رافائل گروسي در سفر به ايران به دنبال چه بود
گروسي در بخش ديگري از سخنان خود به خبرنگاران گفت: «گاهي اوقات شرايط سياسي موانعي را براي همكاري تمام عيار بين ايران و جامعه بين‌المللي ايجاد مي‌كند.»
به نظر مي‌رسد سفر اخير رافائل گروسي، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي به ايران، بيم و اميدها براي تفاهم بهتر ميان ايران و آژانس در زمينه برنامه هسته‌اي را بيشتر كرده است و دو طرف با اميدواري ولي احتياط به روند پيشرفت در اين تفاهم واكنش نشان داده‌اند. اين سفر همزمان شده بود با ششمين سالگرد خروج ايالات متحده از پيمان برجام كه پس از سال‌ها چانه‌زني ميان ايران و قدرت‌هاي جهان منعقد شده بود. مجموعه اقدامات آژانس و تهران براي رسيدن به تفاهم در آخرين دور از سفر گروسي به ايران و مذاكرات با مقامات كشور نيز پيگيري شد و دو طرف نسبت به آينده تفاهم ابراز خوشبيني كردند.
در نشست خبري در شهر اصفهان، گروسي اظهار داشت كه به مقامات ايران پيشنهاد كرده است «روي اقدامات بسيار ملموس و بسيار عملي تمركز كنند كه مي‌تواند به منظور تسريع» همكاري‌ها اجرا شود. گروسي با مقامات ارشد جمهوري اسلامي ايران از جمله محمد اسلامي، رييس سازمان انرژي هسته‌اي گفت‌وگو داشت و در اولين كنفرانس بين‌المللي علوم و فناوري هسته‌اي ايران كه در اصفهان برگزار شد، سخنراني كرد. در حاشيه اين كنفرانس و نشست خبري مشترك با اسلامي، گروسي بر لزوم «حل و فصل اختلافات» در مورد موضوع هسته‌اي تأكيد كرد. اين در حالي است كه تنش‌ها در منطقه رو به فزوني است و اخيرا رويارويي تهران و تل‌آويو نيز تنش‌ها را به نقطه جوش رساند. گروسي گفت كه خاورميانه «دوران سختي» را سپري مي‌كند و تلويحا نسبت به آنچه احتمال حمله به تاسيسات هسته‌اي ايران از سوي اسراييل در خبرها نقل مي‌شود، انتقاد كرد.
گروسي در بخش ديگري از سخنان خود به خبرنگاران گفت: «گاهي اوقات شرايط سياسي موانعي را براي همكاري تمام عيار بين ايران و جامعه بين‌المللي ايجاد مي‌كند.» مديركل آژانس افزود كه توافق مارس 2023 با ايران «هنوز معتبر است» اما به «مواد» بيشتري نياز دارد. اين توافق در آخرين سفر گروسي به ايران به دست آمد و اقدامات اساسي همكاري از جمله پادمان و نظارت را تشريح كرد. رييس آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي مدعي شد، با اين حال، «كندي» در اجراي اين توافق وجود داشته است، چرا كه ايران تعداد بازرسي‌ها را كاهش داده و اعتبار گروهي از كارشناسان آژانس را لغو كرده است.
از سوي ديگر، در اصفهان نيز محمد اسلامي در اين نشست مشترك خبري گفت: «ما اين حق قانوني را داريم كه زماني كه طرفين به تعهدات خود پايبند نيستند، تعهدات خود را كاهش دهيم.». او تاكيد كرد:«ما به تعاملات بر سر مسائل حل نشده از جمله مسائل مربوط به دو سايت ادامه مي‌دهيم». اشاره اسلامي به دو سايتي است كه آژانس انرژي هسته‌اي مدعي است در آن فعاليت‌هاي مشكوك هسته‌اي صورت مي‌گيرد، ولي ايران همواره اين ادعا را رد كرده است و عدم صدور مجوز به بازرسان آژانس را پايبند نبودن طرف غربي، به ويژه ايالات متحده به برجام مي‌داند و معتقد است ايران حق دارد گام‌هاي متقابلي در برابر آن بردارد. اسلامي در اين كنفرانس خبري گفت كه مذاكرات با گروسي سازنده بوده و موافقت كرد كه توافقنامه 2023 «پايه خوبي براي تعامل» بين ايران و آژانس است. اسلامي «اقدامات خصمانه عليه برنامه هسته‌اي جمهوري اسلامي» را محكوم كرد.
به علاوه، ايران در پي عهدشكني در برجام از سوي ايالات متحده، در حال غنيسازي اورانيوم با خلوص 60 درصد است. محمد اسلامي رييس سازمان انرژي هسته‌اي در آذرماه 1401 در حاشيه بازديد از نمايشگاه بين‌المللي محيط‌زيست در گفت‌وگو با خبرنگاران انجام غنيسازي ۶۰ درصد در فردو را تأييد كرد و اظهار داشت كه «در روزهاي اخير شاهد صدور قطعنامه عليه ايران بوديم كه اين كار با عكس‌العمل متقابل ما مواجه شد به‌طوري‌كه در روزهاي اخير توليد اورانيوم UF6 با غناي ۶۰ درصد در فردو از سر گرفته شد.» برخي كشورهاي غرب و رژيم اسراييل با اتهام‌زني به ايران مدعي‌اند كه اين كار مي‌تواند به گذر ايران از آستانه گريز هسته‌اي منجر شود، هر چند خود آژانس تاكنون به‌طور رسمي چنين ادعايي را مطرح نكرده است. ايران همواره اقدامات براي گذر از آستانه گريز هسته‌اي را انكار مي‌كند، و اظهار داشته است كه تنها به دنبال اهداف صلح‌آميز هسته‌ای است و اين حق را دارد كه در چارچوب قوانين آژانس تا هر درجه كه لازم باشد دست به غنيسازي اورانيوم بزند.
سياست يك بام و دو هواي آژانس
رافائل گروسي روز سه‌شنبه هنگام بازگشت از سفر ايران در فرودگاه وين در گفت‌وگو به خبرنگاران گفت كه ايران و ناظر هسته‌اي سازمان ملل به مذاكرات با هدف پايان دادن به بن‌بست در بسياري از مسائل بين خود ادامه مي‌دهند و بايد «به زودي» بر سر بسته‌اي از اقدامات به توافق برسند. به نظر لحن گروسي در وين كمي از حالت محتاطانه خارج شده بود و مدعي است كه در ايران با طيفي از مشكلات مواجه است. اين ديده‌بان سازمان ملل ادعا مي‌كند تهران تنها بخش كوچكي از آنچه در «بيانيه مشترك» در مورد همكاري‌هاي آتي در مارس 2023 اسفند 1401 به آن متعهد بود را اجرا كرده است و تنها گام‌هاي مشخصي كه خرداد ماه سال گذشته برداشته شده است، متوقف شده است. گروسي روز سه‌شنبه در گفت‌وگو با خبرنگاران در اصفهان در كنار محمد اسلامي، رييس‌سازمان انرژي هسته‌اي ايران، گفت كه آنها در تلاش هستند تا بر سر «اقدامات ملموسي» كه ايران مي‌بايست بر اساس آن بيانيه مشترك انجام دهد، توافق كنند و ديگر نيازي به توافقنامه جديد نخواهد بود. اما گروسي پس از بازگشت به وين در نشستي خبري در فرودگاه ادعا كرد: «مطمئنا انتظار دارم به زودي نتايج ملموسي به دست بياورم». او گفت كه خواستار نتايج ملموسي از طرف ايران است و اميدوار است تهران اين نتايج را زود به آژانس ارايه دهد. او افزود كه «خوب خواهد بود» اگر توافقي ظرف يك ماه و پيش از نشست بعدي شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي به دست آيد. او ضمن اين اظهارات، تلويحا به ايران هشدار داد كه در صورت نبود توافق با آژانس، نشست بعدي شوراي حكام ممكن است بيانيه و يا حتي محكوميتي عليه تهران صادر كند.
در اين نشست خبري، رييس آژانس مراحل مورد بحث را مشخص نكرد، اما گفت كه اين مراحل شامل غنيسازي اورانيوم و دسترسي به تاسيسات هسته‌اي مي‌شود. اين امر مي‌تواند اشاره‌اي به ازسرگيري نظارت بر فعاليت‌هايي باشد كه در توافق سال 2015 بين ايران و قدرت‌هاي بزرگ مشخص شد، اما پس از پايان يافتن اين توافق به واسطه خروج امريكا در سال 2018، ايران نيز آن مجوز‌ها را لغو كرد. گروسي گفت كه آنها همچنين شامل رسيدگي به تصميم ايران در سال گذشته براي لغو مجوز فعاليت بسياري از كارشناسان ارشد غنيسازي آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي بودند كه به ايران مربوط مي‌شدند. او همچنين به تحقيقات ادعايي آژانس اشاره و ادعا كرد تهران بايد در مورد كشف اورانيوم غيرقابل توضيح در سايت‌هاي اعلام نشده توضيح دهد.
گروسي در پاسخ به اين پرسش كه آيا ايران خواستار لغو تحريم‌ها در ازاي گام‌هاي هسته‌اي است كه فراتر از صلاحيت آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي است و نياز به دخالت قدرت‌هاي بزرگ دارد، گفت كه اين بحث‌ها جنبه‌هاي سياسي دارد. او توضيح داد كه «نكته پيچيده در اين مورد اين است كه بسياري از مسائل سياسي در آن دخيل است. برخي از آنها در حيطه اختيارات من هستند، برخي از آنها خير. بنابراين در مورد لغو تحريم‌ها و مواردي از اين قبيل كه براي ايران بسيار مهم است، من كسي نيستم كه كليد حل اين مسائل را در اختيار دارم.»
بالا گرفتن تنش ميان ايران و آژانس
ايران پس از خروج يكجانبه ايالات متحده از توافق در سال 2018 و اعمال مجدد تحريم‌هاي گسترده، پايبندي به توافق تاريخي 2015 را كه محدوديت‌هايي براي فعاليت‌هاي هسته‌اي تعيين مي‌كرد، به حالت تعليق درآورد. تنش‌ها و عدم تفاهم بين ايران و آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي از زمان فروپاشي توافق برجام بارها بالا گرفته است و تلاش‌ها با ميانجي‌گري اتحاديه اروپا تاكنون نتوانسته است واشنگتن را به توافق بازگرداند و تهران كه حق خود مي‌داند ديگر به بندهاي متعدد برجام پايبند نباشد را دوباره به مفاد آن پايبند كند. آژانس بارها مدعي شده است كه ايران با اين آژانس بر سر موضوعات مورد مناقشه همكاري نمي‌كند و ايران نيز تاكيد كرده است كه حق دارد تعهدات خود ذيل برجام را كاهش دهد. موضوعات مورد مناقشه شامل گسترش فعاليت هسته‌اي ايران، كم كردن دامنه نظارت بازرسان آژانس، و غيرفعال كردن دستگاه‌هاي نظارتي آژانس در تاسيسات هسته‌اي ايران است.
در گيرودار اين تنش‌ها بود كه آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي در گزارشي كه در آخرين نشست شوراي حكام خود در ماه مارس ارايه شد، مدعي شد كه ذخاير تخميني اورانيوم غني‌شده ايران به 27 برابر حد تعيين‌شده در توافقنامه 2015 موسوم به برجام رسيده است. ايران همواره هرگونه برنامه براي توسعه قابليت گذر از آستانه گريز هسته‌اي را رد كرده و تاكيد مي‌كند كه فعاليت‌هاي آن كاملا صلح‌آميز است.
ايران بر اساس توافقنامه پادمان جامع خود كه بخشي كليدي از پيمان منع گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي (ان‌تي‌پي) است، متعهد شده است با آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي همكاري كند و به آژانس اجازه دهد تا مواد هسته‌اي و فعاليت‌هاي هسته‌اي گذشته و فعلي را به‌طور كامل حسابرسي كند. ايران به اين پيمان همواره پايبند بوده است و آژانس انرژي هسته‌اي نيز همواره اين موضوع را تاييد كرده است. اما تهران، پس از خروج يكجانبه ايالات متحده از برجام، اعلام كرده است كه چون از منافع اين پيمان عايدي ندارد، بنابراين خود را ملزم به رعايت مفاد آن نمي‌بيند.
بيش از پنج سال است كه آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي با طرح ادعاهايي، درباره اورانيوم اعلام نشده و فعاليت‌هاي هسته‌اي در چهار سايت ادعايي ايران گزارش مي‌دهد. آژانس مدعي است كه اين سايت‌ها مربوط به كار گذشته ايران و پيش از امضاي پيمان منع گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي (ان‌تي‌پي) است و اكنون كه ايران ذيل ان‌تي‌پي درآمده است، بايد در مورد آن سايت‌ها گزارش قانع كننده‌اي ارايه كند.
در اين ميان، قطعنامه نوامبر 2022 شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي، چهار گامي را كه ايران بايد بردارد تا مسائل پادمان باقيمانده را روشن كند، بيان كرد. اين چهار گام شامل ارايه توضيحات فني براي ادعاي آژانس در مورد كشف اورانيوم در سه سايت ادعايي در ايران، اطلاع آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي در مورد مكان(هاي) فعلي ادعايي مواد هسته‌اي و تجهيزات آلوده، ارايه تمام اطلاعات مورد نياز آژانس و دسترسي به مكان‌ها و مواد در صورت لزوم مي‌باشد. شوراي امنيت از آن زمان تاكنون قطعنامه جديدي تصويب نكرده و پرونده ايران را براي اقدامات متقابل به شوراي امنيت سازمان ملل ارجاع نداده است. سازمان انرژي هسته‌اي ايران نيز در يادداشت توضيحي در خصوص گزارش‌هاي رافائل گروسي، مديركل به شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي درباره «موافقتنامه پادماني پيمان منع گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي (ان‌تي‌پي) با جمهوري اسلامي ايران» و «نظارت و راستي‌آزمايي در جمهوري اسلامي ايران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ شوراي امنيت سازمان ملل متحد»، عنوان كرد كه«به دنبال خروج غيرقانوني امريكا از برجام در ماه مه ۲۰۱۸ و انفعال اتحاديه اروپا و سه كشور اروپايي آلمان، انگلستان و فرانسه در اجراي تعهدات خود، ايران در راستاي اِعمال حقوق خود وفق بندهاي ۲۶ و ۳۶ برجام، كليه اقدامات شفاف‌ساز داوطلبانه فراتر از موافقتنامه پادمان جامع خود شامل اجراي كد اصلاحي ۱/۳ (همانطور كه در بند ۶۵ ضميمه برجام مشخص شده است) را در فوريه ۲۰۲۱ متوقف كرد.»
گزارش جديد آژانس مدعي «فقدان اعلاميه‌هاي كامل هسته‌اي ايران در توافقنامه پادماني» است. آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي مدعي است كه ارزيابي خود را از مواد و يا فعاليت‌هاي هسته‌اي اعلام نشده در چهار سايت لويزان-شيان، ورامين، مريوان و تورقوزآباد تغيير نداده است. در پاسخ، تهران نيز در يادداشت توجيهي نظرات و مشاهدات جمهوري اسلامي ايران در مورد گزارش مديركل پيرامون موافقتنامه ان‌تي‌پي با جمهوري اسلامي ايران (GOV/۲۰۲۲/۲۶ مورخ ۳۰ مه ۲۰۲۲) به شرح زير ارايه كرد: «جمهوري اسلامي ايران به‌طور كامل به تعهدات خود طبق موافقتنامه پادمان جامع (INFCIRC/۲۱۴) كه آژانس از طريق آن به حفظ دانش خود به واسطه يك سازوكار راستي‌آزمايي قوي كه در نظام راستي‌آزمايي آژانس از جمله اقدامات نظارتي و مراقبتي (C/S) منحصر به فرد در مورد مواد و فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران ادامه مي‌دهد، عمل مي‌كند. همچنين، در راستاي همكاري بيشتر با آژانس، ايران موافقت كرد تا در دو نوبت بيانيه‌هاي مشترك ۲۶ اوت ۲۰۲۰ و ۵ مارس ۲۰۲۲ را منعقد نمايد كه مفاد آنها به‌طور كامل توسط جمهوري اسلامي ايران اجرا گرديد. مكان‌هاي اشاره شده در گزارش فعلي مديركل مبتني بر ادعاهاي مطرح شده از سوي طرف ثالث بدنيت-يعني رژيم صهيونيستي- است كه هيچ مبناي حقوقي ندارد. لازم به ذكر است كه براساس اصول حقوق بين‌الملل مبني بر اينكه «معاهدات، حق و تكليف براي طرف ثالث پديد نمي‌آورد» و همچنين ماده ۳۴ از كنوانسيون وين در مورد حقوق معاهدات بين دولت‌ها و سازمان‌هاي بين‌المللي كه تصريح مي‌كند:«يك معاهده نمي‌تواند بدون رضايت طرف ثالث حقوق و تعهداتي ايجاد كند»، طرف غيرعضو موافقتنامه پادماني بدون پايبندي به اين اسناد نمي‌تواند از برخي حقوق و مزاياي مندرج در اين موافقتنامه بهره‌برداري و از آن عليه يك كشور عضو به منظور طرح هرگونه ادعا و وارد كردن آژانس در تحقيقات بي‌پايان استفاده كند.
با اين حال، آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي در آخرين گزارش ان‌تي‌پي خود با تكرار ادعاهاي قبلي اظهار داشت: «يك بار ديگر هيچ پيشرفتي در حل مسائل پادماني باقيمانده در اين دوره گزارش‌دهي صورت نگرفته است». آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي بار ديگر تاكيد مي‌كند كه «علي‌رغم قطعنامه‌هاي متعدد هيات‌مديره و فرصت‌هاي فراوان ارايه شده از سوي مديركل اين آژانس طي چند سال اخير، ايران هيچ توضيح فني معتبري براي حضور ذرات اورانيوم با منشأ انساني در دو مكان اعلام‌نشده ارايه نكرده است. ايران از مكان(هاي) فعلي مواد هسته‌اي و يا تجهيزات آلوده به آژانس اطلاع نداده است.» آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي با تكرار ادعاهاي خود عليه تهران، مدعي است كه از زمان قطعنامه نوامبر 2022، هيچ پيشرفتي حاصل نشده است. در بخش نتيجه‌گيري يادداشت توجيهي ايران آمده است كه «جمهوري اسلامي ايران تاكنون همكاري كامل خود را فراتر از تعهداتش براساس موافقتنامه پادمان جامع و پروتكل الحاقي نسبت به آژانس ارايه كرده است. بايستي بار ديگر تأكيد گردد كه تمامي مواد و فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران به‌طور كامل به آژانس اعلام شده است و نظام راستي‌آزمايي بسيار قوي را پشت سر گذاشته است. لازم به ذكر است كه در طول ۲۰ سال گذشته بيشترين بازرسي‌هاي گسترده آژانس در ايران انجام شده است كه گزارش اجراي پادمان آژانس در سال ۲۰۲۱ مويد اين موضوع است به‌طوري كه بيان مي‌دارد ۲۲ درصد از بازرسي‌هاي سراسر جهان در ايران انجام شده است در حالي كه ايران تنها ۳ درصد از كل موسسات هسته‌اي تحت پوشش آژانس در سراسر جهان را داراست.»
از ديگر موارد اختلاف تهران و آژانس انرژي هسته‌اي لغو مجوز ناظران اين نهاد براي ادامه فعاليت در ايران است. در آخرين نشست شوراي حكم در ماه مارس (اسفند 1402)، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي درباره لغو مجوز تعدادي از بازرسان اين سازمان از سوي ايران كه در چارچوب موافقتنامه جامع پادمان صورت گرفت ابراز نگراني كرد. او در اين باره گفت كه تنها از طريق تعامل سازنده و موثر مي‌توان به دلمشغولي‌هاي پادماني پايان داد و بار ديگر از ايران خواست كه به‌طور كامل و بدون ابهام با آژانس همكاري كند. اين در حالي است كه تهران شهريور 1402، بعد از صدور بيانيه ضد ايراني در شوراي حكام آژانس هسته‌اي، مجوز ۸ بازرس آلماني و فرانسوي اين نهاد در ايران را لغو كرد.
آخرين گزارش آژانس
براي اولين بار، آخرين گزارش سه ماهه پادماني آژانس بين المللي انرژي هسته‌اي درباره پايبندي ايران به معاهده منع گسترش تسليحات هسته‌اي (ان پي‌تي) خط ادعايي را بين عدم پايبندي ايران به توافقنامه پادمان جامع (CSA) و نگراني از توانايي فعلي ايران در ساخت سلاح هسته‌اي ترسيم كرد. اين در حالي است كه اخيرا چند مقام بلند پايه جمهوري اسلامي ايران در مورد تهديدات كشورهاي متخاصم، به خصوص رژيم اسراييل هشدار داده‌اند و اعلام كرده‌اند در صورت ماجراجويي خطرناك از سوي هر بازيگري، ايران در دكترين هسته‌اي خود تجديد نظر خواهد كرد. در همين رابطه، رافائل گروسي در گزارشي مدعي است كه: «اظهارات علني در ايران در مورد توانايي‌هاي فني اين كشور براي توليد سلاح‌هاي هسته‌اي تنها نگراني‌هاي مديركل را در مورد صحت و كامل بودن اعلاميه‌هاي پادماني ايران افزايش مي‌دهد.»
آژانس همچنين مدعي امتناع ايران از اعلام ساخت تاسيسات هسته‌اي جديد است.آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي مدعي است كه ايران بدون انجام تعهدات پادمان براي ساخت رآكتور جديد نيرو به نام 360 - IR دست به كار شده است. ايران اخيرا به‌طور علني برنامه‌هاي ساخت و ساز جديد را براي چندين رآكتور هسته‌اي ديگر اعلام كرده است. اما آژانس مدعي است كه تهران از ارايه اطلاعات اوليه طراحي به آژانس امتناع كرده است. گزارش آژانس بر اين ادعا پافشاري مي‌كند كه ايران ممكن است در صورت ساخت تاسيسات جديد و مخفي غنيسازي، آن را به اطلاع آژانس نرساند.
سفر اخير رافائل گروسي به ايران در راستاي مذاكره با تهران در رابطه با همين موضوع ارزيابي شده است؛ به ويژه كه رويارويي اخير ايران و اسراييل و ادامه‌دار شدن تنش‌ها در منطقه آژانس را نسبت به واكنش ايران در صورت تهديد از سوي اسراييل و يا متحدينش همچون ايالات متحده حساس‌تر و نگران‌تر كرده است. مقامات بلندپايه ايران بارها هشدار داده‌اند اگر موجوديت جمهوري اسلامي ايران از سوي بازيگري متخاصم همچون رژيم اسراييل تهديد شود، در دكترين دفاعي و هسته‌اي كشور تجديد نظر خواهند كرد.
در ميانه سفر گروسي به ايران كه همزماني داشت با سالروز خروج امريكا از برنامه هسته‌اي موسوم به برجام، اسپنسر آكرمن، در مقاله‌اي در نشريه نشين به دولت بايدن توصيه كرد تا قبل از وقوع وضعيت اضطراري در خاورميانه با ايران به مذاكره بنشيند. او كه نقش ايالات متحده را در آرام نگاه داشتن منطقه كليدي مي‌داند، معتقد است رسيدن به درك درستي از نقش ايران در منطقه مي‌تواند به آرامش در خاورميانه كمك كند. به نوشته اين تحليلگر، با توجه به تنش اخير در منطقه و رويارويي مستقيم ايران با اسراييل در همه زمينه‌ها، از جمله برنامه هسته‌اي ايران، مي‌بايست تا پيش از آنكه خيلي دير شده باشد، به گفت‌وگو بنشيند. آكرمن مي‌نويسد كه ايران به دنبال حفظ كرامت و احترام در منطقه است و در عين حال براي رسيدن به توافق نيز تمايل نشان داده است. او با اشاره به نشست ژانويه 2024 گفت كه مقام‌هاي عماني ميزبان هيات‌هاي عاليرتبه‌اي از هر دو كشور ايران و ايالات متحده بودند و بين نمايندگان دو طرف كه در اتاق‌هايي جداگانه مستقر بودند به تبادل پيام پرداختند. آكرمن مي‌نويسد كه اين ديدارها نبايد ميان ايران و امريكا قطع شود چرا كه از نظر او تهران مايل است با حفظ اصول خود با ايالات متحده بر سر برنامه هسته‌اي به توافق برسد.
در همين ارتباط، حسين موسويان، مذاكره‌كننده ارشد هسته‌اي سابق ايران و پژوهشگر دانشگاه پرينستون نيز در گفت‌وگو با نشريه نيشن، ضمن انتقاد از رويكرد دولت بايدن مي‌گويد كه در ابتداي دولت بايدن، قصد او احياي برجام بود. او حتي گام‌هاي عملي براي اين كار برداشت. با اين حال، به نظر مي‌رسد دنباله روي از رويكرد «فشار حداكثري» ترامپ باعث شد ايران با بي‌اعتمادي به غرب، تمايل كمتري براي حركت به جلو داشته باشد. موسويان يكي از بزرگ‌ترين اشتباهات دولت بايدن را به تعويق انداختن مداوم مذاكرات هسته‌اي با ايران مي‌داند. او بر آن است كه اين امر باعث شد كه مذاكرات با ايران به حاشيه مناسبات داخلي امريكا از يكسو و جنگ در اوكراين و غزه برود و وجه‌المصالحه اين عوامل شود. همه اين مولفه‌ها باعث شده است مذاكرات بر سر برنامه هسته‌اي ايران و رسيدن به توافقي جديد تاكنون با شكست مواجه شود.
گروهي از ناظران مي‌گويند شكست مذاكرات هسته‌اي در سال‌هاي اخير عمدتا به دليل بي‌اعتمادي ايران نسبت به مقاصد و نيات غرب و عدم ارايه تضمین‌هاي سازنده از سوي دولت امريكا رخ داده است. همچنين، حمايت ايالات متحده از رژيم اسراييل در تهاجم به غزه باعث شده است كه ايران بيش از پيش از حضور و نقش واشنگتن در تنش‌هاي منطقه ناخشنود باشد و نسبت به نيات آن بيشتر ظنين شود. كارشكني‌هاي اسراييل نيز در سال‌هاي اخير بي‌تاثير نبوده است. به علاوه اينكه ايران به آژانس هشدار داده است كه به گزارش‌هاي نادرست رژيم اسراييل عليه برنامه هسته‌اي ايران تكيه نكند و اين نهاد را گروگان بازيگري خاص، به ويژه رژيم اسراييل نكند. از سوي ديگر، اعضاي كنگره ايالات متحده عمدتا نسبت به هر گونه مذاكره دولت بايدن با ايران بدبين بوده‌اند. در چنين شرايطي سياست‌گذاري اخير دولت بايدن و تلاشش براي عادي‌سازي روابط عربستان و اسرایيل و انعقاد پيماني امنيتي با تل‌آويو به باور ناظران صرفا بسان بنزيني است بر آتشي كه خاورميانه را دربرگرفته است.
نظراتی كه حاوی توهین و مغایر قوانین کشور باشد منتشر نمی شود
لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید
