مذاکرات ایران و اروپا در رابطه با برجام حساسیت چشمگیری به خود گرفته است. رئیس‌جمهور تاکنون از امتیازاتی که از سوی اروپا پیشنهاد شده است راضی نیست و این کشمکش سیاسی هنوز ادامه دارد. علی بیگدلی کارشناس امور بین‌الملل به استناد روزنامه اشپیگل آلمان، از محتوای سه‌ضلعیِ خارج از گستره برجام در بسته پیشنهادی اروپا می‌گوید که در مقام انتظارات متقابل به‌ازای تعهدات آنها مطرح شده و این در حالی است که تاکنون اروپا پیشنهاد مطمئنی در قبال این انتظارات ارائه نداده است. بنا بر اهمیت این موضوع  با دکتر علی بیگدلی گفت‌وگویی انجام داده که می‌خوانید.
 
مذاکرات برجام و بسته پیشنهادی اروپا را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
 
به گزارش روز نو:روزنامه اشپیگل آلمان برای نخستین بار آشکار کرد که در کنفرانس امنیتی مونیخ وزرای امورخارجه فرانسه و آلمان موضوعی را با دکتر ظریف در ارتباط با بسته پیشنهادی اتحادیه اروپا در میان گذاشته بودند، که سه موضوع در آن مطرح است. یکی متوقف کردن فعالیت‌های موشکی ایران، دوم خروج ایران از سوریه و سوم مساله حقوق بشر است. دو مورد نخست تا حدود زیادی در ارتباط با آمریکا هم بود. این موضوع حدود یک ماه و نیم پیش اتفاق افتاد، اما به دلیل شرایط نامساعد داخلی و پیچیدگی در شرایط سیاست خارجی ایران طی اقدامی مناسب رسانه‌ای نشد و به سفر آقای روحانی به کشورهای سوئیس و اتریش موکول شد که البته به دلیل اینکه این دو کشور تاثیر خاصی روی برجام نداشتند در آن سفر هم صحبت زیادی از برجام نشد. در نشست روز جمعه هم خانم موگرینی صحبتی از این پیشنهاد‌ها نکرد و فقط در بیانیه‌ای که منتشر کرد، هدف خود را از نگهداری اروپا در برجام عنوان کرد و قصد داشت این احساس را همزمان در ایران و اروپا ایجاد کند که تمایل به نگهداری برجام دارند. یعنی هم قصد دارند در برجام بمانند و هم ایران را به ماندن در برجام مجاب کنند.
 
دلیل این هدف اروپا و رویکردهای متناسب با آن چه می‌تواند باشد؟
 
چند دلیل در این باره وجود دارد. دلیل نخست اینکه برجام برای اتحادیه اروپا یک مساله پرستیژی است. ترامپ طی انتشار توئیتی گفته بود اتحادیه اوپا در حال پیر شدن است. این ادعا نوعی توهین به اروپا قلمداد شده بود. چرا که در زمان بوش پسر هم وزیر امورخارجه اروپا چنین اظهاری را مطرح کرده بود. لذا اروپا با توجه به سابقه چنین ادعایی با این قضیه حیثیتی برخورد کرده است. دلیل دوم اینکه اتحادیه اروپا فقط با حفظ برجام می‌تواند سیستم هسته‌ای ایران را کنترل کند واگر از برجام خارج شود هیچ گونه ابزاری برای نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران ندارد. دلیل سوم اینکه شاید به احتمال نه چندان زیاد فکر کند بازار 80 میلیونی ایران یک بازار ثروتمند است که می‌تواند از این بازار استفاده کند. دلیل چهارم اروپا ایستادگی در برابر یکه تازی‌های ترامپ است.
 
با توجه به بسته پیشنهادی اروپا و محتوایی که روزنامه اشپیگل مطرح کرده، روحانی با چه گستره‌ای از باید و نبایدها مواجه است؟
 
در حال حاضر هیچ پیشنهاد عملیاتی از جانب خانم موگرینی برای جلب رضایت ایران و ادامه حیات برجام صورت نگرفته است. به همین دلیل آقای روحانی هم به خانم مرکل و هم به آقای مکرون تلفن زدند و از وضعیت کنونی ابزار ناخرسندی کردند و اعلام کردند که انتظار ایران بیش از آنچه بود که اکنون ارائه شده است. مساله مهم اینکه هنوز مشخص نیست آقای روحانی آن پیشنهاد سه ضلعی را که اروپا به وی داده مطرح می‌کند یا ابتدا قصد دارد امتیازاتی را از اروپا بگیرد بعد با ایجاد آمادگی ذهنی در داخل ایران برای پذیرش آن سه بسته پیشنهادی، موضوع را مطرح کند. امتیازاتی که ممکن است روحانی قبل از طرح بسته سه‌گانه در داخل ایران به دنبال احقاق آن است امتیازاتی چون بانک سرمایه‌گذاری اروپایی خواهد بود که باوجود اعلام آمادگی اروپا برای فعالیت این بانک در ایران مشخص نیست که آیا این امتیاز به ایران داده خواهد شد و فعالیت این رویداد نتیجه بخش خواهد بود یا خیر.
 
با این حساب به نظر می‌رسد در قبال خواسته‌های اروپا که خارج از برجام هم هست و ممکن است از سوی ایران پذیرفته نشود، امتیاز قابل توجهی به ایران پیشنهاد نشده است. در این باره چه می‌توان گفت؟
 
اختلاف ایران و اروپا بسر این موضوع است که در مقابل امتیازاتی که می‌خواهد از اغروپا بگیرد، اروپایی‌ها به دنبال تحقق آن بسته سه‌گانه هستند. از آنجایی که ظریف خود شخصا نمی‌توانست پاسخ اتحادیه اروپا را بدهد در پایان جلسه اعلام کرد که باید در داخل ایران مشورت کند و در تهران این تصمیم گرفته خواهد شد. اروپا با پیشنهاد فعالیت بانک سرمایه‌گذاری در ایران و خرید یک میلیون بشکه نفت از ایران قصد به دست آوردن رضایت ایران را در رابطه با بسته پیشنهادی سه ضلعی خود دارد و این در حالی است که اصلا نمی‌توان به تحقق این امتیازات اروپا مطمئن بود. اصلا نمی‌توان گفت آیا بانک سرمایه‌گذاری در ایران عملی خواهد بود یا خیر.
 
ارزیابی شما از اظهارات روحانی راجع به مسدود کردن تنگه هرمز و نتایج و تاثیرات آن چیست؟
 
ممکن است برخی از هموطنان ما به دلیل غرور ملی خود از این مدعا خوشحال شوند و نظامی‌های ما هم واکنش مثبتی نشان دهند اما در شرایط فعلی ما نباید به سمت سیاست‌های تهدید برانگیز برویم بلکه باید به سمت سیاست‌های انعطاف‌پذیر و مدارامحور برویم. ما در شرایط حساسی قرار داریم. ما هم از لحاظ تلاطمات داخلی و مشکلاتی که در داخل کشور داریم و هم هیجان‌هایی که در سیاست‌های خارجی ما وجود دارد نباید چنین اظهاراتی بکنیم. در شرایطی که آمریکا توانسته مساله ایران را به یک پدیده بین‌المللی تبدیل بکند چنین اظهارنظرهایی به نفع اسراییل خواهد بود. اسراییل خواهد گفت دیدگاهی که نسبت به ایران دارد واقعی است و با این کار در راستای ایجاد مانع در مقابل ایران مبادرت خواهد ورزید. در شرایط فعلی به ویژه تا 13 مرداد باید تمرکز خود را روی اقدامات عملیاتی بزنیم و در صدد آرام کردن فضای بین‌المللی نسبت به سیاست‌های خارجی‌مان برآییم. بدون شک این اقدامات بسیار تاثیرگذارتر از تهدیدهای احساسی خواهد بود. به هر حال این ادعا از لحاظ حقوق بین‌الملل خلاف قانون است و به هیچ وجه ما نمی‌توانیم یک آبراه بین‌المللی را مسدود کنیم و اگر به چنین اقدامی دست بزنیم عملا وارد یک جنگ ناخواسته خواهیم شد.