شاید بیراه نباشد اگر بگوییم دریاچه ارومیه و بسیاری تالاب‌ها و رودها و رودخانه‌های دیگری در ایران بر اثر برخی ندانم‌کاری‌ها به این روز افتاده‌اند؛ رفتارهایی که از عدم تخصیص بودجه کافی برای محیط زیست شروع شده و به عدم تخصیص همان بودجه اندک هم به مسائل زیست محیطی ایران ختم می‌شود.

بسیاری مناطق که روزگاری در ایران سرسبز و خطه‌ای از بهشت برین و خوش آب و هوای ایران بودند حالا یا به جای دانه‌های برف و باران گرفتار ریزگردهای خفه‌کننده شده‌اند یا خشک و بی‌آب و علف، خالی از سکنه و متروک!

اینکه چرا مسئولان در تمام این سال‌ها فکری به حال از بین رفتن منابع آب زیرزمینی و نیز استفاده از آب ناشی از سیلاب‌ها و همچنین جلوگیری از هدررفت آب در بخش کشاورزی نکرده و تمام هم و غم خود را معطوف به ساخت سد کرده‌اند، بماند، شاید تراژدی ماجرای ارومیه‌ای که دریاچه‌اش به نماد محیط زیست ایران بدل شده، به تنهایی برای آینده‌ای که شاید برای کمتر مدیری مهم به نظر برسد، کافی باشد.

دریاچه‌ای که لابه لای همه تایید و تکذیب‌ها خشک شده و حالا زمین خشکش با هر اندک بادی مستعد پخش ریزگرد در همه منطقه و آسیب به کشاورزی و بازی با جان انسان‌ها شده؛ ریزگردهای آغشته به نمک و بسیاری املاح دیگر که دودش اگر در چشم مردم برود بعید است به همین راحتی‌ها بیرون بیاید و شاید برای همین است که عده‌ای به فکر مالچ پاشی افتاده‌اند؛ مالچ که خود از مشتقات نفت است و مثل چسب عمل می‌کند و محیط زیستی‌ها همیشه آن را بدترین راهکار برای جلوگیری از انتشار گرد و خاک و ریزگرد دانسته‌اند و حال آنکه این ماده ویرانگر محیط زیست در کف دریاچه ارومیه پاشیده شود!

پیش از اینکه نگاهی به این اتفاق بیندازیم باید بگوییم که بعد از انتشار تصاویری مرتبط و ایکس‌ها یا همان توئیت‌های سابق، مسئولان گفتند که خودسرانه بوده و سلاجقه، رئیس سازمان محیط زیست هم همه را تکذیب کرد. البته نه همه را بلکه گفت این اتفاق تنها در مساحت ۶۰ متر مربع کار تحقیقاتی انجام شده بود و مشخص نیست این کار تحقیقاتی چرا و با اجازه چه کسی یا کسانی انجام شده و آیا مسئولان درحال پاشیدن مالچ به صورت چراغ خاموش در کف خشک شده دریاچه ارومیه هستند؟

رئیس سازمان محیط زیست مالچ‌پاشی دریاچه ارومیه را تکذیب کرد

رئیس سازمان محیط زیست، گفت مالچ‌پاشی در دریاچه ارومیه کذب است و تنها در مساحت ۶۰ متر مربع کار تحقیقاتی انجام شده بود! علی سلاجقه در حاشیه جلسه روز گذشته هیات دولت در جمع خبرنگاران در پاسخ به پرسشی درباره مالچ‌پاشی دریاچه ارومیه، توضیحاتی را ارائه کرد. او گفت: این موضوع مربوط به کار علمی یک دوستدار محیط زیست است که در مساحت ۶۰ متر مربع کار آزمایشگاهی انجام داده است و این اخبار درست نیست. او افزود: این‌که گفته شود دریاچه ارومیه مالچ‌پاشی شده است، کاملاً کذب است و هیچ جای دنیا چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد و از منظر علمی هم امکان‌پذیر نیست. این موضوع که انجام شده مربوط به یک کار آزمایشگاهی است‌.

جنگ روانی به زعم مسئولان

اما ماجرای این مالچ‌پاشی چه بوده؟ در روزهای گذشته رسانه‌ها از روایت‌های ضدونقیض از مالچ‌پاشی دریاچه ارومیه خبر داده و در نهایت از زبان دو مقام محیط زیست نوشتند که این اقدام بدون هماهنگی انجام شده. آنها به توییت‌هایی مبنی بر اینکه «مالچ‌پاشی در دریاچه ارومیه آغاز شد»، اشاره کرده و آن را جنگ روانی دانستند.

کاربران چه می‌گویند؟

روز سه‌شنبه ویدئویی از مالچ‌پاشی در دریاچه ارومیه به منظور مقابله با طوفان‌های نمکی پخش شد. اگرچه در این گزارش تأکید شد که این مالچ از نوع دوستدار محیط زیست بوده و تنها به منظور تحقیقات انجام می‌شود اما کاربران فضای مجازی معتقدند که اصلاً همین موضوع که پذیرفته‌ایم باید در دریاچه ارومیه مالچ بپاشیم یعنی اینکه از رسیدن آب به دریاچه ارومیه ناامید شده و دیگر تلاشی برای احیا صورت نخواهد گرفت!

خبرگزاری فارس نوشت: مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی در حالی خبر از ممانعت مالچ پاشی بستر دریاچه ارومیه در شهرستان عجب‌شیر خبر داد که مدیرکل روابط عمومی سازمان حفاظت از محیط زیست نیز از برخی رسانه‌ها بابت انتشار اخبار منفی و جهت دار برای ناامیدی مردم از احیای دریاچه ارومیه به بهانه مالچ‌پاشی انتقاد کرد.

کاربران فضای مجازی معتقدند همین موضوع که پذیرفته‌ایم باید در دریاچه ارومیه مالچ بپاشیم یعنی اینکه از رسیدن آب به دریاچه ارومیه ناامید شده و دیگر تلاشی برای احیا صورت نخواهد گرفت!

چه کسی مجوز مالچ پاشی را صادر کرد؟

اما در واکنش‌های مسئولان نسبت به مالچ پاشی دریاچه ارومیه، شهنام اشتری، مدیرکل حفاظت از محیط زیست آذربایجان شرقی با اشاره به انتشار خبر شروع عملیات مالچ پاشی در بستر دریاچه ارومیه در برخی رسانه‌ها گفت: طبق بررسی‌های انجام شده، این اقدام بدون انجام هماهنگی و اخذ مجوزهای لازم از سوی سازمان حفاظت از محیط زیست و ستاد احیای دریاچه ارومیه انجام شده است.

او توضیح داد که «به محض آگاهی از اصل موضوع، همکاران اداره محیط زیست شهرستان عجب شیر با حضور در محل نسبت به ممانعت و توقف عملیات اقدام کرده است.»

اشتری، ادامه داد: بر اساس مصوبات ستاد احیای دریاچه ارومیه، انجام هرگونه عملیات اجرایی و تحقیقاتی مرتبط با فعالیت‌های احیا و کنترل پیامدهای بحران دریاچه ارومیه باید با هماهنگی ستاد مذکور و کسب مجوزهای لازم انجام شود.

مدیرکل حفاظت از محیط زیست آذربایجان شرقی گفت: بررسی این موضوع آغاز شده تا منافع یا آسیب‌های مالچ پاشی مشخص سپس اقدامات لازم انجام شود، در صورت اثبات منافع زیست محیطی، مجوز آن صادر می‌شود.

درباره مالچ پاشی

مالچ‌پاشی به معنای مرگ دریاچه ارومیه نیست؛ این جمله‌ای‌ست که مدیرکل روابط عمومی سازمان حفاظت از محیط زیست ایراد کرده و نیز از برخی رسانه‌ها بابت انتشار اخبار منفی و جهت دار برای ناامیدی مردم از احیای دریاچه ارومیه به بهانه مالچ‌پاشی انتقاد کرد.

میثم سعیدی؛ مدیرکل روابط عمومی سازمان حفاظت از محیط زیست در صفحه خود در ویراستی نوشت: «خاک‌پوش یا مالچ غیرنفتی تنها در مساحت ۶۰ مترمربع از دریاچه ارومیه و به منظور تحقیات انجام شده است. لذا تیتر و توییت‌هایی مبنی بر اینکه مالچ‌پاشی در دریاچه ارومیه آغاز شد، جنگ روانی است برای فشار بر افکار عمومی؛ فریب سربازان رسانه‌های چرک دشمن را نخورید.»

گفتنی است، مالچ ماده‌ای است از مشتقات نفتی و یا از مواد غیرنفتی و دوستدار محیط زیست که یکی از کاربردهای آن جلوگیری از برخاستن گرد و غبار از اراضی خشک است. سوالی که اینجا مطرح است مگر می‌شود طرحی به این بزرگی و تحقیقاتی بدون هماهنگی انجام گرفته باشد. چرا محیط زیست این روزها تنها به اعلام مرگ فلان تالاب یا دریاچه ارومیه یا مازوت سوزی رسمی نیروگاه تبریز بسنده می‌کند اصلا وظیفه محیط زیست چیست؟ و کار عملی برای حفظ محیط زیست انجام نمی‌دهد؟