دولت قطر طی سه روز گذشته سه اقدام انجام داد که بازتاب دهنده شخصیت قطر و رویکرد سیاسی جنجالی اش است اولین اقدامات تنش زا و دو اقدام دیگر دارای ویژگی آرام کننده و آشتی جویانه و تلاش برای «خنک کردن» آتش بحران و تلطیف فضا برای موفقیت میانجی گری کویت یا حداقل به شکست نکشاندن آن است.

اقدام اول: تماس تلفنی شیخ« تمیم بن حمد آل ثانی» با «حسن روحانی» رئیس جمهوری ایران بعد از حداقل 24 ساعت از وقوع انفجار بحران. در این تماس تلفنی امیر قطر تعهد کرد که به دستگاه های اجرایی در کشورش دستور داده است که روابط با «همسایه» ایرانی را تقویت کنند.از این جهت می گوییم این اقدام تنش زا بود زیرا که نمک بر زخم روابط متشنج با عربستان و امارات و بحرین می ریزد و بر مستقل بودن سیاست های قطر تأکید می کند و نیز تأکید می کند که حداقل در حاضر نمی خواهد این سیاست مستقل را تغییر دهد.

دوم: اخراج ناگهانی «عبدالله العتیبی» مخالف عربستانی و بازگرداندنش به کشورش عربستان در حالی که وی در راه سفر به نروژ بود که در آن جا امیدوار بود پناهندگی سیاسی بگیرد.اقدامی که سازمان عفو بین الملل آن را محکوم کرد زیرا العتیبی به شکل عادلانه محاکمه نخواهد شد و با مجازات زندان به مدت ده ها یا چه بسا صدها سال مواجه می شود.

سوم: اقدام شبکه «الجزیره » در حذف یک کاریکاتور طنز که در پایگاه اینترنتی اش منتشر کرد و بسیاری از کاربران عربستانی در شبکه های اجتماعی آن را توهین به ملک«سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه این کشور و توهین به «عبدالفتاح السیسی» رئیس جمهور مصر دانستند.الجزیره در بیانیه ای اعلام کرد که کاریکاتور اخبار«جعلی» با توجه به اشتباه برداشت کردن از آن و جنجالی که به وجود آورد حذف شد و الجزیره تأکید می کند که در هر صورت هیچ گونه قصدی در توهین به خادم حرمین شریفین نداشت و آن چه رخ داد و ربط دادن آن توسط برخی ماهی گرفتن از آب گل آلود است.

نمی دانیم بازتاب این اقدامات سه گانه قطر بر طرح کویت که قرار انجام شود و سفر احتمالی که قرار است شیخ تمیم به کویت روز چهارشنبه تحت عنوان تبریک به شیخ« صباح الاحمد الصباح» به مناسبت حلول ماه مبارک رمضان ،چگونه خواهد بود.

بی تردید حکومت عربستان سعودی از تحویل یکی از مخالفان اش توسط قطر استقبال می کند؛مخالفی که در نروژ پناهگاه امنی پیدا می کرد تا بتواند از آن به عنوان تریبونی برای ادامه فعالیت های خود برای فاش کردن نقض حقوق بشر و فساد در کشورش استفاده کند لیکن اختلاف میان دو کشور محورش میزبانی این فعال مخالف در دوحه نیست بلکه محور آن روابط قطر و ایران است که رو به گسترش است و نیز آن چه درباره نقض همه خطوط قرمز توسط «محمد بن عبدالرحمن آل ثانی» وزیر خارجه با دیدار (مورد ادعای برخی) با سردار«قاسم سلیمانی» رئیس سپاه قدس طی سفر غیرمنتظره از بغداد پیش از رسیدن «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا در نخستین دور از سفرهای خارجی اش به ریاض است.

شیخ صباح الاحمد الصباح امیر کویت پیش از انجام این میانجی گری تردیدهایی زیادی می کند زیرا فرصت های موفقیت آن کم است و وی به خوبی می داند که خواسته های طرف مقابل از قطر زیاد و پیچیده است و اعتماد میان طرف های سه گانه درباره امکان عقب نشینی قطر از موضع گیری هایش تقریبا وجود ندارد. علاوه بر همه اینها، حکومت عربستان سعودی میانجی گری کویت میان کشورهای حاشیه خلیج فارس و ایران را که وزیر خارجه کویت اوایل سال جاری پس از آن که توسط خود سران کشورهای حاشیه خلیج فارس در نشست سران در منامه در اوایل دسامبر گذشته انجام داد را خنثی کرد به طوری که حکومت عربستان سعودی بیانیه ای صادر کرد و از این میانجی گری آن هم زمانی که شیخ«صباح الخالد الصباح» به تهران رسید،خودش را مبرا کرد.

دکتر«انور قرقاش»وزیر دولت امارات در امور خارجی شرط های «غیرممکن» برای آشتی با قطر وضع کرد و این شرط ها را در توییت هایی در حساب شخصی اش در توییتر نوشت و گفت که « حل بحران میان برادر با برادران شان به شیوه راستی در نیت ها و التزام به تعهدات و تغییر رویکردی که منجر به زیان شد و گشودن صفحه جدیدی صورت می گیرد که بازگشتی در آن به همان چاه نباشد».وی هشدار داد که «فتنه در خود خطرات بزرگی دارد» و با این گفته اش بیشتر توضیح داد:«موضع ما و ثبات ما در وحدت صفوف و راستی در رویکرد است و در حباب فریب دهنده به سر نمی بریم که به برادر و همسایه بدون آن که به ما برسد، آسیب وارد کند.امنیت ما مرتبط و به هم پیوسته است و نیز آینده مان هم همینطور و صبر هم حد و مرزی دارد» تفسیر فوری از این توییت ها و آن چه درون سطرهای آن است، اتهام کشور قطر به نداشتن صداقت و بی احترامی به تعهدات است و از این کشور خواسته می شود که تغییرات ریشه ای در رویکرد اش انجام دهد و این گونه اتهام ها و درخواست ها قطعا مورد استقبال مسئولان قطری واقع نمی شود و نمی خواهیم بیشتر از این چیزی بگوییم.

قطری ها در رسانه های خود از این حمله به آنها به دلیل روابط خوب شان با ایران که علاوه بر عامل همسایگی، میدان گازی مشترک در شمال که تولید آن 65 درصد از صادرات قطر را شکل می دهد، با هم مرتبط هستند و می گویند که سلطنت عمان روابط عمیق تر و گسترده ای با تهران دارد و حجم تبادل تجاری میان امارت دبی و ایران بیش از 15 میلیارد دلار در سال است اگر نگوییم بیشتر است، پس برای چه برای ما برقراری هر گونه روابطی یا نزدیکی با ایران ممنوع است؟

چیزی که قطری ها می گویند درست است لیکن قطر سلطنت عمان نیست که بی طرفی ستون فقرات سیاست اش در طول دوران هاست و روابط خوبش با کشورهای همجوار را حفظ کرده و از همه نزاع ها در منطقه خودش را دور کرد و امارت دبی نیز نیست که از هر گونه اختلاف سیاسی خودش را دور می کند و اولویت را به تجارت و اقتصاد می دهد و سیاست و دردسرهای آن را به امارت ابوظبی واگذار می کند.این نیز قابل توجه بود که حاکم امارت دبی یعنی شیخ«محمد بن راشد» ریاست هیأت کشورش در نشست های سران در ریاض با حضور ترامپ را به عهده نگرفت و این ماموریت را به شیخ «محمد بن زاید»واگذار کرد کاری که برای نخستین بار در تاریخ نشست های سران کشورهای حاشیه خلیج فارس و عربی و اسلامی رخ می دهد.

ماموریت امیر کویت در محدود کردن این اختلاف چه بسا غیرممکن به نظر می رسد زیرا اختلاف عمیق تر از بازگرداندن سفراست که از قطر قبلا فراخوانده شدند و مربوط به تغییرات ریشه ای در سیاست های قطر است و بارزترین آن فهرست درخواست های زیاد برای قطع روابط با ایران، جنبش حماس و جنبش اخوان المسلمین و نیز جبهه النصره است.علاوه بر آن که دولت ترامپ همه ثقل خود را پشت مربع عربستان، امارات، مصر و بحرین و ضد قطر قرار داده است و اتهام تروریسم را به قطر به دلیل حمایت اش از حماس و جبهه النصره چسبانده است.
جنگ رسانه ای ادامه دارد و روز به روز شدیدتر می شود و به نظر می رسد که سناریویی پنهانی تهیه شده و بر سر اجرای آن توافق شده است که که قطر را هدف قرار می دهد و سخنان القرقاش درباره این که صبر حد و مرزی دارد، به عبارتی دیگر«کاسه صبر لبریز شد» چیزی جز یکی از عناوین این سناریو نیست.

در همه احوال شورای همکاری کشورهای حاشیه خلیج فارس بعد از این بحران همان شورا نخواهد بود و شکاف ها داخل آن بیشتر می شود و پر کردن آن دشوار است زیرا به سرعت در حال افزایش است.