گران کن ،یارانه بده و ژست کارآمدی بگیر!

روزنو :تورم در ایران در روزهای اخیر، افسارگسیخته‌تر از همیشه رخ نشان داد و افزایش ناگهانی قیمت آرد و گرانی چند برابری اقلام پر مصرفی مثل ماکارونی و برخی از انواع نان، حتی بیم گرسنگی شمار بیشتری از جمعیت کشور را تشدید کرد. افزایش قیمتی که طبق معمول، برخی آن را کتمان و برخی توجیه‌اش کردند، اما در نهایت کسی آن را به گردن نگرفت و اطلاعات دقیقی در خصوص چند و چون آن اعلام نکرد!

دیروز علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت تاکید کرد که «به هیچ وجه قیمت نان برای مردم تا پایان سال تغییر نمی‌کند و رئیس‌جمهور اجازه گران شدن نان را نمی‌دهد». همان زمان اما مردم در کوچه و بازار انواع نان را به قیمت‌هایی بعضا چند برابری خریداری کردند. احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد دولت رئیسی هم اعلام کرده است که «تا پایان سال جاری افزایش قیمت مشمول نان سنتی برای مردم نمی‌شود» و افزایش قیمت آرد با هدف جلوگیری از قاچاق است و دودش به چشم مردم نمی‌رود. سخنان او هم با انتشار تصاویری از قیمت نان‌های خریداری شده از سوی مردم خیلی زود از اعتبار ساقط شد. در حالی که بسیاری از نرخ نجومی قیمت نان باگت شکایت داشتند، بسیاری دیگر فاکتورهایی از قیمت خرید انواع نان‌های سنتی مثل نان سنگک و لواش منتشر کردند که بسیار بیش از روزهای گذشته عرضه می‌شد.

گرچه رئیس اتحادیه صنف نانوایان سنگکی این اقدام را گران‌فروشی اعلام کرده و خواستار گزارش آنها شده است، اما اخبار تکمیلی که قطره چکانی منتشر می‌شود، نشان می‌دهد که آنچه قرار است بر اساس مبلغ دستوری دولت عرضه شود آنقدر کم است که عملا کفاف مصرف روزانه شهروندان را هم نمی‌دهد و به این طریق بسیاری از مردم عملا محبورند نان را با نرخ‌های جدید و با قیمت‌های چند برابر تهیه کنند.

‌افزایش قیمت به بهانه جنگ اوکراین

با شروع سال 1401 بحث‌ها در خصوص حذف ارز ترجیحی قوت گرفت؛ ارز ترجیحی که بخشی از آن از افزایش قیمت آرد صنعتی جلوگیری می‌کرد. اما سرانجام روز ۱۱ اردیبهشت امسال رئیس سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان در نامه‌ای به معاون صنایع عمومی خواست قیمت‌های جدید ماکارونی را که افزایش قیمتی نزدیک به سه برابر داشته به کارخانه‌ها ابلاغ کند و روز بعد هم خبر افزایش قیمت نان باگت در فضای مجازی منتشر شد.

هرچند رئیس‌جمهور درباره این افزایش قیمت، توضیحی نداد، اما حامیان او در مجلس و فضای مجازی، با انداختن تقصیر بر گردن بحران اوکراین و جنگ روسیه، از زیر بار پاسخگویی شانه خالی کردند. این در حالی است که در پی جنگ روسیه علیه اوکراین، افزایش جهانی قیمت آرد 20 درصد بوده و تورم 300درصدی که در ایران در حال تجربه آن هستیم به نظر قرابت چندانی با بحران جهانی ندارد. این موضوعی بود که اکانت روزنامه سابق جامعه‌نو هم به آن اشاره کرد و در توئیتر نوشت: «تبلیغات حکومت می‌گوید قیمت جهانی گندم 70 درصد افزایش یافته، دروغ است! پیش‌بینی سازمان خواروبار جهانی چنین نیست و افزایش فعلی هم حدود 20 درصد است. عوام بدبخت باید باور کنند گران شدن 300 درصدی آرد نه به خاطر ناکارآیی حکومت، بلکه به دلیل جنگ در اروپاست».

از سوی دیگر برخی دیگر از حامیان افزایش قیمت، نرخ قبلی آرد را موجب قاچاق دانسته و افزایش قیمت آن را به نفع مردم ارزیابی کردند! موضوعی که وزیر اقتصاد بارها به آن اشاره کرد و خبرگزاری فارس هم در گزارشی نوشت: «دولت سالانه ۳۰ هزار میلیارد تومان تنها به گندم و آرد بخش صنعت یارانه می‌داد که محصولات غذایی مانند ماکارونی، بیسکوییت و انواع شیرینی به قیمت پایین‌تری دست مردم برسد، اما بررسی‌ها نشان داد که نه تنها این یارانه سر سفره مردم نرسید بلکه به صورت قاچاق یا صادرات محصولات یارانه‌دار از مرز‌ها خارج ‌شد. حتی در داخل اینگونه محصولات به قیمت ارزان دست مردم نمی‌رسید و به نظر می‌رسید که این یارانه کلانی که به آرد بخش صنعت تخصیص می‌یافت به هدف نخورده و هدر رفته است».

در قانون بودجه سال ۱۴۰۱، مبلغ یارانه نان حدود چهار هزار میلیارد تومان عنوان شده است. به این ترتیب سهم هر فرد ایرانی از این بودجه، ماهانه کمتر از چهار هزار تومان؛ معادل یک نان سنگک یا کمتر از ۱۰ عدد نان لواش است!

‌حواشی احتکار ماکارونی ازسوی یک مدیر ارزشی!

اما همزمان با افزایش قیمت آرد صنعتی خبر رسید که یک شرکت مشهور ماکارونی با گران شدن این محصول، اقدام به جمع‌آوری ماکارونی‌ها از بازار کرده تا بعد از احتکار، مجدداً با قیمت بالاتری بفروشد. خبرگزاری ایرنا در این باره گزارش داده است که با تلاش پلیس امنیت اقتصادی استان البرز ۶۷۰ تن ماکارونی احتکار شده در شرکت تک ماکارون در کرج توقیف شد.

این در حالی است که بنا به گزارش‌های رسمی رضا مطلبی کاشانی، مالک تک ماکارون و چندین شرکت و موسسه عظیم است و ارتباطات ویژه‌ای با مسئولان عالی رتبه و روحانیون سرشناس دارد و حتی نامش در شمار هیات امنای حرم مطهر رضوی نیز به چشم می‌خورد. فردی که بنا به اظهارات احمد توکلی، نماینده سابق مجلس و یاشار سلطانی خبرنگار، از محل یارانه آرد منافع زیادی به جیب زده است.

یاشار سلطانی، اخیراً سندی منتشر کرد که نشان می‌دهد شرکت تک ماکارون بیش از 77 میلیارد تومان گرانفروشی کرده و در ماجرای اخیر گرانی آرد نیز قصد داشته تا با احتکار منافع کلانی به جیب بزند. این در حالی است که در این بازار پرآشوب، اغلب مصرف‌کنندگان تکلیف خود را با فردای قیمت نان نمی‌دانند و نگران تهیه آن برای روزهای آتی هستند.

حذف یارانه کار خودش را کرد

در حالی دولت می‌گوید نان مردم گران نمی‌شود و مردم در فروشگاه‌ها چند برابر نرخ همیشه هزینه نان می‌کنند که گویا نمایندگان مجلس هم از آنچه قرار است بر سر نان سفره مردم بیاید، اطلاع چندانی ندارند.

روح‌الله ایزدخواه، نماینده مجلس در واکنش به اظهارات وزیر کشاورزی که از ارائه یارانه به مردم به دلیل گران کردن آرد خبر داده، در اینستاگرام نوشته است: «گران کن و یارانه بده، نسخه وارداتی مدیریت اقتصادی».

ایزدخواه نوشت: «حذف ارز ترجیحی کار خودش را می‌کند. به آقایان گفتم این کار تورم دارد؛ گفتند فقط ۷ درصد. گفتیم تورم از یارانه جلو خواهد زد. گفتند ارز ترجیحی به هدف اصابت نکرده. گفتیم از اصلاح ساختار تولید شروع کنید نه گران کردن. گفتند ارز نداریم».

در حالی که در پی جنگ روسیه علیه اوکراین، افزایش جهانی قیمت آرد 20 درصد بوده، در ایران به این بهانه در حال تجربه افزایش 300درصدی قیمت آرد هستیم!

این نماینده مجلس می‌افزاید: «حالا معلوم شد اولا ارز ترجیحی با تمام مشکلاتش به هدف اصابت کرده بود. والا نباید شاهد این گرانی‌های فاحش می‌بودیم. ثانیا مشکل کمبود ارز از راه دیگری قابل حل بود. ثالثا معلوم شد که نسخه‌نویسان دولت چقدر پیش‌بینی‌هایشان از گرانی، واقعی بوده است».

‌سهم هر فرد هفت دهم نان سنگک

در حالی در هفته‌های اخیر بارها خبرهایی مبنی بر اینکه قرار است به ازای هر کد ملی یارانه نان پرداخت شود که کمتر کسی از جرئیات آن اطلاعی دارد.

گفته می‌شود در صورت حذف کامل ارز ترجیحی گندم و آرد، ما به التفاوت قیمت فعلی و قیمت جدید افزایش یافته از طریق کارت جبران می‌شود. اما هنوز هیچ جزئیاتی از مبلغ یارانه نان اعلام نشده و حتی مشخص نیست که یارانه نان، یارانه نقدی است که به حساب سرپرستان خانوار واریز می‌شود و امکان استفاده از آن برای مصارف دیگر هم وجود دارد یا اینکه سهمیه‌ای است که فقط از آن می‌توان برای تهیه نان استفاده کرد.

اگرچه اطلاعاتی درباره مبلغ یارانه نان اعلام نشده، اما احسان ارکانی،‌ عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس به رقم ناچیز یارانه نان اشاره کرده و گفته در «طرح کارت نان» دولت حدود هفت دهم نان سنگک به ازای هر فرد در نظر گرفته می‌شود، هر چه بیشتر از آن، نان گرفته شود، به قیمت آزاد حساب می‌شود.

به گزارش تجارت نیور، در قانون بودجه سال ۱۴۰۱، مبلغ یارانه نان حدود چهار هزار میلیارد تومان عنوان شده است. با توجه به اینکه قرار است به کل جمعیت ۸۴ میلیون نفری ایران یارانه نان پرداخت شود، سهم هر فرد از این بودجه، سالانه ۴۷ هزار تومان و ماهانه کمتر از چهار هزار تومان می‌شود؛ معادل یک نان سنگک یا کمتر از ۱۰ عدد نان لواش!

این بدان معنی است که در صورت اجرایی شدن تمام و کمال آنچه که رئیس‌جمهور وعده آن را داده است، بسیاری مجبورند تا بخشی از نان مصرفی خود را خارج از سهمیه تهیه کنند.

آنچه مسلم است، گرانی اقلام اساسی و کوچک شدن سبد خانوارهای ایرانی در سال‌های اخیر، روند افزایشی پرشتابی یافته است. کوچک شدن سبد خانواده از حذف اقلام پروتئینی و میوه و سبزیجات و حبوبات آغاز شده و حال به نان و روغن رسیده است. حذفیاتی که تبعات فراوانی در سلامت و ابعاد دیگر جامعه دارد.