یارانه جاماندگان ۸۹ و انصرافی‌های۹۳ چه می‌شود؟

روزنو :با توجه به افزایش قابل توجه رقم یارانه کمک معیشتی که احتمالا از ماههای آینده به صورت سازوکار کالابرگ الکترونیک ادامه پیدا خواهد کرد، لازم است دولت یک تصمیم اساسی برای تعیین تکلیف وضعیت یارانه جاماندگان سال ۸۹ و انصرافی‌های سال ۹۳ اتخاذ کند.

 موضوع حذف ارز ترجیحی هرچند یک بحث پر تکرار در سنوات اخیر است، اما نخستین بار به صورت جدی در مصوبات کمیسیون تلفیق بودجه 1400 مطرح شد. در ان مقطع با توجه به اینکه عملا با شرایط ورود دولت سیزدهم مواجه بودیم ان تصمیم به مرحله اجرا نرسید اما دولت سیزدهم عملا بحث اصلاح ارز ترجیحی را در لایحه بودجه 1401 گنجاند، در نهایت پس از کش و قوسهای فراوان مجلس شورای اسلامی با تغییراتی بر خواسته دولت مهر تایید زد. نکته جالب توجه اینکه دولت بر پرداخت نقدی ما به التفاوت حاصل از ارز ترجیحی و ارز نیمایی تاکید داشت اما نظر نهایی مجلس شورای اسلامی پیاده سازی سازوکار کالابرگ الکترونیک بود.

رقمی که در بودجه سال 1400 برای ارز ترجیحی در نظر گرفته شد در شش ماهه ابتدایی سال به اتمام رسید اما به سبب تغییر دولت امکان حذف آن وجود نداشت در نتیجه دولت سیزدهم با مجوز شورای هماهنگی اقتصادی سران سه قوه تخصیص ارز ترجیحی را در سال قبل ادامه داد. همچنین ذکر این نکته نیز ضروری است که ارز ترجیحی از این جهت که تنها به کالاهای اساسی اختصاص می‌یافت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود. شاید بتوان گفت که مهم‌ترین مسئله در مراحل بررسی لایحه بودجه سال 1401 نیز بحث اصلاح ارز ترجیحی بود. براساس لایحه بودجه دولت، ارز ترجیحی حذف شده و منابع ریالی مشخصی برای جبران هزینه‌های تحمیلی به خانوارها در نظر گرفته شد.

هرچند در لزوم اجرایی شدن و پیاده سازی سیاست جدید ارزی در سال 1401 نکات مهمی از جمله مبارزه با قاچاق اقلام اساسی به کشورهای همسایه، مطرح شده، اما پس از تصمیم دولت برای آغاز فرآیند اصلاح ارز 4200 تومانی در هفته گذشته شاهد برخی ناهماهنگی‌ها و ایرادات در طرح دولت بودیم. از جمله مواردی که به دلیل ناهماهنگی در بخشهای مختلف دولت پیش آمد، حذف ناگهانی و دقیقه نودی بخشی از یارانه بگیران بود. به گفته مسئولان دولت تا پیش از این 77 میلیون نفر یارانه نقدی دریافت می‌کردند اما این رقم به یکباره به 72 میلیون نفر کاهش پیدا کرد. بر این اساس حدود 5 میلیون نفر بدون اعلام قبلی از جمع یارانه بگیران حذف شدند، این اقدام وزارت رفاه با برنامه دولت برای آزادسازی قیمت نهاده ها و همچنین واریز مبلغ جدید یارانه کمک معیشتی 300 و 400 هزار تومانی همراه شد.

در حقیقت، هم‌زمان با اجرای این طرح اقداماتی در خصوص حذف ناگهانی حدود پنج میلیون نفر از یارانه بگیران انجام شد که این مسئله با طرح کلان دولت یعنی جراحی اقتصادی در عین حفظ آرامش عمومی در تضاد بود. این موضوع آنقدر مهم بود که حالا ارکان مختلف دولت، از رئیس جمهور تا وزرای اقتصاد و کار وارد صحنه شدند تا با اعلام عمومی تصمیم ستاد اقتصادی دولت آرامش نسبی را در میان مردم برقرار کنند.

در این بین با توجه به افزایش قابل توجه رقم یارانه کمک معیشتی که احتمالا از ماههای آینده به صورت سازوکار کالابرگ الکترونیک ادامه پیدا خواهد کرد، لازم است دولت یک تصمیم اساسی برای تعیین تکلیف وضعیت جاماندگان و انصرفی‌ها اتخاذ کنند. از یک سو بر اساس قانون بودجه دولت ملزم به حذف 3 دهک بالایی یارانه بگیران شده است و از طرف دیگر طی یک دهه اخیر وضعیت معیشتی بسیاری از مردم متحول شده و جا به جایی خانوارها در دهکهای درامدی یک امر مشهود و انکار نشدنی است.

اگر به سابقه بحث پرداخت یارانه نقدی در انتهای دهه 80 شمسی بازگردیم که در پی اجرای طرح هدفمندی، پرداخت یارانه 45 هزار تومانی اغاز شد، از همان ابتدا گروهی از مردم از دریافت یارانه نقدی جا ماندند، در اوایل دهه 90 نیز دولت وقت در پی برخی تنشهای بودجه ای از مردم درخواست کرد که به صورت خودخواسته از دریافت یارانه نقدی انصراف دهند، بر این اساس حتی گروههایی که ممکن بود به یارانه نقدی همچنان نیاز داشته باشند در پی درخواست دولت جمهوری اسلامی از دریافت یارانه نقدی انصراف دادند. این درحالی است که این روزها وضعیت معیشتی مردم دچار تحولات اساسی شده و مشخص نیست این گروههای حذف شده که در سامانه های مختلف مرتبط با یارانه هیچ مشخصاتی از انها ثبت نشده با چه وضعیتی رو به رو هستند.

بر این اساس دولت بایستی برای تعیین تکلیف 3 گروه از مردم که در یک دهه اخیر از مسیر دریافت یارانه کنار رفته اند یک تدبیر مشخص اتخاذ کرده و در مرحله بعد برای اجرا یا عدم اجرای نهایی حکم قانون بودجه مبنی بر حذف 3 دهک بالای درامدی اقدام کند.

لازم به ذکر است که امروز سخنگوی دولت با بیان این‌که از سال 1393 ثبت‌نام جدیدی برای یارانه انجام نشده است، گفت: به‌زودی ثبت‌نام جدید یارانه‌ها آغاز می‌شود.

یهادری جهرمی در برنامه «بدون خط‌خوردگی» رادیو گفت‌وگو درباره سؤال پیامکی یکی از شنوندگان برنامه درباره ثبت‌نام جدید یارانه‌ها گفت: از سال 1393 ثبت‌نام جدیدی متأسفانه صورت نگرفته است و این عقب‌ماندگی در این سال‌ها باید جبران شود، به‌زودی از طریق پیامک و لینک سامانه مربوطه، اطلاع‌رسانی صورت خواهد گرفت، مردم بابت این موضوع نگرانی نداشته باشند زیرا دولت می‌داند چه‌کسانی یارانه دریافت کرده‌اند و چه‌کسانی یارانه دریافت نکرده‌اند، در این مرحله مردم فعلاً اعتراض خود را ثبت می‌کنند و در مرحله بعد به موارد اعتراضی به‌صورت جزئی رسیدگی می‌شود.