به گزارش سایت روزنو،چین و نهاد خاص در ایران مسیر را برای تشکیل امارات اسلامی طالبان در افغانستان هموار کردند. ایران همواره روابط تاریخی، قومی و مذهبی با افغانستان داشته است. افغانستان هزاران سال بخشی از امپراتوری های هخامنشی و ساسانی بوده است.

میلیون ها افغان از قوم هزاره هستند و عمدتا در منطقه مرزی با ایران در هرات زندگی می کنند و شیعه مذهب هستند. آنان به زبان فارسی صحبت می کنند و نوروز را جشن می گیرند. علاوه بر آنان تاجیک ها که سنی مذهب هستند از نظر زبانی به زبان فارسی صحبت می کنند. این موارد دلایل مهمی بودند که سبب شدند ایران پیش از حمله امریکا علیه افغانستان در سال 2001 میلادی با روسیه و هند از ائتلاف شمال علیه طالبان حمایت کند.

طالبان چندین دیپلمات و روزنامه نگار ایرانی را در مزار شریف در سال 1998 میلادی به قتل رساندند. با این وجود، امروز وضعیت به طور اساسی تغییر کرده است. تهران علیه طالبان اقدامی نکرده است. روسیه در حالی که می کوشد آسیای میانه را از سرایت نیروهای افراطی محافظت کند آشکارا از هیچ نیروی ضد طالبان حمایت نکرده است.

به نظر می رسد طالب های مذهبی با چین کمونیست پشت پرده به توافق رسیده اند چرا که چین علاقمند است افغانستان در محور احیای کمربند جاده ابریشم و طرح بلندپروازانه اقتصادی آن کشور قرار داشته باشد. هم چنین، چین از خروج امریکا از افغانستان و آسیای مرکزی استقبال می کند.

هند علیرغم دشمنی با طالبان گروه مورد حمایت پاکستان، قصد مداخله در امور افغانستان را ندارد. هند با کاهش همکاری ها با ایران در پروژه توسعه بندر چابهار (پس از توافق تهران و چین برای سرمایه گذاری 400 میلیارد دلاری پکن در ایران) دیگر منافع چندانی در افغانستان ندارد و متوجه شده که ایران نمی تواند کریدور ترانزیتی هند به سوی آسیای مرکزی باشد چرا که ایران چین را به هندوستان ترجیح داده است.

سیاست مبهم ایران در قبال طالبان عملگرایانه بود. ایران پس از حمله امریکا در افغانستان روابط خوب خود را با دولت کابل حفظ کرد در حالی که همزمان از طالبان نیز حمایت می کرد به امید آن که نیروهای امریکایی و غربی فرسوده شده و از افغانستان عقب نشینی کنند.

از سوی دیگر، نگرانی ایران نه از سرایت افراط گرایی سنی بلکه نسبت آزار و اذیت شیعیان افغانستان و موج غیر قابل کنترل پناهجویان افغان بود. وزیر امور خارجه ایران با "ملا عبدالغنی برادر" مذاکره کننده اصلی طالبان با امریکا در دوحه دیدار کرد. نتیجه این دیدار مشخص نیست اما قطعا موضوعات مرتبط با امنیت، مهاجرت، مبارزه با تروریسم، قاچاق مواد مخدر و آب مطرح شده اند. برادر اخیرا با وزیر خارجه چین نیز دیدار داشته است. با خروج امریکا از افغانستان ایران، روسیه و چین بازیگران اصلی در آن کشور خواهند بود.

هنوز مشخص نیست که آیا رقابتی میان آنان در خواهد گرفت یا خیر. این کشورها همگی علاقمند به خروج امریکا از آسیای میانه هستند. با این وجود، مسکو از گسترش موج بنیادگرایی افغانستان به مرزهای شمالی آن کشور نگران است.

یکی از معضلات پیش روی ایران اما بحران پناهجویان افغان است. با این وجود، بحران اقتصادی ایران سبب شده تا مهاجران افغان از ایران به عنوان یک کشور ترانزیت استفاده کنند و سعی کنند از طریق آن کشور به ترکیه و اروپا برسند. به همین خاطر، ترکیه دیوار مستحکمی در مرز با ایران ساخته است. بسیاری از مهاجران افغان در ایران خواهند ماند و این موضوع به بحران اقتصادی در ایران دامن خواهد زد.

مشکل حساس دیگر مربوط به آب است و مشخص نیست جریان آب میان ایران و افغانستان چه وضعیتی پیدا خواهد کرد. به نظر می رسد مصالحه ایران و طالبان با میانجی گری چین اجتناب ناپذیر خواهد بود. چین برنده واقعی خروج امریکا از افغانستان خواهد بود. براساس نظریه "ساموئل هانتینگتون" نظریه پرداز علوم سیاسی که دو دهه پیش پیش بینی کرده بود برتری غرب با اتحاد چین با مسلمانان از بین می رود.

خروج امریکا از افغانستان توافق چین با طالبان و هم چنین با ایران و کشورهای آسیای مرکزی نشان دهنده یک رویداد مهم ژئوپولیتیک است که تقریبا توسط غرب نادیده گرفته می شود و همه نگاه ها به برقع زنان افغان معطوف شده است".

روزنامه آنلاین ایتالیایی "فوتورو یوروپا" نیز که گزارش های تحلیلی سیاسی و فرهنگی منتشر می کند با اشاره به چشم انداز روابط ایران و غرب در دوران ریاست جمهوری رئیسی می نویسد:"ابراهیم رئیسی" فردی افراطی است. او در انتخابات ریاست جمهوری ایران پیروز شد و چشم انداز روابط تهران و امریکا و به طور کلی تهران و غرب بسیار بدتر خواهد شد.

کارنامه رئیسی در قوه قضائیه ای نشان می دهد که او یک فرد محافظه کار و در برابر غرب سرسخت است. برخلاف او، "حسن روحانی" رئیس جمهوری پیشین نسبتا میانه رو و طرفدار سیاست نزدیکی به غرب بود و با حمایت پارلمان ایران توانست توافق هسته ای تاریخی را به نتیجه برساند. متاسفانه پس از پیروزی ترامپ و خروج امریکا از توافق هسته ای برجام از هم پاشید و تحریم های اقتصادی علیه ایران وضع شد که بر رفاه و معیشت ایرانیان تاثیر منفی گذاشت.

انتخاب رئیسی یکی از پیامدهای حماقت های ترامپ است. برخی از تحلیلگران این فرضیه را مطرح کرده که حضور یک مرد سرسخت چون رئیسی در مقام ریاست جمهوری امکان از سرگیری مذاکرات هسته ای را فراهم می سازد مذاکراتی که اکنون متوقف شده است. آنان می گویند رئیسی مجبور نیست از انتقادات داخلی نگرانی داشته باشد در نتیجه، می تواند راحت تر مذاکره کند. این فرضیه ای ساده لوحانه به نظر می رسد.

جدا از موضع تند رئیسی در قبال غرب، قدرت در ایران به طور فزاینده ای در دست نهاد خاص است. این نهاد می داند که تحریم بسیار سنگین است و علاقمند حذف یا کاهش آن است اما جنبه سیاسی و مذهبی تصمیم گیری در ایران کماکان برجسته است و این باور وجود ندارد که ایران مایل به اعطای امتیاز واقعی در ازای کسب برخی از مزایای اقتصادی باشد.

رئیسی اما فورا کارت خود را به غرب نشان داد و یک فرد نظامی به نام "احمد وحیدی" را به عنوان وزیر کشور معرفی کرد فردی که از سوی غرب در مظان اتهام برای نقش داشتن در بمبگذاری مرکز یهودیان در آرژانتین در سال 1990 میلادی قرار دارد ادعایی که ایران آن را رد می کند.

کارشناسان معتبر در مورد مسائل ایران آینده ای طوفانی را در روابط میان تهران با امریکا به طور خاص و غرب به طور کلی و هم چنین با اسرائیل و عربستان سعودی پیش بینی می کنند. پیشرفت برنامه هسته ای ایران و حمایت از جنبش های حماس و حزب الله در دوره رئیسی تقویت خواهد شد. این موضوع در کوتاه مدت و میان مدت برای دولت تازه اسرائیل و دولت بایدن در امریکا مشکل ساز خواهد بود. آن دو دولت نمی توانند در برابر تهدیدات شدت یافته از سوی ایران منفعل باقی بمانند".