محمدباقر قالیباف رئیس مجلس بالاخره دیروز چمدان خود را بست و حاشیههای فراوان راهی اولین سفر دیپلماتیک خود در قامت رئیس یک قوه شد. ماجرا از آنجا شروع شد که منابع خبری اعلام کردند قالیباف که حامل پیام رهبری به ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه است، قرار است با او دیدار کند. اما کمی بعد نمایندگان نزدیک به قالیباف اعلام کردند قالیباف نپذیرفته که پروتکلهای بهداشتی دیدار با پوتین را بپذیرد، در نتیجه دیدار لغو شد. این روایت غلط از لغو شدن دیدار باعث شد ماجرا بیشتر در شبکههای اجتماعی داغ شود. طی 24ساعت گذشته کار به آنجا رسید که رسانههای اصولگرا هم عصبانی شدند و نوشتند که چرا تیم رسانهای قالیباف واقعیت ماجرا را نگفته است. واقعیت ماجرا این بود که پوتین نپذیرفته که با قالیباف دیدار کند.
دست رد پوتین به سینه قالیباف او را سوژه شبکههای اجتماعی کرد. برخی نوشتند که مجلس یازدهم بارها محمدجواد ظریف را مورد نقد قرار داده که عزت ایران را با مذاکرات مختلفش زیر سوال برده، ولی حالا قالیباف به عنوان یک رئیس قوه از سوی پوتین پس زده میشود و این خود یکی از بدترین اتفاقات برای زیر سوال بردن عزت ایران است. برخی نیز با یادآوری مذاکرات مهم قوامالسلطنه نوشتند که در گذشته شخص مهمی مثل قوام توانسته روسها را فریب دهد و از آنان امتیاز بگیرد، ولی حالا کار به جایی رسیده که حتی اجازه دیدار به رئیس یک قوه هم داده نمیشود.
محمد مهاجری نیز در صفحه توئیتر خود نوشت: «خاک بر سر من که بادمجان دورقاب چینهای رئیس مجلس مملکتم برای عکس او با پوتین، برای مصرف در انتخابات ۱۴۰۰ تاریخ دیدار را به دروغ جعل میکنند. بعد بارها به سفیر روسیه التماس میکنند و وقتی «نه» میشنوند به دروغ میگویند پروتکل روسیه را نپذیرفتیم. چنین ذلت و خفتی در دوره قاجار هم نبوده است.»
در پی انتشار این اخبار، حسین امیرعبداللهیان، دستیار ویژه رئیس مجلس و مدیرکل بینالملل مجلس به سفر رئیس مجلس به مسکو اشاره کرده و گفت: «برنامههای مهمی در مدت اقامت دکتر قالیباف در مسکو تنظیم شده است که دیدار و رایزنی با روسای مجالس دوما و سنای و برخی از مقامات عالیرتبه دولتی روسیه از آن جمله است.» دستیار ویژه رئیس مجلس ادامه داد: «بیتردید رعایت اصول عزت، حکمت و مصلحت در سیاست خارجی مورد توجه جدی است و برنامههای سفر با رعایت این ملاحظه مهم و البته درک محدودیتهای کرونایی تنظیم شده است. پارلمان و دولت مسکو با رویی گشاده و نگاه بلندمدت به مناسبات دو کشور نسبت به تنظیم برنامههای سفر عمل کردهاند.»
برخی فعالان سیاسی معتقد هستند که اقدام قالیباف برای دیدار با پوتین به وجهه کشور ضربه میزند و اینکه چرا هماهنگیهای دیپلماتیک پیش از این واقعه صورت نگرفته است و باید دقت بیشتری به خرج داده میشد.
برخی دیگر تلاش قالیباف برای دیدار با پوتین را انتخاباتی دانستهاند. خیلیها معتقدند اصولگرایان برای معرفی قالیباف به عنوان کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری برنامهریزی کردهاند و احتمالاً روی وجهه مثبتی که این دیدار میتوانست برای قالیباف داشته باشد.
ناصر قوامی، فعال سیاسی اصلاحطلب با اشاره به پیامدهای عدم دیدار قالیباف با پوتین اظهار داشت: «ظاهرا محمدباقر قالیباف در سفر مسکو قصد داشته پیام مقام معظم رهبری را به پوتین تحویل بدهد. این مسئله که چرا پوتین حاضر به ملاقات با آقای قالیباف نشده، از دو جهت قابل بررسی است. به هر حال از یک جهت پوتین برای برقراری ارتباط با جو بایدن، رئیس جمهور جدید آمریکا و بهتر کردن روابط بین دو کشور سناریوهایی را در نظر میگیرد. بر این اساس ملاقات با قالیباف شاید خیلی به مصلحت نبوده است و لذا حاضر به این کار نشده است. از جهت دیگر اینکه قالیباف الان در کشور چندان محبوب نیست و با توجه به اتفاقاتی که در دوران مدیریتش در شهرداری تهران رخ داد، مردم نظر خوشی نسبت به او ندارند.»
او ادامه داد: «مردم چندان با قالیباف موافق نیستند و اگر هم در تهران رای آورده، به علت مشارکت خیلی پایین مردم در انتخابات مجلس شورای اسلامی بوده است. این مسئله خود مشروعیت مجلس یازدهم را زیر سوال میبرد. همین امر خیلی در اتفاقی که در سفر قالیباف به مسکو داشت، تاثیر دارد.»
قوامی با اشاره به اینکه «پوتین همواره با کارت ایران در منطقه و در روابطش با کشورهای قدرتمند دنیا معامله میکرده»، گفت: «در اینجا هم شاید به علت روابط خارجی روسیه با کشورها و اسرائیل این مصلحتها دیده شده است. پوتین به هر حال متعهد به امنیت اسرائیل است و با کارت ایران همیشه با آمریکا بازی کرده است. منافع خود را در آمریکا در نظر میگیرد. من فکر میکنم پوتین منافع روسیه را در نظر میگیرد و از اینرو عدم ملاقات با قالیباف نیز در این خصوص ارزیابی میشود.»
قوامی خاطرنشان کرد:«اتفاقی که در عدم ملاقات قالیباف و پوتین افتاد هم به ضرر قالیباف و هم به ضرر جمهوری اسلامی است. چرا باید بدون هماهنگی دیپلماتیک به مسکو میرفتند؟»
این فعال سیاسی اصلاحطلب با تاکید بر اشتباهی که در سفر قالیباف به مسکو صورت گرفته، گفت:«آنها باید قبل از رفتن به مسکو، بررسی دقیقی از وضعیت میکردند. این اتفاق که بعد از سفر به مسکو بفهمیم که پوتین با قالیباف ملاقات نکرده است، پیامد خوبی برای کشور نداشته است.»
او ادامه داد: «باید از نظر دیپلماسی ملاقات را هماهنگ میکردند و برنامهریزیهای دیپلماتیک را به طور دقیق انجام میدادند.»
او با بیان اینکه قالیباف در مجلس شورای اسلامی نیز عملکرد مثبتی به نفع مردم نداشته، گفت: «مردم رضایت چندانی از عملکرد مجلس یازدهم در طی حدوداً یک سالی که از عمر آن میگذرد، نداشته است. آقای قالیباف نه تنها مردم را راضی نکرده، بلکه هر چه بیشتر بر نارضایتیها افزوده است. بخشی از مردم نظر خوبی به آقای قالیباف ندارند.» وی با اشاره به تفاوت عملکرد قالیباف و لاریجانی در ریاست مجلس شورای اسلامی گفت: «آقای لاریجانی بیش از آقای قالیباف بر اساس عقلانیت حرکت میکرد و رفتارهای جناحی کمتری داشت. همچنین آقای لاریجانی دلسوزی بیشتری برای نظام و انقلاب داشت و حرکتش نیز عقلانیتر بود.»
او ادامه داد: «به هر حال مجلس شورای اسلامی خیلی ابزار قوی ندارد. درست است که مجلس باید در راس امور باشد، اما آیا الان چنین چیزی هست یا نه؟ مجلس دست تهی حتی در قانونگذاری دارد. به طور کلی پارلمان در ایران عملاً به عنوان یک منشی برای نهادهای نظارتی عمل میکند. منشی مینویسد، اما رئیس ممکن است، خط بزند.»
این فعال سیاسی اصلاحطلب خاطرنشان کرد:«اگر مجلس شورای اسلامی هم اصراری برای تصویب قانون داشته باشد، به مجمع تشخیص مصلحت نظام میرود که باز هم مجلس تاثیر چندانی ندارد. در امر نظارت بر قوه مجریه نیز با وجود اینکه تخلفات دولتیها را بررسی میکند، باز هم تحقیق و تفحص به دستگاه قضایی میرود و باز هم مجلس کار زیادی از دستش بر نمیآید. ما در مجلس ششم چند تحقیق و تفحص از جمله درباره صداوسیما را به قوه قضائیه ارجاع دادیم، اما به هیچ جا نرسید. آنچه مجلس ششم مایل بود انجام دهد، عقیم ماند.»
به هرحال دیروز قالیباف با همراهی تعدادی از نمایندگان راهی مسکو شد. او دیروز در فرودگاه تهران در سخنانی از اهداف سفر خود به مسکو گفت، ولی به مسئله دیدار با پوتین اشارهای نکرد. البته این سخنان دوباره حاشیهساز شد. در خلال صحبتهایش به جای کلمه حامل از کلمه «حاوی» استفاده کرد و گفت:«حاوی پیام مهمی هستم.» در طول مدتی که در مجلس حضور داشته این چندمین بار است که خطای گفتاری او باعث واکنش طنز فعالان شبکههای اجتماعی میشود.