واکسن پنوموکوک یا PCV در برابر عفونت‌های پنوموکوک که بیشتر کودکان زیر پنج سال را درگیر می‌کند و می‌تواند منجر به برخی از بدترین بیماری‌های دوران کودکی شود، از کودک محافظت می‌کند.

میکروب‌های مسؤول پنوموکوک باکتری‌هایی به نام استرپتوکوک نومونیا هستند. آنها در پوشش مخاطی بینی و در پشت گلو زندگی می‌کنند. هنگامی که به اندازهٔ کافی تعدادشان زیاد باشد، می‌توانند باعث ایجاد عفونت در دستگاه تنفسی، گوش میانی یا حفره‌های سینوسی شوند. آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند پنی‌سیلین می‌توانند آنها را بکشند، اما تا ۳۰ درصد از سویه‌های این باکتری در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم هستند.

باکتری‌های پنوموکوک از طریق تماس نزدیک و از طریق سرفه و عطسه انتشار می‌یابند. بیماری‌هایی از جمله مننژیت و سینه‌پهلو یا همان ذات‌الریه می‌توانند ظرف چند روز پس از آلوده شدن به باکتری ظاهر شوند. علائم سینه‌پهلوی پنوموکوکی معمولاً شامل تب و لرز با تکان یا لرزش بدن و همچنین درد قفسهٔ سینه، سرفه، تنگی نفس، تنفس سریع، ضربان قلب سریع، خستگی و ضعف است. حالت تهوع، استفراغ و سردرد نیز با سینه‌ پهلوی پنوموکوکی همراه هستند اما کمتر شایع هستند. باکتری‌های پنوموکوکی همچنین باعث برخی از جدی‌ترین عفونت‌های گوش در بچه‌ها می‌شوند.

واکسن پنوموکوک در چه سنی باید تزریق شود؟

تعداد دزهای توصیه‌ شده برای دریافت واکسن پنوموکوک چهار دز و سن‌های توصیه‌شده برای دریافت آن به شکل زیر است:

در دو ماهگی

در چهار ماهگی

در شش ماهگی

بین ۱۲ تا ۱۵ ماهگی

چه کودکانی نباید واکسن پنوموکوک را دریافت کنند؟

بچه‌هایی که نسبت به تزریق دز قبلی واکسن پنوموکوک یا برخی واکسن‌های دیگر واکنش آلرژیک تهدید کنندهٔ حیات داشته‌اند نباید واکسن پنوموکوک دریافت کنند. اگر فرزند شما این نوع واکنش شدید را نسبت به هر گونه واکسنی داشته است، در مورد تزریق واکسن پنوموکوک اول با پزشک کودکتان مشورت کنید.

کودکانی که بیماری خفیف دارند می‌توانند واکسینه شوند. اما اگر فرزندتان تب یا نوعی بیماری شدید مانند سینه‌پهلو دارد، برای زدن واکسن تا زمان بهبود سطح سلامت او صبر کنید. او وقتی سالم باشد بهتر می‌تواند واکسن را تحمل کند.

عوارض جانبی واکسن پنوموکوک چیست؟

حدود نیمی از کودکان واکسینه‌شده خواب‌آلوده می‌شوند، در محل تزریق قرمزی یا ناراحتی دارند و اشتهایشان را از دست می‌دهند. از هر ۳سه کودک یک کودک ممکن است در محل تزریق ورم داشته باشد،یک کودک از سه کودک دچار تب خفیف می‌شود و یک کودک از ۲۰ کودک دچار تب بالا می‌شود. بیشتر بچه‌ها پس از واکسیناسیون بهانه‌گیر یا تحریک‌پذیر می‌شوند.

واکنش‌های آلرژیک شدید نسبت به هر نوع واکسنی نادر اما امکان‌پذیر است. اگر فرزندتان به این واکسن یا هر واکسن دیگری واکنش نامطلوب نشان داده است، با پزشک او صحبت کنید.

امیرحسین حسینی، استاد گوارش و کبد کودکان دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی با اشاره به اینکه واکسن پنوموکوک یا PCV در برابر عفونت‌های پنوموکوک که بیشتر کودکان زیر پنج سال را درگیر می‌کند و می‌تواند منجر به برخی از بدترین بیماری‌های دوران کودکی شود، از کودک محافظت می‌کند، اظهار کرد: میکروب‌های مسئول پنوموکوک باکتری‌هایی به نام استرپتوکوک نومونیا هستند.

وی افزود: این باکتری‌ها در پوشش مخاطی بینی و در پشت گلو زندگی می‌کنند و هنگامی که به اندازه کافی تعدادشان زیاد شد، می‌توانند باعث ایجاد عفونت در دستگاه تنفسی، گوش میانی یا حفره سینوسی شوند.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به اینکه آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند پنی سیلین می‌توانند باکتری‌های استرپتوکوک نومونیا را از بین ببرند خاطرنشان کرد: اما نکته اینجاست که تا 30 درصد از سویه‌های این باکتری در برابر آنتی بیوتیک‌ها مقاوم هستند.

وی هشدار داد: این باکتری عامل اصلی بیماری‌های پنومونی عفونت ریه، منژیت(عفونت پرده‌های مغز) و باکتریمی و عفونت گوش میانی است.

حسینی درباره کودکانی که در معرض تهدید عفونت‌های پنوموکوکی هستند، عنوان کرد: کودکان فاقد طحال، بیماران مزمن قلبی ریوی و کلیوی، بیماران مبتلا به سرطان، بیمارانی که سیستم ایمنی ضعیف دارند و مبتلایان به دیابت، بیش از سایرین امکان ابتلا به این عفونت را دارند.

فوق تخصص گوارش و کبد کودکان دانشگاه در پاسخ به این سوال که واکسن پنوموکوک برای چه اشخاصی مناسب است؟، گفت: افرادی که بیماری‌های خونی دارند و یا پیوند شده‌اند، مبتلایان به بیماری‌های زمینه‌ای مثل بیماری قلبی یا ریوی، تمام کودکان زیر پنج سال، افراد بالای 65 سال، افرادی که نقص ایمنی دارند و کسانی که سیگار و الکل مصرف می‌کنند کاندید تزریق این واکسن هستند.

وی درباره انواع واکسن‌‌های پنوموکوک توضیحاتی داد و افزود: واکسن‌های پره ونار13، پنوموسیل و سینفلوریکس از جمله واکسن‌هایی هستند که گروه‌های در معرض خطر را از ابتلا به این عفونت باکتریایی مصون می‌کنند.

به گفته این عضو هیأت علمی دانشگاه، واکسن پره‌ونار، 13 ظرفیتی و ساخت شرکت فایزر آمریکاست، این واکسن را از شیرخوارگی تا بزرگسالی می‌توان تزریق کرد ضمن اینکه تایید WHO را نیز دارد.واکسن پنوموسیل 10 ظرفیتی، مورد تایید سازمان بهداشت جهانی، ساخت شرکت هندی است و تا دو سالگی تزریق می‌شود، همچنین واکسن سینفلوریکس نیز 10 ظرفیتی، ساخت شرکت GSK انگلستان و تا پنج سالگی قابل تزریق است، این واکسن نیز تاییدیه WHO دارد.

وی افزود: واکسن پنوموواکس نیز 23 ظرفیتی است و به افراد بالای دو سال تزریق می‌شود به این شکل که ابتدا کودکان واکسن 13 ظرفیتی را تزریق می‌کنند و سپس هشت هفته بعد واکسن پنوموواکس 23 ظرفیتی تزریق، دوز بعدی واکسن 23 ظرفیتی و برای پنج سال بعد تزریق می‌شود.