بررسی صدور حکم قصاص زنی که روی صورت همسرش در مشهد اسید پاشید.

، قضات شعبه پنجم دادگاه کیفری یک خراسان رضوی پس از مشورت‌های قضایی و با استنادهای دقیق قانونی و شرعی، برای یک پرونده اسیدپاشی، رأی به قصاص بینایی دو چشم متهم دادند. حالا قرار است زنی که شهریور سال93 در حضور سرهنگ کارآگاه حسین بیدمشکی، رئیس پلیس وقت آگاهی خراسان رضوی اعترافات خود را بیان کرده بود به گونه‌ای قصاص بینایی شود که فقط حدقه چشمانش بماند.

«ف-م» زن سی ساله‌ای که مرتکب جنایت اسیدپاشی شده است در جلسات دادگاه که با حضور وکلای مدافع برگزار شد به صراحت ارتکاب جرم را پذیرفت و از اقدام هولناک خود ابراز پشیمانی کرد. او در اعترافات خود بیان کرده بود، مربی یکی از رشته‌های ورزشی رزمی بوده که پس از آشنایی با «الف-الف» به او علاقه‌مند می‌شود. پس از این آشنایی، از همسرش طلاق می‌گیرد و حضانت فرزندش را نیز به شوهر سابقش می‌سپارد و به عقد موقت «الف» درمی‌آید.

او در اعترافاتش از وعده‌ای سخن گفته بود که عملی‌نشدنش، او را به ورطه نابودی کشاند؛ «قرار بود «الف» بعد از مدتی مرا به عقد دائم خودش درآورد، اما او در تیرماه با دختر دیگری ازدواج کرد و تصمیم گرفت به رابطه با من پایان دهد.» متهم که برخلاف مطرح‌ترین پرونده‌های اسیدپاشی کشور، زنی سی ساله است درباره انگیزه این انتقام گفته بود: «من که زندگی‌ام را به خاطر یک عشق خیابانی متلاشی کرده بودم وقتی با شکست روبه‌رو شدم نقشه‌ای برای انتقام کشیدم. «الف» را به بهانه «آخرین دیدار» به ساختمانی در مشهد کشاندم و در یک فرصت مناسب اسید‌ها را روی او خالی کردم.»
سابقه انتقام از نوع اسیدپاشی

معروف‌ترین پرونده‌ای که بعضی از جزئیات آن شاید هنوز در اذهان مردم باشد مربوط به «آمنه بهرامی»، یک مهندس الکترونیک است که 16سال پیش، قربانی اسیدپاشی شد.

او بعد از این حادثه، 17مرتبه مورد عمل جراحی قرار گرفت و در نهایت هم بینایی و پوست صورتش را از دست داد. خواستگار آمنه به دلیل شنیدن «جواب نه» تصمیم به انتقامی سخت گرفت و به صورت دختر مورد علاقه‌اش اسید پاشید، اما پس از سال‌ها کِش‌و‌قوس در نهم مرداد 1390، درست در روزی که باید حکم قصاص مجید، متهم پرونده اجرا می‌شد، آمنه او را بخشید و پرونده جرم کسی که چنین جنایت هولناکی را مرتکب شده بود، صرفاً از لحاظ جنبه عمومی جرم مفتوح ماند.

گرچه تاکنون احکام بسیاری برای چنین پرونده‌هایی صادر شده، اما حکم بخشش بیشتر از قصاص در این نوع حوادث دیده شده است.

مهناز کاظمی نیز دیگر مورد قربانی اسیدپاشی در ایران است که به دلیل دادخواست طلاق، از سوی شوهرش مورد حمله قرار گرفت. او ۲۱ بار صورتش را عمل جراحی کرده بودند. وکالت پرونده مهناز را محمد مصطفایی وکیل دادگستری به صورت رایگان به عهده گرفت و توانست پس از 3 ماه از زمان وقوع جرم مقدمات دستگیری همسر فراری او را فراهم کند اما سرنوشت مهناز پس از این رخداد تلخ به زندگی در محلی مخفی و به صورت ناشناس ختم شد.
یک رأی اسیدپاشی قاطع در خراسان رضوی

اکنون حکم دادگاه «ف-م» زن سی ساله‌ای که مرتکب جنایت اسیدپاشی شده، بدون توجه به جنجال‌ها و فقط با تکیه بر استنادهای دقیق قانونی، در دادگستری خراسان رضوی صادر شده است. این رأی درحالی صادر شده است که قربانیان اسیدپاشی که بیشترآن‌ها خانم‌ بوده‌اند، در برابر اعاده حقشان بی‌پناه‌تر هستند.

«سیاوش هوشیار حسینی» وکیل پایه یک دادگستری دراین‌باره می‌گوید: در حوزه قوانین قضایی اسیدپاشی، خلأ قانونی داریم. اصولا از لحاظ حقوقی، مجازات جنایت عمد، قصاص است، اما در جایی که تساوی و تناسب قصاص با جنایت ممکن نباشد، استثنا دارد و در حقیقت قصاص ساقط می‌شود و به دیه تبدیل می‌شود. او به پرونده «ف-م» اشاره و بیان می‌کند: در این پرونده چون حدود مشخص است، فقط راجع به قصاص بینایی صحبت شده، هرچند مواردی را که حکم قصاص نفس صادر شده است را هم دیده‌ام، اما به نظر من شرط قصاص در این موارد هم رعایت نمی‌شود و بنابراین حکم به دیه برمی‌گردد. او می‌گوید: درباره جنایاتی مثل اسیدپاشی که تبعات اجتماعی سنگینی دارد نمی‌‌شود احکام این‌گونه صادر شود که قصاص نمی‌شود و فرد باید دیه بپردازد زیرا این شیوه یک خلأ قانونی دارد. البته در قانون درباره جنایتی که موجب نقص عضو و از کارافتادگی می‌شود از حیث تعزیر که جنبه عمومی دارد، مجازاتی پیش‌بینی شده است، اما می‌گویند آن هم تناسبی با ابعاد وسیع اجتماعی جرم ندارد. بنابراین درصدد بودند قانونی برای اسیدپاشی وضع کنند که اعدام هم در آن پیش‌بینی شده باشد؛ یعنی اگر کسی مرتکب جنایت اسیدپاشی شد از حیث آثار عمومی حتی مجاز باشند مجازات اعدام برایش صادر کنند. البته نمی‌دانم این قانون در چه مرحله‌ای است.
آمار سیاه در خشونت خانگی علیه مردان

این وکیل پایه یک دادگستری در پاسخ به این سؤال که چرا متهمان پرونده اسیدپاشی زنان مجازات نشدند، می‌گوید: اجرای حکم متفاوت از صدور حکم است؛ به عنوان مثال برای پرونده آمنه، قربانی اسیدپاشی سال83 هم حکم صادر و فرد متهم، محکوم به قصاص شد اما آمنه از اجرای حکم گذشت کرد. هوشیار حسینی نسبت به قربانیان اسیدپاشی دیدگاهی دارد که این‌گونه تشریح می‌کند: معمولا پرونده‌هایی که قربانیانشان خانم‌ها هستند بیشتر دیده می‌شوند. به اعتقاد من، در خشونت خانگی علیه مردان، ما اصطلاحا آمار سیاه داریم. آمار سیاه، بخشی از جرائم و اتفاقات هستند که گزارش نمی‌‌شوند. مثلا یک زن پس از اینکه مورد هجوم قرار می‌گیرد، بلافاصله شکایت می‌کند و روزنامه‌ها از آن حادثه می‌نویسند، اما مردان کمتر گزارش می‌کنند. بنابراین مواردی که قربانی اسیدپاشی، مرد بوده نیز زیاد داشتیم و رسانه‌ای هم شده است، اما خشونت علیه زنان بیشتر دیده می‌شود، زیرا بیشتر درباره‌اش صحبت می‌شود.
حکم‌ها اجرا نمی‌شود

او به جنبه دیگری از پیگیری حقوق قربانیان اسیدپاشی اشاره و بیان می‌کند: معمولا قربانیان، حق شخصی خودشان را می‌بخشند؛ یعنی معمولا رویکرد چه در دستگاه قضا و چه در بین مردم این است که این حکم‌ها اجرا نشود زیرا به لحاظ شرایط اجتماعی آن‌هایی که می‌بخشند بیشتر تکریم می‌شوند. از طرفی چون اجرای قصاص؛ چه قصاص نفس و چه قصاص عضو، تبعات سوء بین‌المللی دارد، دستگاه قضا و حاکمیت هم تمایلی به قصاص ندارد. خوشبختانه فرهنگ بخشش شکل گرفته و در این راستا کسی که صدمه به آن وارد شده است می‌تواند از قصاص و دریافت دیه و خسارات گذشت کند و در مقابل نهادهای حمایتی نیز از فرد پشتیبانی می‌کنند؛ چه بسا از آمنه نیز حمایت‌های زیادی شد. هوشیار حسینی می‌گوید: باید کارهای فرهنگی بیشتری انجام شود تا زمینه این نوع رفتار منفی و جنایات وحشتناک که از لحاظ تربیتی و فرهنگی تأثیرات منفی زیادی دارد از بین برود و اگر رخ داد، منطقی با آن برخورد شود