آفتاب یزد- گروه شبکه: قبل ترها اگر بحث مهاجرت پیش می‌آمد، ذهن‌ها به سوی قشر خاصی از جامعه از جمله نخبگان می‌رفت اما حالا شرایط کشور به جایی رسیده که مردم عوام تمایل به مهاجرت دارند. یعنی حتی فردی هم که پولی ندارد لااقل فکر مهاجرت را در سر می‌پروراند. شاید باورش سخت باشد اما یکی از دلایلی که برای مهاجرت به تازگی عنوان شده؛ اینترنت است. اینترنتی که به مدت ۴ ماه است محدود شده و مسئولان هم قصد ندارند که این موضوع را اصلاح کنند. چرا که هر روز وضعیت اینترنت به مراتب بدتر می‌شود. این در حالی است که در همین مدت بسیاری از کسب و کارها، ایده پردازهای استارتاپ ها، مسئولان و کارشناسان از ضرر و زیانشان و مثمر ثمر نبودن محدودیت اینترنت سخن گفتند اما گوش شنوایی وجود ندارد. از همین رو عنوان می‌شود که ایده پردازهای استارتاپ‌ها به دلیل همین بی‌توجهی و محدودیت در اینترنت در حال مهاجرت از کشور هستند. در همین راستا بهرام صلواتی، رئیس رصدخانه ملی مهاجرت ایران، در گفتگو با انتخاب درباره علت تغییر این روند، گفت: «به دلیل اینکه میل به مهاجرت در داخل کشور افزایش پیدا کرده و از سوی دیگر ظرفیت کشورهای اروپایی یا مقاصد اصلی محدود است، بر این اساس مقاصد جدیدی همچون کشور ترکیه و کشورهای حوزه خلیج فارس شکل گرفته است که قسمتی از بار مهاجرتی ایران دارد در آنجا تخلیه می‌شود.» مدیر رصدخانه مهاجرت ایران، درباره مهاجرت گروهی استارتاپ‌ها به کشورهای حوزه خلیج فارس، گفت: «در بحث استارتاپ‌ها، شرکت‌ها و تیم‌هایک موقعیتی است که مهاجرت سرمایه‌گذاریا ایده‌پرداز را داریم. الان خیلی از کشورها به این نکته رسیده‌اند که سرمایه انسانی در ابعاد مختلفش، یعنی در سطح سرمایه‌گذار، ایده‌پرداز، مدیر، بدنه اجرایی و حتی افراد کارشناس، همه ذی قیمت هستند و خیلی از شرکت‌ها و تیم‌ها اگر می‌خواهند به کشوری، از جمله کشورهای حوزه خلیج فارس بروند، با این پیشنهادات رو به رو هستند که صرفا برای ثبت یا ایجاد شرکت اقدام نکنند بلکه برای راه‌اندازی و به نوعی اجرای این ایده هم اقدام کنند. به طور کلی نیروی انسانی ایران، مخصوصا نیروی کارشناس یا تحصیل‌کرده برای کشورهای دیگر جذاب شده است، بدین منظور اگر افراد بخواهند کسب و کاری راه بیاندازد، بهترین فرصت این است که از تیمی که با آن کار کرده، با آن آشنایی دارد، ایده را می‌شناسد و از همه مهمتر هزینه‌اش هم به نسبت همتایانش در آن کشور ارزان‌تر است، استفاده کند.» وی خاطرنشان کرد: «با این تفاصیل باید حواسمان باشد یکی‌از دلایلی که شرکت‌ها مهاجرت می‌کنند، به مسائل زیرساختی که در این چندوقت اخیر هم پررنگ شده است، مربوط می‌شود. از جمله شرایط ناپایدار اینترنتی و ارتباطی که منجر به آسیب دیدن بسیاری از کسب و کارها شده است. مسئله اینترنت در خیلی از کشورها، امر پیش پا افتاده‌ای و ابتدایی‌ترین زیرساخت ارتباطی است و برای همین مهاجرت گروهی یک تیر و چند نشان می‌شود.» صلواتی ادامه داد: «حال در چند سال گذشته هم بحث زیست‌بوم، نوآوری و فناوری بسیار مطرح بوده است و ما هم سرمایه‌گذاری قابل توجهی کرده بودیم اما درست زمانی که داشتیم به بهره‌برداری نزدیک می‌شدیم، به واسطه یک سری از سهل انگاری‌ها، مسئله مهاجرت این افراد دارد رخ می‌دهد و شرکت‌ها هم دارند از این فرصت استفاده می‌کنند.» وی در پاسخ به اینکه آیا می‌توان گفت موج مهاجرت استارتاپ‌ها شکل گرفته است، عنوان کرد: «در مورد موج مهاجرت استارتاپ‌ها نیاز داریم که یک پیمایش و آمار رسمی وجود داشته باشد. متاسفانه روی گروه‌های خاص یا به طور کلی روی جمعیت مهاجرین خارج از کشور، در داخل کشور خودمان اجماع آماری وجود ندارد و کار آماری دقیقی صورت نگرفته است. اتکای ما در سالنامه مهاجرتی‌مان بر منابع آماری خارج از کشور است. در پاسخ به پرسش شما باید بگویم که این موج هست و شواهد مستدلی هم موجود است که این اتفاق دارد می‌افتد ولی اینکه به شکل مستند اشاره کنیم، خیر. در بخش پنجم سالنامه اخیرمان هم عنوان کرده‌ایم که فقط برای کانادا و انگلستان از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ حدود ۲ هزار ویزا در حوزه نوآوری استارتاپی فناوری و کارآفرینی ایجاد شده است. اینکه چه قدر ایرانیان توانسته‌اند برای بقیه کشورها از استارتاپ ویزا استفاده کنند، محل سوال است. در داخل کشور هم متولیان یا آماری ندارند یا آن را منتشر نمی‌کنند.»

> واکنش‌ها

با روند مهاجرتی که مردم به وِیژه نخبگان و همین ایده پردازها گرفته‌اند دیری نمی‌پاید که کشور از وجود سرمایه‌های ملی خالی می‌شود. حال این موضوع با واکنش‌هایی از سوی کاربران شبکه‌های اجتماعی روبه رو شده است.

یکی از کاربران در این باره می‌نویسد: «بیش از سه ماه است که انگار گرد مرگ در کسب‌وکارهای پاشیدن، میلیون‌ها نفر بیکار شدند، کسب‌وکارهای مجازی و شغل‌های وابسته به فضای مجازی تعطیل شدند، استارتاپ‌ها دارن یکی یکی جمع میشن، همه به فکر مهاجرت هستن».

کاربر دیگری گفته است: «هر ساعت قطعی اینترنت یک میلیون و ۵۰۰ هزار دلار به اقتصاد ضرر وارد می‌کند. معیشت هزاران نفر از جمعیت کشور دچار خطر شده است. معلومه که ادامه این شرایط مهاجرت نخبگان و استارتاپ‌ها را افزایش می‌دهد».

دیگری نوشت: «لطفا با این شرایط اینترنت از مهاجرت نخبه‌ها و پلتفرم و استارتاپ‌ها ناراحت نشید».
یکی دیگر از کاربران اینطور می‌نویسد: «چقدر گفتیم و کسی گوش نکرد! چقدر گفتیم و بزرگان جدی نگرفتن و حمایت نکردن! چقدر گفتیم و متهم شدیم به انواع و اقسام تهمت ها! تازه این بخش کوچکی از کوه مهاجرت نخبه‌ها و استارتاپ هاست که دیده میشه!».

کاربران دیگر نوشته اند: «دورهمی میان مدیران عامل استارتاپ‌ها برگزار شد تا کمی حرف بزنیم و بدونیم چه بلایی بر سر کسب و کارهایشان آمده! از مهاجرت تا حداقل شدن درآمدهایشان گفتن! بسیاری امیدی به کسب و کار خود نداشتند»، «با شرایطی که برای کسب و کارای آنلاین و افرادی مثل من که با وجود استارتاپ‌ها و کسب و کارای آنلاین میتونم کار کنم و در نبود این مدل کسب و کارها عملا دانش و تخصصم بی‌استفاده میمونه، تنها راه نجات رو مهاجرت برای هم صنفیام میبینم خودم شروع کردم آلمانی خوندن»، «خیلی دلم می‌خواد بدونم این شرایط تا کجا پیش میره، تا کجا برای بخش خصوصی موندن و کار کردن توی کشور هنوز می‌صرفه. من فکر کنم اگه اینطور پیش بره علاوه بر نیروی فنی موج مهاجرت استارتاپ‌ها و محصول‌ها هم افزایش پیدا کنه تا جایی که فقط چیزایی مثل روبیکا و ایتا که «وصل» هستن باقی بماند».