قطعی دیروز آتش‌سوزی بود؛ مثل معمای هک شدن‌ها؟

روزنو :از صبح دیروز اختلال در دسترسی شهروندان به اینترنت و استفاده از سیستم مجازی بانک‌ها و غیره سبب نارضایتی‌های زیادی شد و گمانه‌هایی را به اذهان متبادر کرد که مهم‌ترین آن اجرای طرح صیانت بود!

اما کمی بعد رئیس مرکز روابط عمومی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: اختلال جزئی اینترنت پیش آمده جمعه در برخی مناطق تهران ناشی از اتصالی برق منجر به آتش‌سوزی در مرکز LCT بود که به سرعت برطرف شد. «مهدی سالم» در خصوص اختلال محدود و کوتاه مدت اینترنت در استان‌های تهران و البرز، در توییتر نوشت: «اختلال جزئی اینترنت پیش آمده دیروز در برخی مناطق تهران ناشی از اتصالی برق منجر به آتش سوزی در مرکز LCT بوده است که به سرعت برطرف شده و سیستم پشتیبان سریعا جایگزین شده است. وی در توییتی دیگر اعلام کرد: «به دلیل مشکل فنی در تاسیسات برق یکی از مراکز شرکت زیرساخت، اینترنت بخشی از مشترکان قطع شده است. همکارانم در تلاش هستند تا در اسرع وقت مشکل را برطرف کنند.»

نماینده مردم علیه خواست مردم

نمی‌توان انکار کرد که طرح صیانت از فضای مجازی نگرانی‌های زیادی را در جامعه ایجاد کرده است چرا که با شعار دسترسی آزاد به اطلاعات و شفافیت همخوانی ندارد. نمایندگان مردم به‌خوبی از نارضایتی اکثر آحاد جامعه از طرح چنین موضوعی در مجلس ناراضی هستند و انتظار دارند تا آنانی که به عنوان نماینده آنها بر کرسی‌های بهارستان تکیه زده‌اند اقدامی را مصوب نکنند که بر خلاف خواست و رضایت اکثریت جامعه است. نتایج یک نظرسنجی معتبر نشان داده ۷۴ درصد از شهروندان ایرانی که از طرح صیانت مطلع شده بودند، مخالف تصویب و اجرای این طرح هستند. ناراحتی جامعه در زمانی افزایش یافت که 18 نماینده کمیسیون طرح صیانت از فضای مجازی دریک اتاق خود را محق به تصویب طرح کردند و به‌ جای 290 نماینده تصمیم گرفتند. البته تصمیمشان عاقبت خوشی برایشان نداشت چرا که با مخالفت معاونت قوانین و پذیرش هیات رئیسه مجلس مواجه شدند و همچنین تاکنون ۱۷۰ نماینده نامه درخواست از هیات رئیسه را امضا کردند که طرح صیانت در کمیسیون مشترک بررسی نشده و تصمیم‌گیری آن بر عهده همه نمایندگان در صحن علنی باشد.

وزرا هم همسو نیستند

نکته قابل تامل به رویکردهای وزارت ارتباطات باز می‌گردد. به گفته یک نماینده مجلس وزیر ارتباطات موافق اجرای طرح صیانت است اما در سوی دیگر معاون وزیر ارتباطات می‌گوید: امکان دارد سال آینده سرعت حداقلی مصوب در پروانه اپراتورها را از ۲ مگابیت بر ثانیه به چهار یا ۶ مگابیت برثانیه برسانیم، چرا که همه چیز رو به پیشرفت است و برای استفاده بهینه از حوزه فناوری باید سرعت اینترنت ارتقا پیدا کند. صادق عباسی درباره حضور فعال رگولاتوری در طرح «صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی» افزود: نماینده وزارت ارتباطات در جلسه حضور پیدا می‌کند. هنوز نوبت به حضور فعال رگولاتوری نرسیده و هر زمان که نیاز باشد برای دفاع از حقوق مصرف‌کنندگان در این جلسات حاضر خواهیم شد. قطعا در این حوزه تکالیفی نیز بر عهده سازمان تنظیم مقررات گذاشته خواهد شد. اما همه وزرا با وزیر ارتباطات همسو نیستند مانند عزت‌ا... ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که در حساب توییتر خود نوشت: «کار مملکت بدون ‎پهنای باند و ‎اینترنت پرسرعت راه نمی‌افتد! تمامی اطلاع‌رسانی و برنامه‌های وزارتخانه ما از طریق صفحات شخصی خودم! و بازنشر آن در فضای مجازی صورت می‌گیرد. رسانه‌های رسمی در این ماموریت ملی نقشی برای خود قائل نیستند.»

سیل توهین نمایندگان حامی طرح صیانت به منتقدان

گروهی دیگر نیز با نادیده گرفتن نظر منتقدان تلاش کردند همزمان با بررسی لایحه بودجه در مجلس، در جلسه رای‌گیری که به گفته غلامرضا نوری قزلجه نماینده مجلس، در ۱۰دقیقه بدون شنیدن نظرات منتقدان رای‌گیری و به تصویب رسیده است. مهرداد ویس کرمی نماینده خرم‌آباد منتقدان را به «گرگ‌های مجازی و سگ‌های قلاده‌بند غربگرا» تعبیر کرده بود، توهینی که با واکنش نمایندگان مجلس و کاربران فضای مجازی همراه شد و او در پاسخ به انتقادها، توهین خود را تندتر کرد : افرادی که به توییت بنده حمله کردند از ولنگاری در فضای مجازی سوءاستفاده کرده، از آب گل‌آلود ماهی گرفته و مردم و مخاطبین ما را فریب می‌دهند. بنده این افراد را با عنوان «گرگ‌های مجازی» معرفی کردم. این افراد قماربازی را در فضای مجازی ترویج داده و به شغل قاچاق انسان مشغول هستند.

رخی کاربران لرستانی فضای مجازی با ابراز نارضایتی از اظهارات نماینده خود، انتقاداتی به وی مطرح کردند. امین دهستانی بلاگر معروف استان لرستان نیز با انتشار ویدئویی از تلاش‌های خود و همراهانش برای ایجاد یک کمپین مبنی بر طرح شکایت از نماینده خرم‌آباد خبر داد. وی در ویدئویی که در صفحه اینستاگرام خود منتشر کرده خطاب به مهرداد ویسکرمی می‌گوید: «تو با چه حقی چنین حرفی زده‌ای؟ آیا کسی نباید بر تو نظارت کند؟» وی همچنین ضمن اعلام برائت از سخنان نماینده خرم‌آباد می‌گوید: «از طرف خود و دیگر اطرافیانم می‌خواهم امضاهایی برای طرح شکایت از مهرداد ویسکرمی جمع کنیم و تا زمانی که او عذرخواهی نکند، از شکایت خود عقب نشینی نمی‌کنیم.»

بی اطلاعی از طرحی که امضا کردند

در حالی که هنوز تکلیف طرح صیانت مشخص نشده است، ۲۷ نماینده مجلس طرحی با عنوان «الحاق یک ماده به قانون ممنوعیت بکارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره» را تهیه کرده‌اند که در صورت به تصویب رسیدن آن تولید محتوا در پلتفرم‌هایی مانند یوتیوب و توییتر می‌تواند جرم تلقی شود. تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی مجازی و ماهواره‌ها در این طرح در حالی جرم تلقی شده است که بسیاری از صاحبان کسب و کارهای مجازی از طریق تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی، کسب درآمد می‌کنند. با این حال به نظر می‌رسد طراح و امضا کنندگان این طرح چندان به چیزی که ارائه داده‌اند، اشراف و آگاهی ندارند چراکه جلیل رشیدی کوچی هم مطرح کرد: «بنده با طراح این طرح صحبت کردم و خودشان هم اذعان داشتند که بیشتر بر کلیات طرح توجه کرده بودند و وقتی من توضیح دادم ادبیاتی که در این طرح به کار برده شده است، اگر روزی در مجلس تصویب شود، منجر به بسته شدن فضای یوتیوبی و جرم تلقی می‌شود، خودشان هم گفتند که این موضوع را مدنظر قرار نداده بودند و هر وقت به کمیسیون ارجاع داده شد، ما آن را حذف می‌کنیم.» او همچنین تاکید کرد: «یکی از نمایندگان یک طرحی را پیشنهاد کردند و وقتی با ایشان صحبت کردم، اذعان داشتند که در این مسئله دقت نظر خاصی نکرده‌اند و قطعا طرح‌شان را پس می‌گیرند یا اصلاح می‌کنند.

تصور می‌کنم که خودشان به این نتیجه رسیده‌اند که باید از این طرح انصراف دهند.» برای کسب جزئیات بیشتر از این طرح با دو تن از نمایندگان امضاکننده، یعنی بهروز محبی نجم‌آبادی و حسین جلالی تماس گرفتیم، اما اظهارات این دو نماینده هم گواهی بر این مدعاست که چندان اطلاعی درباره آنچه امضا کرده‌اند، ندارند؛ چراکه محبی درباره جزئیات این طرح، به «انتخاب» گفت: «تسلطی بر این موضوع ندارم، باید مطالعه کنم. کلیات را امضا کرده‌ایم، ولی جزئیاتش را باید بررسی کنیم.» او حتی در مورد جرم تلقی شدن تبلیغات در شبکه‌های اجتماعی هم اظهار کرد که اطلاعی ندارد.

عباس عبدی، تحلیلگر مسائل سیاسی و اجتماعی نیز در روزنامه اعتماد نوشت: انتظار می‌رود که نمایندگان برای تثبیت وضعیتی که منجر به حضور خودشان در مجلس شده است، این طرح را تصویب کنند، یا دنبال تصویب آن باشند.

* بقیه توجیهات نیز پوششی است چون هیچ‌کس با ممانعت از عوارض منفی رسانه‌های مجازی مخالفتی ندارد با راه‌حل‌های نادرست مخالف هستند.

* در گذشته می‌شد رادیو و تلویزیون و حتی مطبوعات را انحصاری و سانسور را برقرار کرد و به بقای خود ادامه داد، ولی اکنون با ماهواره و اینترنت نمی‌توان چنین کرد.

* زیرا اختیار ماهواره تا حدود زیادی از دسترس حکومت خارج است، پارازیت هم مساله را حل نمی‌کند جز اینکه گفته می‌شود بیماری‌زا هم هست.

* ولی ماجرای اینترنت به کلی متفاوت است و بستن آن یعنی رفتن به گذشته و مترادف با افزایش فقر و بدبختی و توقف رشد اقتصادی و مهاجرت نخبگان از کشور است.