امسال پایه حقوق کارگران حدود هفت میلیون و ۹۰۰ هزار تومان اعلام‌شده است؛ گفته می‌شود به‌طورمعمول، خانوارها باید یک‌سوم از درآمد ماهانه خود را برای هزینه‌های مربوط به مسکن پرداخت کنند که با توجه به دستمزد امسال کارگران، به عبارتی مبلغی حدود دو میلیون و ۷۰۰ هزار تومان خواهد بود. بررسی فایل‌های اجاره نشان می‌دهد برای خانه‌ای با حداقل متراژ، یک‌خوابه و تقریباً با اجاره سه میلیون تومان و رهن زیر ۱۰۰ میلیون تومان گزینه‌های محدودی وجود دارد. بر اساس گزارش‌ها استفاده از خانه‌های اشتراکی اجاره پشت‌بام وزندگی خانواده‌های پرجمعیت در خانه‌های کوچک افزایش‌یافته است. در ادامه نظر دو کارشناس را درباره تبعات منفی زندگی در خانه‌های اشتراکی می‌خوانید.

خانه نقلی چند؟

بر این اساس واحد مسکونی ۴۵ متری و ۱۷ ساله در منطقه ۱۰ تهران و در محدوده خیابان سلیمانی، واقع‌شده در ساختمانی بدون آسانسور و پارکینگ و در طبقه چهارم، ۱۰۰ میلیون تومان رهن و دو میلیون و ۵۰۰ هزار تومان اجاره دارد. همچنین برای واحدی ۳۵ متری و ساخت سال ۱۳۹۰ نیز در محدوده آهنگ ۶۰ میلیون رهن و سه میلیون تومان اجاره تعیین‌شده است. این آپارتمان هم در طبقه چهارم بدون آسانسور است. درمجموع می‌توان گفت واحدهایی با این حدود قیمتی، متراژی پایین‌تر از ۵۵ متر، سال ساخت بالای ۱۰ سال و ساختمانی بدون پارکینگ و انباری دارند.

جهش قیمت‌ها در بازار مسکن

بر اساس آخرین آمارهای منتشرشده از سوی بانک مرکزی، شاخص بهای اجاره مسکن در سه‌ماهه سوم سال ۱۴۰۱ نسبت به سه ماه دوم همان سال ۱۶.۸ درصد افزایش را تجربه کرده است. این در حالی است که نرخ اجاره‌بها در سه‌ماهه دوم سال ۱۴۰۱ نسبت به سه‌ماهه قبل نیز ۱۲.۴ درصد رشد کرده بود. به‌عبارت‌دیگر از انتهای بهار سال ۱۴۰۱ تا انتهای پاییز همان سال نرخ اجاره‌بها ۲۹.۲ درصد رشد کرده است، درحالی‌که مصوبه افزایش سقف اجاره این رشد را تا حداکثر ۲۵ درصد تعیین کرده بود. میزان رشد اجاره‌بها در فصل پاییز سال ۱۴۰۱ نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۰ معادل ۴۶ درصد افزایش داشته است.

گسترش خانه اشتراکی

بیت‌الله ستاریان، استاد دانشگاه و کارشناس مسکن به نرخ املاک اشاره می‌کند و می‌گوید: قیمت مسکن روزبه‌روز در حال افزایش است و نتیجه این اتفاق مهاجرت معکوس منفی است که بر سرخوردگی و از بین رفتن توان و قدرت زندگی در یک منطقه دلالت دارد. مسکن بزرگ‌ترین پارامتر و مسئله یک خانوار است و بیش از ۴۵ تا ۵۰ درصد محتوای سبد خانوار را به خود اختصاص می‌دهد. وقتی خانواده‌ای ناتوان در تهیه این ضرورت مهم باشد به چادرنشینی، خانه‌های اشتراکی و غیره رو می‌آورد.

شکل جدید مسکن اشتراکی

وی معتقد است که تعداد خانوارها نسبت به واحدهای مسکونی بیشتر شده است و سالانه بیش از ۷۰۰ هزار ثبت ازدواج داریم. مسکن اشتراکی پیش از این‌ها هم وجود داشته است. خانه‌هایی همچون کاروانسرا با چند اتاق، آشپزخانه و سرویس بهداشتی مشترک که خانواده‌ها در آن زندگی می‌کردند اما امروزه این وضع در شکل جدیدش در حال گسترش است و باعث کاهش کیفیت زندگی‌ شده است. اگر از امسال سالی یک‌میلیون مسکن از آسمان بیاید و در ایران قرار بگیرد ما ۶ سال دیگر نتیجه‌اش را خواهیم دید. طرح مسکن مهر، مسکن استیجاری و غیره برای جامعه ما نیست برای جوامعی است که مشکل مسکن در آن حل‌شده و فقط دهک‌های خیلی پایین که تعداد کمی هستند، در تهیه مسکن ناتوان‌اند و در این شرایط دولت دست‌به‌کار می‌شود و با امکانات سخت‌تری، مسکن را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد و آن‌ها را مسکن استیجاری، مسکن اجتماعی، مسکن مهر و غیره می‌نامد. در هیچ کجای دنیا دولت نمی‌تواند بیش از مقدار اندکی مسکن تولید کند. تولید مسکن بر عهده بخش خصوصی و نیازمند جذب سرمایه‌گذار است. مسکن مهر بازار را آشفته کرد و باعث رکود بازار شد. ما شاهد این بودیم که قیمت مسکن با ساخت مسکن مهر مدت کوتاهی کاهش پیدا کرد. در شرایط کنونی راهکار نظارتی وجود ندارد که بتواند جلو افزایش نرخ اجاره‌بها را بگیرد.

دادن تسهیلات رهن از سوی دولت که مانند یک سم موقت

ستاریان افزود: کارهای نظارتی و حمایتی صورت گرفته نمی‌توانند جوابگو باشند؛ مانند دادن تسهیلات رهن از سوی دولت که مانند یک سم موقت عمل می‌کند و آثار سوء خود را خواهد گذاشت. از این تسهیلات باید به‌صورت موقت برای مسائلی که برای حل کردن و پیاده‌سازی برنامه اصلی نیاز است، استفاده کرد نه هنگامی‌که برای زمان کوتاهی بخواهید به جامعه مُسکن بزنید و بعدازآن درد شروع شود. امروز به مستأجرها پول بیشتر بدهید، کم‌کم صاحب‌خانه‌ها اجاره را بیشتر می‌کنند به‌طوری‌که سال بعد باید چند برابر این را بدهید که این کار اشتباهی است.

افزایش رهن و اجاره برای تأمین هزینه‌های اقتصادی است

موسوی چلک با اشاره به وضعیت اقتصادی کشور می‌گوید: وقتی حال اقتصاد خوب نیست و نرخ تورم روزبه‌روز در حال افزایش است به‌طوری‌که از کنترل خارج می‌شود، حتماً پیامدهای ناگواری برای مردم و جامعه به دنبال خواهد داشت. یکی از این پیامدها مشکل در تأمین مسکن است. رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران توضیح می‌دهد: در چنین شرایطی هر فردی سعی بر این دارد که از ظرفیت‌های موجود خود برای جبران هزینه‌ها و خلأهایی که به‌واسطه گرانی به او واردشده، استفاده کند که داشتن مسکن و بالا بردن نرخ رهن و اجاره آن نمونه‌ای از این ظرفیت‌های مورداستفاده است. ازآنجایی‌که مسکن یک امر ضروری و داشتن یک سرپناه نیاز اساسی برای همه مردم است، وقتی نتوانند به‌تنهایی آن را تأمین کنند به مسکن‌های اشتراکی رو می‌آورند. مسکن اشتراکی نکته مثبتی ندارد و تماماً پیامد منفی است. مسکن اشتراکی انتخابی بین بد و بدتر بین چادرنشینی و بی‌سرپناهی است. ساکنان حتی اگر یک فرزند داشته باشند اتاق مشترک پدر و مادر با فرزند پیامدهای منفی را به دنبال خواهد داشت. در مسکن اشتراکی به شکل جدید، ارتباطات و نسبت‌ها مانند گذشته وجود ندارد. وی بابیان این‌که گسترش خانه‌های اشتراکی پیامدهای منفی متعددی را به دنبال خواهد داشت، توضیح می‌دهد: آرامش و آزادی عمل انسان‌ها در خانه اشتراکی از بین می‌رود. همین‌طور متراژ خانه پایین می‌آید و ساکنان حتی اگر یک فرزند داشته باشند اتاق مشترک پدر و مادر با فرزند پیامدهای منفی را به دنبال خواهد داشت. بحث دیگر افزایش اختلاف و درگیری بین اعضای خانواده است. وقتی یک خانواده در محیط خیلی کوچک و مشترک زندگی می‌کنند، اختلاف و درگیری‌ها میان آن‌ها افزایش می‌یابد و طبعاً به تحصیل فرزندان آسیب می‌رساند. همچنین نداشتن ارتباط با آشنایان و صله‌رحم، مسائل و مشکلاتی دیگری است که بین اعضای دو یا چند خانواده رخ می‌دهد. مسکن اشتراکی نکته مثبتی ندارد و تماماً پیامد منفی است. وقتی فقر گسترش پیدا می‌کند بر تمام ابعاد اجتماعی تأثیر می‌گذارد. افزایش نارضایتی مسبب خشونت‌های اجتماعی است که امروزه با آن روبه‌رو هستیم. روی آوردن به مشروبات الکلی و مواد مخدر برای تسکین و گرایش به فحشا و سرقت و ... برای تأمین نیازها ازجمله این پیامدهای منفی است.