هر حزب و جریان سیاسی نیاز دارد که مدام شیوه‌های فعالیت خود را به روز کند و از نیروهای سیاسی جوان بهره بگیرد. این امر به‌ویژه وقتی که شکاف بین جریان‌های سیاسی و سرمایه اجتماعی آنها بیشتر می‌شود، بیشتر ضرورت پیدا می‌کند، موقعیتی که اکنون اصلاح‌طلبان درگیر آن هستند. چندی بعد از این‌که اصلاح‌طلبان از مکانیزم جدید تشکیلاتی خود برای تصمیمات انتخابات ۱۴۰۰ریاست جمهوری پرده برداشتند، بیانیه‌ای از طرف جوانان و نسل جدید اصلاح‌طلبان منتشر شد که طی ۱۰بند به انتقاد از سازوکار نهاد اجماع‌ساز پرداخته بود. اما چرا جوانان این روش را برای ابراز نظرشان انتخاب کردند؟ آیا جریان اصلاحات اساساً مکانیزمی ساختارمند برای دریافت و دخالت نظرات نیروهای سیاسی جوان خود دارد؟ این نامه نشانه چه بود؛ شکاف نسلی جریان اصلاحات یا ابراز وجود نوعی دیگر از اصلاح‌طلبی که در پایان دهه ۹۰ باید سر بر می‌کشید و تولدش نیز ناگزیر بوده است؟

پویایی و انسجام فکری جوانان

محمود صادقی، نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی و فعال سیاسی اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با «همدلی» با اشاره به نامه نسل جوان اصلاح‌طلب به سیدمحمد خاتمی و پیشنهادات ده‌گانه آنان درباره نهاد اجماع‌ساز اظهار داشت: «نامه جوانان اصلاح‌طلب که به امضای تعداد زیادی از آنان رسیده بوده، نشان از پویایی، انسجام همفکری، هم‌اندیشی مسئولیت‌شناسی و مشارکت‌جویی جوانان اصلاح‌طلب به رغم همه محدودیت‌های موجود دارد.»

این نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی با تاکید بر این‌که این نامه حاکی از جریان تداوم نسلی در جریان اصلاحات است، گفت: «اصلاح‌طلبان با تنگناها و محدودیت‌های فراوانی در عرصه‌های رسمی روبه‌رو هستند و به دلیل همین محدودیت‌های سیاسی، توان بهره‌گیری از جوانان، زنان و اقوام را در ساختار سیاسی ندارند تا به نحو شایسته‌ای بتوانند انتقال نسلی در سطوح مدیریتی و اجرایی را محقق کنند.»

صادقی افزود:«اصلاح‌طلبان در هر سطحی از قدرت که باشند، از جانب نیروهای رسمی، امنیتی و اطلاعاتی با محدودیت روبه‌رو هستند، اما با وجود همه این محدودیت‌ها به نظر‌ می‌آید این انتقال نسلی زیر پوست جریان اصلاحات در جریان است.»

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با اشاره به نامه‌ای که پیش از این جوانان اصلاح‌طلب به سیدمحمد خاتمی نوشتند، گفت: «پیش از این هم جوانان اصلاح‌طلب سعی در مشارکت جویی داشته‌اند اما ضعف‌های تحمیلی از جانب نهادهای رسمی را نباید فراموش کرد. چراکه عملا امکان فعالیت تشکل‌های اصلاح‌طلب به صورت پویا داده نشده است.»

صادقی با اشاره به مولفه حزب سیاسی در مشارکت‌دهی جوانان و نسل‌های بعدی سیاسیون، بیان کرد:«بخشی از ضعف‌های جریان اصلاحات در مشارکت دادن جوانان و ایده‌های نو به نظام سیاسی باز می‌گردد که عملاً مجالی به احزاب برای فعالیت گسترده داده نشده تا تقسیم کار کنند و به هر حال انتقال تجارب را با جدیت انجام دهند.»

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب بخشی از شکاف نسلی را به ضعف‌‌های داخلی اصلاح‌طلبان مربوط دانسته و تصریح کرد:«ما نمی‌توانیم ضعف‌های خودمان را به بهانه محدودیت‌ها انکار کنیم. بلکه باید چالش‌ها و ایرادات خودمان را بشناسیم و برای تغییر آنها برنامه‌ریزی کنیم.»

این نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی با بیان این‌که اگرچه برخی امضاکنندگان نامه مسن بودند، اما غالب آنان نیرو‌های جوان اصلاح‌طلب بودند، گفت:«برخی از پیشنهادات آنان مورد توجه نهاد اجماع‌ساز قرار گرفته است. در نهاد اجماع‌ساز کنونی تلاش شده نمایندگانی از زنان، اقوام، جوانان و اقشار مختلف اجتماعی حضور داشته باشند. خوشبختانه دو نفر امضاکنندگان بیانیه یعنی عماد بهاور و محمدرضا جلایی‌پور عضو نهاد اجماع‌ساز هستند و سعی می‌کنیم به عنوان نماینده امضاکنندگان در روند کار از نظراتشان استفاده کنیم.»
او ادامه داد:«ما در این دوره از تشکل‌یابی انتخاباتی تلاش کردیم تا تعداد بیشتری از زنان در تصمیم‌گیری‌‌ها حضور داشته باشند. البته خانم‌ها فاطمه کروبی و مرضیه موسوی خامنه به دلایلی از جمله عدم پذیرش خودشان، وارد ساختار نشدند اما ما تلاش کردیم حداقل ۳۰ درصد در ساختار نهاد اجماع‌ساز زن باشند. همچنین از جوانان و اهل سنت نیز ساختار حضور دارند و سعی کردیم پوشش فراگیر باشد.»

پاسخ به انتقادات جوانان

صادقی با تاکید بر این‌که یک ایده محوری بیانیه جوانان اصلاح‌طلب دموکراتیک‌تر شدن سازوکارهای انتخاباتی و حزبی اصلاح‌طلبان و استفاده از ایده‌سرا بوده، تصریح کرد: «البته امضاکنندگان هم اذعان کردند که انتخاب این دوره نهاد اجماع‌ساز دموکراتیک‌تر بوده است. در این دوره از گزینش‌ها یک مجموعه ۹ نفره از جانب شورای هماهنگی اصلاح‌طلبان و آقای خاتمی از بین اسامی، نمایندگان حقیقی را انتخاب کردند. این کارگروه از بین ۱۶۲ اسم به این ۱۵ نفر رسید.»

این نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی با اشاره به پیشنهاد خلاقانه استفاده از سامانه رای‌سنجی اصلاح‌طلبان، گفت: «این سامانه پیش از این مطرح شده بود اما به علت ردصلاحیت‌های گسترده در انتخابات مجلس یازدهم عملاً استفاده نشد. اما ما تلاش می‌کنیم در سازوکارهای انتخاباتی به نوعی از رای سنجی و انتخاب کردن از پایین به بالا استفاده کنیم و از این ایده خیلی استقبال می‌کنیم. البته باید دید با محدودیت موجودیت چقدر قابل اجرا باشد.»

وی با بیان این‌که دو نفر امضاکنندگان بیانیه اصلاح‌طلبان نسل جوان در نهاد اجماع‌ساز گفت: «غالب پیشنهاد‌های دوستان دور از دسترس نیست، اما با ابتکار عمل باید اجرا شود و تاکنون نیز نهاد اجماع‌ساز به این نکته توجه داشته است.خوشبختانه احزاب سی‌ودوگانه پوشش تقریبا کاملی نسبت به اقشار معلمان، کارگران، استادان دانشگاه، پزشکان و زنان دارند. ما در ترکیب ۱۵ نفره هم این موضوع را کاملاً می‌بینم.»

صادقی با تاکید بر این‌که می‌دانیم مطالبه دوستان فراتر از نهاد اجماع‌ساز است، تصریح کرد:«پیش از این نیز آقای خاتمی ایده تشکیل دو سه حزب فراگیر را مطرح کردند. به این معنا که در جریان اصلاحات چند حزب فراگیر با شاخه‌های مختلفی از اقوام، دانشجویان، معلمان و فرهنگیان داشته باشیم.»

وی خاطرنشان کرد: «تقریبا احزاب عضو شورای هماهنگی پوشش صنفی و قشری دارند اما اگر بنا باشد حزب فراگیر تشکیل شود باید در شاخه‌ها و زیرمجموعه‌‌های احزاب قرار بگیرند. ناگفته نماند که نمی‌توان ادعا کرد که احزاب اصلاح‌طلب پوشش فراگیری نسبت به همه اقشار جامعه دارند. ما امیدواریم که آنها بتوانند لااقل به لحاظ برنامه‌ای پوشش فراگیری داشته باشند و مطالبات آنها را پوشش دهند. در هر حال مشارکت جوانان اصلاح‌طلب یک ضرورت است که باید همگی در حرکت‌های انتخاباتی اخیر به آن توجه کنیم.»