روند افزایشی قیمت خودرو که از دو هفته پیش و همزمان با خروج شورای رقابت از گردونه قیمت‌گذاری خودرو آغاز شد در هفته جاری قیمت‌ها در بازار، رشد ۵.۶درصدی را به خود دیده است. در این بین محصولات مونتاژی رکورددار رشد قیمت شناخته می‌شوند.بررسی بازار خودرو طی چهار روز گذشته نشان از ادامه روند افزایشی قیمت‌ها دارد؛ به طوری که از ۲۳ تا ۲۷ دی‌ماه از بین محصولات مورد بررسی، خودروهای داخلی به طور میانگین ۲۱ میلیون تومان، یا به تعبیری ۳.۵ درصد، و خودروهای مونتاژی به طور میانگین ۹۵.۵ میلیون تومان، یعنی ۷.۳ درصد، رشد قیمت را تجربه کرده‌اند. درصد رشد کل خودروهای مورد بررسی در چهار روز گذشته ۵.۶ درصد بوده است.

واردات خودرو یکی از متغیرهایی بود که از حدود دو سال گذشته بازار به صورت مداوم به آن واکنش نشان می دهد. در ابتدا گفته شد که محصولات خودروسازان نمی توانند به تنهایی پاسخگوی نیاز بازار باشد، در نتیجه باید با ورود خودروهای خارجی به بازار موافقت شود. اما با گذشت زمان بازار به این نکته پی برد که واردات خودرو تنها در حد وعده باقی می ماند و در ابعاد گسترده اجرا نمی شود.

حدود یک سال گذشته بود که سخنگوی وزارت صمت در حساب توییتری خود نوشت:« یک میلیون خودرو طی شش ماه آینده وارد بازار می شود. میزان عرضه آن چنان بالا و بی سابقه است که عطش بازار را کامل برطرف می کند.» البته وزارت صمت در دوران سکانداری فاطمی امین، وعده واردات ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو را تا پایان خرداد ۱۴۰۲ داده بود. وعده ای که محقق نشد و خبرها حاکی از واردات ۹ هزار دستگاه و شماره گذاری حدود ۱۱۰۰ دستگاه خودرو وارداتی است.

بیشترین تعرفه خودرو در جهان

براساس داده های World Population Review در سال ۲۰۲۴ ایران یکی از بالاترین تعرفه های واردات خودرو در جهان را دارد. چند کشور هستند که تعرفه های بسیار بالایی برای خودروها در نظر گرفته اند. به عنوان مثال، مالدیو تعرفه خودروها را تقریباً ۱۱۱ درصد تعیین می کند. همچنین کشورهند تعرفه بسیار بالایی برای خودروها وضع می کند که حدود ۱۰۶ درصد است. ایران یکی دیگر از کشورهایی است که تعرفه‌های بسیار بالایی بر روی خودرو اعمال می‌کند و تقریباً ۹۰ درصد بر واردات خودرو تعرفه وضع می کند. اگر تعرفه های اعمال شده بر روی یک خودرو تقریباً ۱۰۰ درصد باشد، به این معنی است که قیمت خودرو در آن کشور خاص دو برابر قیمت آن در کشوری است که اصلاً تعرفه ندارد. به خاطر داشته باشید که این کشورها ممکن است تعرفه های متفاوتی را برای انواع مختلف خودروهایی که از کشورهای مختلف وارد می شوند اعمال کنند.

از سوی دیگر، چندین کشور هستند که تعرفه های بسیار پایینی برای خودروها دارند. در واقع آنها به قدری پایین هستند که نسبت به برخی کشورها اصلاً تعرفه خودرو ندارند. کشورهایی که هیچ تعرفه ای را روی خودروها قرار نمی دهند شامل سوئیس، سنگاپور، ژاپن، هنگ کنگ و موریس هستند. افرادی که مایلند خودرویی را در یکی از این کشورها بخرند که در جای دیگری ساخته شده است، نباید برای این کار هزینه یا مالیات اضافی بپردازند.

تاثیر تعرفه بر رقابت پذیری

برای چندین دهه، دولت های مختلف در سراسر جهان از سیاست های تحدید کننده تجارت (موانع تعرفه ای و غیر تعرفه ای) برای حمایت از توسعه صنایع خودروسازی محلی استفاده کرده اند که در غیر این صورت از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نبودند. با این حال، مشخص نیست که این سیاست‌ها که زمانی به جذب خودروسازان جویای بازار (یا سازندگان تجهیزات اصلی: OEM) کمک می‌کردند، تا چه حد در خدمت منافع این کشورها هستند.

بانک جهانی در بررسی هایی که روی دو کشور هند و پاکستان انجام داده نشان می دهد که این سیاست می تواند باعث کاهش رقابت پذیری شود.

در بخش خودرو، هند ششمین تولیدکننده بزرگ خودرو در جهان از نظر حجم است، اما کمتر از ۱ درصد از بازارهای صادراتی جهانی را در اختیار دارد در حالی که بیش از ۳ درصد برای چین، ۴.۵ درصد برای کره و ۷ درصد برای مکزیک است. سطوح بهره وری در هند یک سوم سطوح در چین است. وضعیت در پاکستان بدتر است، با سطوح پایین صادرات و بهره وری و عوامل مشابهی که آن را هدایت می کند.

سیاست‌های تجاری، از طریق موانع تعرفه‌ای و غیرتعرفه‌ای، نقش مهمی در شکل‌دهی محیط خارجی ایفا می‌کنند که به نوبه خود بر انگیزه شرکت برای بهره‌وری بیشتر (یا کمتر) تأثیر می‌گذارد. شرکت هایی که در بازارهای محصول خود با رقابت بیشتری روبرو هستند، تمایل دارند حداقل آستانه بهره وری را برای فعالیت سودآور و کاهش ناکارآمدی افزایش دهند. آنها این کار را هم از طریق سرمایه گذاری در فعالیت های افزایش بهره وری و هم از طریق کاهش هزینه ها انجام می دهند که به نوبه خود به آنها کمک می کند تا سهم بیشتری از بازار را به دست آورند. رقابت همچنین به تخصیص مجدد منابع از شرکت‌های کم‌مولد به شرکت‌های پربازده‌تر کمک می‌کند و انگیزه‌ها را برای همه شرکت‌ها برای سرمایه‌گذاری در اهرم‌های بهره‌وری درون شرکتی مانند نوآوری و مهارت‌ها افزایش می‌دهد.

یکی از این کانال‌های مهم رقابت در بازار محصول برای تولیدکنندگان داخلی در هند و پاکستان وجود ندارد. هر دو کشور تعرفه های وارداتی بالایی بر روی واحدهای کاملاً ساخته شده (CBU) خودروهای سواری دارند (سطوح بالای ۶۰ درصد در هند و ۸۰ درصد در پاکستان)، که واردات در همه دسته های خودرو (به استثنای خودروهای تجاری برای هند) را بسیار گران می کند. سطح تعرفه های قطعات خودرو در پاکستان همچنان در سطوح بالا باقی مانده است.

وضعیتی که طی دهه های اخیر در ایران نیز شاهد آن هستیم و تعرفه های بالا نه تنها باعث گرانی خودرو شده است، بلکه رقابت پذیری تولید کنند کنندگان داخلی را نیز کاهش داده است.

هزینه سه برابری برای خودروی خارجی

برای مثال، با بودجه ۲۰ هزار دلاری، گزینه‌های باکیفیت و مطمئنی پیش روی خریداران بازارهای جهانی قرار دارد و متقاضیان می‌توانند پرفروش‌ترین خودرو جهان، یعنی تویوتا کرولا ۲۰۲۳ را با این مبلغ خریداری کنند. در صورتی که خرید خودرو با این بودجه در بازار ایران، به یک خودرو مونتاژی چینی محدود می‌شود که از نظر طراحی، مشخصات فنی و آپشن‌ها اصلا با رقبای هم‌قیمت خود در کشورهای دیگر قابل مقایسه نیست. قیمت این محصولات در بازار ایران نیز به دلایلی که گفته شد سه برابر قیمت جهانی است. مثلا قیمت جهانی خودروی هیوندای النترا که در ایران محبوبیت دارد حدود ۱ میلیارد تومان است، اما این خودرو در ایران بیش از ۳ میلیارد فروخته می شود.

منبع:ارمان امروز