در ماه‌هاي گذشته اقداماتي انجام بدهد که تا به اين اندازه به مردم فشار نيايد و اگر اين کار را انجام داده بود امروز مجبور نبود تصميماتي بگيرد که فشار اقتصادي را به مردم بيشتر کند.
چرا فکر مي‌کنيد برجام ممکن است به نتيجه نرسد؟
اگر واقع‌بينانه به موضوع نگاه کنيم بايد عنوان کنم ما در مقابل تحريم‌ها هرچه بايد پرداخت مي‌کرديم پرداخت کرده‌ايم و ديگر چيزي باقي نمانده که بايد هزينه کنيم. تحريم‌ها به‌اندازه کافي روي زندگي مردم تأثير گذاشت. شايد اگر روز نخست تحريم‌ها در اين زمينه صحبت مي‌کرديم بايد به اين نکته اشاره مي‌کرديم دولت بايد تلاش کند کشور تحريم نشود تا مجبور نشويم هزينه بدهيم. اين در حالي است که امروز هر آنچه نبايد هزينه بابت تحريم‌ها پرداخت مي‌کرديم پرداخت کرده‌ايم و در شرايطي قرار گرفته‌ايم که دولت مجبور است خود را براي سخت‌ترين وضعيت آماده کند. در مدتي که تحريم بوديم ما به فروش نفت به شيوه‌هاي ديگر و دور زدن تحريم‌ها عادت کرده‌ايم. من با درست يا اشتباه بودن اين وضعيت کار ندارم و بلکه معتقدم قرار نيست با رفع تحريم‌ها براي ما بهشت برين به وجود بيايد و همه مشکلات کشور حل شود. آمريکا نيز در اين مدت هر کاري که مي‌توانست عليه ايران انجام داد. اگر به گزارش‌هاي پژوهشکده خزانه‌داري آمريکا توجه کنيم متوجه مي‌شويم که هر آن چيزي که آمريکا عليه ايران ليست کرده بود را انجام دهد. امروز ما در آخر خطر تحريم‌ها قرار داريم و به همين دليل نمي‌توان انتظار داشت لغو تحريم‌ها و توافق جديد بتواند مشکلات اقتصادي را به‌صورت جدي حل کند. در شرايط کنوني لغو تحريم‌ها مي‌تواند تا حدودي مشکلات را کاهش بدهد اما شرايط به شکلي نيست که ما دوباره به نقطه ابتدايي بازگرديم. به همين دليل من معتقدم برجام ديگر به نتيجه نمي‌رسد.
آيا در چنين شرايطي جراحي اقتصادي را مناسب مي‌دانيد؟
اقداماتي که دولت به‌تازگي انجام داده نه اصلاحات است و نه جراحي. اين اقدامات يکي از اقداماتي است که دولت بايد در بيست گام برمي‌داشت. با اين تفاوت که به‌جاي اينکه از گام نخست آغاز کند از گام دهم آغاز کرده است. دولت خيلي زود سر سفره مردم رفته است. اين در حالي است که اگر قرار بود اصلاحات اقتصادي انجام شود در ابتدا بايد اصلاحات در درون ساختار دولت انجام مي‌شد و پس از آن سر سفره مردم مراجعه مي‌کرد. دولت اين کار را نکرده و بدون انجام اصلاحات دروني به گام‌هاي بعدي توجه کرده که ممکن است نتايج مناسبي به همراه نداشته باشد.
اگر قرار بود دولت خود را براي بدترين شرايط آماده کند چرا زمان زيادي صرف مذاکره و چانه‌زني با کشورهاي غربي گذشت؟
دولت سيزدهم نتوانست از فرصت‌هايي که در طول مذاکرات در اختيار داشت استفاده کند. در دولت گذشته آقاي ظريف و عراقچي مذاکرات را به نقطه مطلوبي رسانده بودند و حتي حذف سپاه از ليست تحريم‌ها را نيز به‌عنوان امتياز از طرف غربي گرفته بودند. به‌هرحال دولت سيزدهم شعارهايي مطرح کرد که اين شعارها دولت را با تنگنا مواجه کرده است. برخي شعارهايي که دولت مطرح کرد شعارهاي انتخاباتي بود و به همين دليل مجبور است آنها را انجام بدهد.
به نظر شما گره اصلي برجام کجاست و چرا دولت سيزدهم هنوز نتوانسته به يک جمع‌بندي مناسب با کشورهاي غربي بر سر برجام برسد؟
گره اصلي برجام درباره تأکيد ايران بر خروج سپاه پاسداران از ليست گروه‌هاي تروريستي است. من با اين اقدام آمريکا مخالف هستم و معتقدم سپاه نيروي نظامي رسمي جمهوري اسلامي ايران است و به همين دليل نبايد يک نيروي نظامي رسمي را تحريم کرد. با اين‌وجود اين اتفاق رخ‌داده است. تحريم سپاه به منزله توهين به کشور و مردم ماست. از سوي ديگر سپاه در برخي کارهاي اقتصادي مشارکت دارد. به همين دليل سپاه بايد از ليست تحريم‌ها خارج شود. به‌هرحال فعاليت‌هاي اقتصادي سپاه قابل‌توجه است و به همين دليل با باقي ماندن تحريم سپاه ما از فوايد اين بخش بي‌نصيب خواهيم بود.
با توجه به شرايط اقتصادي کشور چه چشم‌اندازي پيش روي چالش‌هاي اقتصادي مي‌بينيد؟ آيا دولت مي‌تواند براي مشکلات اقتصادي راه‌حل مناسب پيدا کند؟
تيم اقتصادي دولت بايد يکپارچه و منسجم عمل کند. در ماجراي يارانه‌ها مشاهده کرديم که صداي واحدي از تيم اقتصادي دولت شنيده نمي‌شود و صداهاي مختلفي وجود داشت. از سوي ديگر وضعيت دهک‌هاي مختلف جامعه مشخص نيست و دولت نيز به‌صورت مشخص درباره اين موضوع صحبت نمي‌کند که دهک‌بندي‌ها با توجه به چه شرايطي انجام‌گرفته و درنهايت قرار است چه اتفاقي رخ بدهد. به همين دليل جامعه با ابهام به موضوع نگاه مي‌کند و هنوز نمي‌داند تصميماتي که دولت گرفته در نهايت قرار است به چه نتيجه‌اي منجر شود. من هنوز نمي‌دانم قرار است چه اتفاقي رخ بدهد. شما به‌عنوان رسانه نيز نمي‌دانيد چون خود دولت نيز نمي‌داند قرار است چه اتفاقي رخ بدهد. وضعيت به شکلي است که هر لحظه يک خبر جديد درباره تصميمات اقتصادي دولت منتشر مي‌شود. اخباري که در آن ترديد و ابهام وجود دارد و مردم نمي‌دانند قرار است چه اتفاقي در آينده رخ بدهد. پس از واريز يارانه‌ها به‌حساب مردم برخي يارانه دريافت نکردند و هنوز مشخص نيست سرنوشت يارانه‌هاي آنها چه خواهد شد. از سوي ديگر دولت عنوان مي‌کند قرار است کالابرگ به مردم بدهد که هنوز جزئيات آن مشخص نيست و بخش عظيمي از مردم نمي‌دانند کالابرگ چيست و چه کاربردي دارد. صداي واحدي از تيم اقتصادي دولت در اين زمينه‌هاي شنيده نمي‌شود. اين موضوع يکي از چالش‌ها است. دولت بايد با قاطعيت تصميم بگيرد و با قاطعيت آن را اجرا کند. هنگامي‌که مردم نمي‌دانند قرار است چه اتفاقي رخ بدهد کار دولت براي تصميم‌گيري‌هاي بعدي سخت خواهد بود.
مجلس چه نقشي در تصميم‌گيري‌هاي دولت داشته و دارد؟آيا اقدامات اقتصادي اخير دولت با تأييد مجلس صورت گرفته است؟
برخي از نمايندگان مجلس به فکر فعاليت‌هاي انتخاباتي در حوزه‌هاي انتخابيه خود براي حضور مجدد در مجلس هستند. از سوي ديگر اين روزها نمايندگان به دنبال کرسي‌هاي رياست و نايب‌رئيسي مجلس هستند و وقت نمايندگان بيشتر صرف چنين اموري مي‌شود. به نظر مي‌رسد وقت نمايندگان صرف اموري مي‌شود که در راستاي دغدغه مردم نيست. امروز کشور در شرايطي قرار دارد که کميسيون اقتصادي مجلس بايد در محوريت تصميم‌گيري‌هاي اخير قرار داشته باشد. اين در حالي است که خبري از فعاليت‌هاي کميسيون اقتصادي مجلس نيست. جامعه هدف يارانه بگير را مجلس تعيين مي‌کند. دليل اين امر اين است که نحوه هزينه‌کرد دولت بايد به تصويب مجلس برسد. چطور ممکن است دولت به‌تنهايي و بدون نظر مجلس درباره جامعه هدف تصميم‌گيري کند. بيشتر نشست‌هاي مجلس صرف اين مي‌شود که چه کسي در آينده رئيس مجلس شود و چه کسي نايب‌رئيس باشد. به‌هرحال مردم از مجلس انتظار دارند در راستاي رفع مشکلات آنها گام بردارد. بر اساس قانون اساسي دولت نمي‌تواند بدون اجازه مجلس تصميم‌گيري و اقدام کند.
