وقتي بخواهيم به بهترين و به يادماندني ترين شمايل مادر در سينماي ايران بپردازيم اولين گزينه اي که به ذهن مي رسد فيلم «مادر» ساخته زنده ياد علي حاتمي است. حاتمي «مادر» را پس از سريال «هزاردستان» جلوي دوربين برد. از معدود فيلم هاي حاتمي که نه در گذشته که در زمان حال مي گذرد و البته عطر دل انگيز گذشته را به همراه دارد. با گذشت 25 سال از زمان ساخت فيلم «مادر» اين ساخته حاتمي همچنان تاثير خود را بر مخاطب حفظ کرده است. حاتمي در اين فيلم تصويري به يادماندني از مادر ثبت کرده که به شدت ايراني و ملموس است.
به بهانه روز مادر سراغ تعدادي از منتقدان رفتيم و نظرشان را درباره ساخته به ياد ماندني زنده ياد حاتمي جويا شديم.

جمشيد ارجمند:
عنصر وجودي مادر، در ماندگاري فيلم حاتمي تأثير بسزايي داشته
جمشيد ارجمند از منتقدان قديمي و برجسته سينماي ايران مي گويد: شايد در طول عمرم بيشتر از ده بار به تماشاي فيلم «مادر» علي حاتمي نشستم و بعد از ساليان سال، هنوز زواياي مختلف اين فيلم و سکانس هاي ماندگارش در ذهنم نقش بسته، انگار ديشب بود که اين فيلم را دوباره مي ديدم.
وي به خبرنگار بانی فیلم توضيح مي دهد: به نظر من در ماندگاري فيلم «مادر» علي حاتمي عنصر مادر، خود تأثير بسزايي داشته. در همه جاي دنيا مادر مرکز عاطفه هاست. به خصوص در ايران اين عاطفه رنگ بيشتري دارد.
او ادامه مي دهد: از سالهاي دور و نزديک در تمام فيلم هايي که موضوع مادر مطرح شده، مي بينيم که نگاه عاطفي و رمانتيک در آن نقش بسزايي داشته. اگر فيلمسازي اين نگاه را خوب در بياورد انگشت روي حساس ترين نقطه احساس آدمي گذاشته است و در واقع فيلم او در آمده است. در فيلم «مادر» علي حاتمي چنين اتفاقي رخ داده و اين فيلم به خوبي اين حس و حال را بيان مي کند. به عبارت ديگر علي حاتمي با انتخاب خوب بازيگران اين فيلم و موضوعي که آن را روايت مي کند «مادر» را به تصوير مي کشد. در واقع موضوعي هم که علي حاتمي آن را روايت مي کند کمي گوشه و کنايه دارد و اشاره به تماميت هاي خاصي دارد. همچنين حاتمي در اين فيلم، از تقابل بازيگران مثبت و منفي به خوبي بهره مي برد. ارجمند مي گويد: دليل تازگي فيلم «مادر» بعد از ساليان سال را سناريوي خوب آن مي دانم و اينکه ما ايراني ها به سمبوليسم اعتقاد ويژه اي داريم. همانطور که مي بينيم نقش ها در اين فيلم سمبوليک روايت مي شود و گردآوري اين آدم هاي مختلف در فيلم بسيار هنرمندانه صورت گرفته.  وي ادامه مي دهد: فيلم «مادر» را منهاي علي حاتمي به هيچ عنوان نمي توان تصور کرد. حاتمي از نگاه ديگر مي توانيم بگوييم توانايي بسيار زيادي در ايجاد قصه هاي عاطفي به خصوص در فيلمي که پايان حتمي و خط روشني در آن نهفته بود داشت. گرچه پيشاپيش خودش گفته بود که چه مي خواهد بيان مي کند اما اين پيش بيني آخر فيلم، به هيچ عنوان دليل بر ضعف فيلم نمي شد.
وي با بيان اينکه هنوز بعد از گذشت سالها اين فيلم براي مخاطب جذابيت و گيرايي دارد مي گويد: علي حاتمي متخصص فضاي رمانتيک عاطفيست. در واقع او از همه عناصر و عوامل موجود در فيلم استفاده مي کند و فيلم را چنين شيوا و ماندگار روايت مي کند.

احمد طالبي نژاد:
يکي از خوشبختي هاي من اين است که يک روز كامل سر صحنه «مادر» بودم
احمد طالبي نژاد معتقد است: دليل موفقيت فيلم «مادر» همان موفقيت «داستان توکيو»ي اوزوست.
او به بانی فیلم در خصوص ماندگاري فيلم «مادر» بعد از سالها مي گويد: حضور مادر به عنوان منبع احساس و عواطف در يک داستان خانوادگي را مهمترين دليل ماندگاري اين فيلم مي دانم. در واقع مي خواهم بگويم فيلم هايي که مادر در کانون روايت آن قرار داشته اند معمولاً به عنوان عاطفي ترين آثار سينما در قلب و ذهن مخاطبان رسوخ و نفوذ مي کند. فيلم «مادر» علي حاتمي که بسيار متأثر از داستان توکيوست به همين دليل به عنوان بهترين فيلم حاتمي در تاريخ سينماي ايران شناخته شده در حاليکه در واقع بهترين فيلم او نيست.
وي ادامه مي دهد: به نظر من «سوته دلان» از هر جهت، هم به لحاظ داستاني، هم از نظر شخصيت پردازي و ساخت و پرداخت، فيلم بهتريست اما فيلم «مادر» از جهت برخورداري از يک منبع عاطفي قوي يعني مادر، شايد جذاب ترين و تأثيرگذارترين فيلم حاتمي باشد.
طالبي نژاد مي گويد: يکي از خوشبختي هاي من اين است که يک روز از بام تا شام سر صحنه اين فيلم حضور داشته و از نزديک با کار و شيوه منحصر به فرد علي حاتمي آشنا شدم. آن روز صحنه اي را مي گرفتند که من در کناري ايستادم و هر بار که صحنه تکرار مي شد اشک از چشمانم سرازير مي شد. گزارش اين حضور را همان سالها در مجله فيلم نوشتم و بسيار موردتوجه واقع شد.
او ادامه مي دهد: به هر حال فيلم «مادر» که فرم و ساختارش برگرفته از مراسم آييني روضه خواني است هنوز هم در من همان تأثير را دارد که بار اول سر صحنه فيلم تجربه کردم. اين که گفتم متأثر از مراسم روضه خواني است به اين دليل است که همه آثار علي حاتمي به نوعي متأثر از آيين هاي نمايش ايراني است. در هر فيلم او ردپايي از اين نمايش ها و آيين ها را مي بينيم.
اين منتقد برجسته سينما در بخش ديگري از صحبت خود مي گويد: در فيلم «مادر» جايي هست که مادر در ميان حياط روي تخت چوبي نشسته و فرزندانش را نصيحت مي کند و درباره مراسم کفن و دفنش به آنها سفارش هايي مي کند. حتي درباره دم کردن پلوي مراسم و شکستن قند و ميزان ادويه که بايد در خورشت مصرف کنند. اين همان وعظ و خطابه ايست که معمولاً واعظان بر بالاي منبر انجام مي دهند. در واپسين صحنه فيلم «مادر» که مادر کاملاً از دنياي مادي رها شده، روي تختش نشسته و فرزندانش دور او جمع شده اند او باز لب به نصيحت و مرثيه سرايي مي گشايد و سپس آرام چشم از جهان فرو مي بندد و در هودج خود به آسمان پر مي کشد. اين هم همان فصل نهايي مراسم روضه خوانيست که واعظ به صحراي کربلا مي زند و اشک حاضران را در مي آورد. به هر حال مادر از نظر فرم و ساختار برگرفته از همين مراسمي ست که به آن اشاره کردم.
وي همچنين در خصوص زنده بودن اين فيلم پس از سالها مي گويد: در تاريخ سينما فيلم هايي هستند که به دليل برخورداري از موضوع هاي عاطفي همواره تر و تازه و تاثيرگذارنده براي تمامي نسل ها، فيلم «مادر» هم از اين قاعده مستثني نيست.