روز نو :این روزها کرونا بی‌رحمانه در ایران می‌تازد و با گسترش سایه قرمزش روزانه حداقل پانصد خانواده را داغدار، هزاران خانواده را غم‌بار و کادر درمان را له می‌کند. در این میان آنچه به جایی نمی‌رسد فریاد متخصصینی‌ست که هر روز راه‌حل‌ها را فریاد می‌زنند اما مسئولین به جای عمل به راه‌حل‌های تخصصی فقط به حرف‌ها و وعده‌های پوپولیستی و دهن پر کن می‌پردازند. تا چند هفته پیش تصور می‌شد که باید دولت جدید روی کار بیاید تا بلکه تصمیمات مهمی اتخاذ شود و گشایشی در کشور به وجود بیاید، اما حالا که سیدابراهیم رئیسی سکان ریاست جمهوری را به دست گرفته است، هنوز تغییر مهمی در وضعیت کشور حاصل نشده است. رئیسی از زمانی که به عنوان رئیس جمهوری سیزدهم شروع به کار کرده، هنوز نتوانسته تصمیمات مهم و موثری برای وضعیت امروز کشور بگیرد. در عین حال اما با بازدید‌های گاه و بی‌گاه خود تلاش می‌کند نشان دهد که به فکر کشور است و اوضاع را در کنترل خود دارد. موضوعی که تنها شبیه یک نمایشی است که مردم تأثیر آن را احساس نمی‌کنند. از ابتدای شیوع کرونا در ایران، یعنی اواخر سال ۹۸، تقریبا هر متخصص مستقل و وابسته‌‌ای، یک راه حل اساسی را به‌ عنوان کاراترین روش معرفی کردند و آن قرنطینه سراسری بود که هیچ گاه به طور کامل و اصولی اجرا نشد. همان اوایل بسیاری از دلسوزان از مسئولان خواستند شهر قم به عنوان منشأ شیوع را قرنطینه کنند تا کنترل بیماری آسان‌‌‌تر شود، ولی کسی گوشش بدهکار نبود، بعد‌‌‌تر که بیماری به تمام ایران سرایت کرد، خواستند همچون دیگر کشور‌ها، برای مدتی تمام کشور را قرنطینه کامل کنند و جلوی ترددهای بین شهری و ورود مسافران خارجی را به معنای واقعی بگیرند، ولی به دلایل مختلف زیر بارش نرفتند و نتیجه این شد که ایران بشود جولانگاه امواج چندماه یک بار کرونا. مسعود پزشکیان نماینده مردم تبریز در مجلس یازدهم که خود سابقه وزارت بهداشت در دولت هشتم را دارد، با انتقاد از سیاست‌های کشور در مقابله با کرونا می‌گوید:«از روز اول گفتم که در قم حکومت نظامی کنید، نکردند؛ بعد گفتم یک‌ماه قرنطینه‌ کامل کنید، اما گوش ندادند و نتیجه‌اش را هم داریم می‌بینیم.» شاید اگر همان موقع زیر بار قرنطینه یک ماهه قم یا کل کشور می‌رفتند، اولاً این همه خانواده داغ عزیز نمی‌دیدند، ثانیاً چه بسا درمجموع تعطیلی و کسادی اقتصاد از این همه تعطیلی‌های موقتی و نیم بند کمتر می‌شد.

از ادعاهای نمکی تا واقعیت فعلی

همین چند ماه پیش بود که وزیر بهداشت ادعا کرد اروپاییان در تماس با ایشان، از او می‌پرسند که شما چگونه در کشوری با این وسعت و پهنا توانستید این‌گونه کرونا را جمع و جور کنید؟ همچنین در فروردین ۹۹ بود که نمکی مدعی شد جمهوری اسلامی در آینده‌ای نزدیک، دستاوردی را برای مقابله با کرونا اعلام خواهد کرد که ایران را در این عرصه در سطح جهانی در رتبه نخست قرار می‌دهد؛ دستاوردی که البته تاکنون رونمایی نشد و در مرداد 1400 کشور به صدر جدول مرگ و میرها صعود کرد.

افشاگری اخیرا دکتر زالی فرمانده ستاد مبارزه با کرونا به خوبی نشان می‌دهد که مسئولان ما تا چه حد اسیر ظاهرنمایی هستند. آنجا که زالی گفت:«وقتی کارشناسان سازمان جهانی بهداشت به ایران آمدند، ما به‌جای مشورت با آن‌ها، مدام از آن‌ها می‌خواستیم در رسانه‌ها از نظام سلامت ایران تعریف کنند.» او همچنین در جای دیگری از سخنانش گفته بود:«اوایل فروردین ۱۳۹۹ هواپیمای چارتر پزشکان بدون مرز شامل یک بیمارستان صحرایی، دارو، ماسک، لباس‌های مخصوص کادر پزشکی و اقلام بهداشتی دیگر که از شهر بوردوی فرانسه عازم تهران شده بود، اجازه تخلیه تجهیزات و کمک‌رسانی نیافت و بازگردانده شد.»

مصوبات ستاد ملی مقابله با کرونا حکم مصوبات شورای عالی امنیت ملی را دارد

این درحالیست که اسفند سال 1398 «ستاد ملی مقابله با کرونا» به عنوان عالی‌‌‌ترین مرجع تصمیم گیرنده در این زمینه، بنا بر مصوبه شورای عالی امنیت ملی تشکیل شد و رهبری بر اساس بند 8 اصل 110 قانون اساسی، مبنی بر «حل معضلات نظام که از طرق عادی قابل حل نیست، از طریق مجمع تشخیص مصلحت نظام» آن را تایید کردند. به عبارتی، مقام معظم رهبری اختیارات خود در شرایطی که بحران کرونا کشور را فرا گرفت به ستاد تفویض کردند تا در سایر امور مرجع تصمیم‌گیری باشد؛ حتی ایشان چندین بار طی سخنرانی‌هایشان تاکید کردندکه خود نیز تابع تصمیم این ستاد هستند. علاوه براین، آبان سال گذشته، حسین قاسمی دبیر کمیته امنیتی اجتماعی و انتظامی ستاد ملی مقابله با کرونا در گفت و گو با برنامه خبری شبکه یک سیما اعلام کرد:«مصوبات ستاد ملی مقابله با کرونا در حکم قانون است.» در همین راستا، عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور که فرماندهی قرارگاه عملیاتی ستاد ملی مقابله با کرونا را نیز برعهده داشت، درباره جایگاه قانونی این ستاد گفت: «مصوبات ستاد ملی در حکم مصوبات شورای عالی امنیت ملی است و مصوبات شورای عالی امنیت ملی به تصویب مقام معظم رهبری می‌رسد و لازم الاجرا است. در جلسه ستاد هم ایشان فرمودند که مصوبات ستاد در حکم مصوبات شورای عالی امنیت ملی است، یعنی همه اینها مصوبه مقام معظم رهبری و عین قانون برای ما است. برای سهولت استفاده هم، این مصوبات به شکل مدونی توسط کمیته امنیتی و انتظامی، تنظیم شود و شامل جرایم، ضمانتها و تذکرات باشد تا به همه مسئولان اجرایی ارائه شود.» با این حال، به نظر می‌رسد روحانی و دیگر مسئولان این ستاد تاکنون ترجیح دادند مجریان موفق یک شوی تلویزیونی باشند تا قانون‌گذارانی در سطح شورای عالی امنیت ملی!

واکسن پوپولیستی

رویه کلی مقابله با کرونا از ابتدای شیوع تا قبل از پدیدار شدن واکسن در دنیا بود. بعد از بالا گرفتن تب ساخت واکسن، همین رویه در ساخت واکسن هم ادامه پیدا کرد. یعنی مجدداً حرف‌های گوش پرکن و دور از ذهن درباره قدرت تولید واکسن ولی در عمل کمترین دستاورد. از اواسط سال ۹۹ بود که هر روز‌ خبری در مورد ساخت یک واکسن جدید در کشور منتشر می‌شد. از پارسال تا امروز از تولید ۸ نوع واکسن کرونا خبر داده‌اند. این در حالی‌ست که کشوری مثل چین با یک میلیارد و سیصد میلیون جمعیت با ساخت دو نوع واکسن به‌جنگ این بیماری رفت.

‌‌‌‌‌این‌که ایران قابلیت و تخصص ساخت واکسن در داخل را دارد مزیت بزرگ و بالنده‌‌‌‌ای است، اما آیا اگر تمام تجهیزات، هزینه و نیروهای انسانی که در قسمت‌های مختلف نظام مشغول ساخت ۸ نوع واکسن شدند، به صورت متمرکز روی ساخت دو نوع از این واکسن‌ها سرمایه‌گذاری می‌کردند، الان و در اوج پیک پنجم میلیون‌ها دز واکسن ایرانی نداشتیم؟

محمد مخبر، معاون اول رئیس دولت سیزدهم، که تا قبل از این رئیس ستاد اجرایی فرمان امام و مدیر پروژه ساخت واکسن کووبرکت بود، در اسفند ۹۹ طی مصاحبه‌‌‌‌ای به مردم قول داد که ظرف دوماه و نیم آینده ایرانیان دغدغه واکسن نداشته باشند. بعد از آن در اردیبهشت ۱۴۰۰ در جمع خبرنگاران قول داد که تا مرداد ماه قادر خواهند بود ماهی ۲۰میلیون دز واکسن به مردم تحویل دهند. آقای مخبر مجدد در اول تیرماه هم گفت:«ظرف دو سه ماه آینده، در جمهوری اسلامی این عزت میتواند حاکم شود که مثل سوپر مارکت مردم هر نوع واکسنی می‌خواهند را مراجعه کنند و دریافت کنند.»

عبدالله مومنی فعال سیاسی اصلاح‌طلب، در همین مورد خطاب به معاون اول دولت رئیسی در توئیتر نوشت:«آقای مخبر اگر قرار است با همین شعارهای پوچ و توخالی دولت را اداره کنید، خدا به داد مردم برسد! در سوپر مارکتی که شما مدعی‌اش هستی فقط تنوع تابوت وجود داره که مردم برای عزیزانشون فعلا با مشکل تابوت مواجه نشدند وگرنه هیچ اثری از مدیریت انسانی، مسئولانه و علمی وجود ندارد!»

ادعاهای مخبر درحالی‌ست که روز نوزدهم مرداد، رئیس هیأت گروه دارویی برکت، در کنفرانس خبری این واکسن اعلام کرد:«ما تاکنون 2. 2میلیون دوز واکسن برکت به وزارت بهداشت تحویل داده‌ایم. 5 تا 6 میلیون دوز نیز تولید کرده‌ایم و فاصله تولید تا تحویل واکسن به‌دلیل تست‌های مختلف روی واکسن‌ها 15 تا 16 روز است و اگر این تست‌ها انجام شود بقیه واکسن‌ها نیز تحویل وزارت بهداشت داده می‌شود.» روز شنبه ۲۳ مرداد ماه هم ابراهیم رئیسی اعلام کرد:«برای تسریع در واکسیناسیون واردات سی میلیون دز قطعی شده ولی طبق نظر کارشناسان برای کنترل شرایط نامطلوب شیوع کرونا باید ۶۰ میلیون دز دیگر‌ هم وارد کنیم.»

پوپولیسم به توصیه مشاوران احمدی‌نژادی

به نظر می‌رسد رئیس دولت جدید هم به جای قانون‌گذاری بر مبنای توصیه‌های علمی، عملی و تجربیات دو سال اخیر در سطح جهانی و عبرت گرفتن از روش‌های پوپولیستی که ثمره‌‌‌‌ای جز از دست رفتن جان انسان‌ها نداشته است، بنا را بر تداوم سیاست‌های پیشین گذاشته است. ابراهیم رئیسی در حالی زمام امور را در دست گرفته که روزانه پانصد نفر از هموطنانمان جانشان را ازدست می‌دهند و به‌جا بود اولین و فوری‌‌‌ترین اقدام ایشان برقراری قرنطینه سراسری یا ارائه راه‌حل‌های کاربردی برای جلوگیری از برقراری هیئات عزاداری باشد، اما ایشان نه تنها در مورد مراسم عزاداری در این شرایط هیچ تذکری ندادند، بلکه صرفاً ترجیح دادند در مقام رئیس ستاد ملی مقابله با کرونا شخصاً به داروخانه‌ها سر بزنند. عادت تکراری برای مسئولین که هرگاه بحرانی در کشور شکل می‌گیرد، اولین و آخرین راهی که به ذهنشان می‌رسید حضور بین مردم آسیب‌دیده است. این اقدام به تنهایی چه مشکلی را حل می‌کند!؟ موضوعی که به نظر می‌رسد به خاطر سابقه حضور بسیاری از مشاوران و همکاران فعلی‌اش در دولت احمدی‌نژاد، از سوی آنان تجویز می‌شود.

البته شنبه ستاد کرونا به ریاست ایشان اعلام کرد که برای مدت پنج روز یعنی از دوشنبه ۲۵ مرداد تا شنبه ۳۰ مرداد تعطیلی سراسری در کشور برقرار شود. پنج روزی که سه روزش تعطیلی رسمی بود. یعنی تصمیمی از جنس همان تعطیلات نیم‌بند قبلی که نه می‌شود اسم قرنطینه را رویش گذاشت نه تاثیری چشمگیری در کاهش شیوع دارد. در حالی که به عقیده کارشناسان تعطیلی مطلق و سفت و سخت کمتر از دوهفته بدون اعمال محدودیت‌های شدید ترافیکی بین شهری کارساز نیست.