آقای دکتر به طور کلی جنبش های دانشجویی در کشور از چه زمانی آغاز شد؟
جریانات دانشجویی جوان ، فعال و آرمانگرا است. دانشگاه مرکزی است که جوانها دور هم جمع می شوند و جمع شدنشان ، آنها را وادار می کند که به مسایل مهم مملکتشان فکر کنند. اما دانشگاه در کشورمان دیر تاسیس شد و دانشگاه تهران به عنوان قدیمی ترین دانشگاه در سال 1313 تاسیس شده و آدمها خاصی وارد آن می شدند.
پس از 1320 کم کم جریانات دانشجویی شکل گرفته است و اخباری در خصوص نقش دانشجویان در کشور های اروپایی ، شوروی و کشورهای دیگر به ایران هم می رسید. به نظر می رسد بعد از آن کم کم فعالیت های دانشجویی شکل گرفت و فعالیتشان آغاز شد.
به نظر شما، استقلال جنبش های دانشجویی در حال حاضر تا چه حد حفظ می شود؟
دانشجویان فعالیت می کنند و استقلال هم دارند چرا که دانشجو هستند و به عنوان دانشجو کار می کنند .برخی اوقات ممکن است احزاب بخواهند جریانات دانشجویی را جذب کنند و این یک عامل است که می تواند استقلال جنبش های دانشجویی را بگیرد که باید جلوی آن را گرفت.

دانشجویان باید به عنوان دانشجو فعالیت کنند نه یک حزب؛ البته می توانند شاخه دانشجویی حزب ها شوند اما این مسئله به بیرون از دانشگاهها ارتباط دارد و نباید با وجه دانشگاهی خود، از حزبی دفاع کنند و معمولا هم اینگونه نیست. گاهی هم حکومت ها دخالت می کنند و جریانهای دانشجویی راه می اندازند و حمایت می کنند.
در اوایل انقلاب شاهد حمایت دولت از دانشجویان بودیم آیا این موضوع استقلال انها را به خطر نمی انداخت؟
گاهی اوقات و همانطور که ما در اوایل انقلاب دیدیم. جریان دانشجویی در شکل گیری انقلاب اسلامی و پیروزی انقلاب نقش فعال و اساسی داشته است و طبیعی است که وقتی نظامی شکل می گیرد این نظام دانشجویان را از خود می دانند.
در نتیجه طبیعی است که این دانشجویان به کمک دولت بیایند و هم دولت به انها کمک کند و از آنها بهره بگیرد. بنابراین در این مورد نمی توان گفت دانشجو استقلالش را از دست داده است چرا که دانشجویان در شکل گیری این نظام موثر بودند به همین جهت انجمن های اسلامی دانشجویی اوایل انقلاب وضعشان با حال بسیار متفاوت است، آنها خودشان را سهیم در شکل گیری انقلاب می دانستند و حکومت هم که تشکیل شده بود به دانشجویان با همین دید نگاه می کرد یعنی جمعیت هایی که خودشان در شکل گیری انقلاب و نظام جمهوری اسلامی نقش اساسی داشته اند.
به هر جهت در حال حاضر استقلال دانشجویان از اهمیت بسیاری برخوردار است و جنبش های دانشجویی مستقل همیشه می توانند تاثیر گذار باشند.

یعنی می توان گفت وابستگی جریانات دانشجویی به حکومت سیاسی آسیبی برای آنها است؟

بله، البته باید ابتدای انقلاب را نادیده گرفت چرا که آنها خودشان در شکل گیری نظام موثر بودند و طبیعی بود که برای این جمهوری و نظام جدید تلاش کنند و این تلاش ها اگر هماهنگ با دولت می شد خیلی غیر طبیعی نبود و دولت هم می توانست به نوعی آنها را کمک کند و از آنها کمک بگیرد.

اما بعد از اینکه جمهوری اسلامی و نظام سازمان یافت شکل گرفت؛ جنبش های دانشجویی هر اندازه مستقل باشند و اقداماتشان دولت خواسته نباشد می توانند موثر باشند و عدم استقلال جنبش ها می تواند آسیبی برای آنها محسوب شود.
البته ممکن است دانشجویان بررسی انجام دهند که برای مثال تاکنون دولت با آرمانهای ما درست حرکت می کنند و به دولت کمک می کنند و ممکن است دولت هم از آنها کمک بگیرد اما نباید فرمایشی باشد و باید استقلال خود را حفظ کنند.
در حال حاضر ممکن است جریانات دانشجویی در جهت پایداری و استحکام جمهوری اسلامی تلاش کنند اما به صورت مستقل ، بر اساس اعتقاد و باور اجتماعیشان نه تحت فرمایش دولت تا اینگونه کمک کنند که دولت در مسیر صحیح حرکت کند.
زمانیکه جنبش های دانشجویی از آزادی و استقلال برخوردار باشند هر جا احساس کنند که تصمیمات دولت با آرمانها فاصله گرفته می توانند راحت انتقاد کنند و به دولت نصیحت کنند و پیشنهادهای سازنده به دولت بدهند و کمک هایشان را مطرح کنند و هر اندازه استقلالشان را حفظ کنند عملشان موثرتر و مفیدتر است در نتیجه اعتماد عمومی هم به آنها بیشتر خواهد بود.

چه عواملی در مورد سو استفاده سیاسی قرار گرفتن تشکل های دانشجویی نقش دارد؟

زمانیکه جنبش های دانشجویی به استقلال خود توجه نمی کنند مورد سو استفاده سیاسی قرار می گیرند. جنبش های دانشجویی حتی اگر از نظر فکری به حزبی نزدیک هستند باید سعی کنند استقلال خود را حفظ کنند. در این صورت از خطای احزاب و جریانهای سیاسی جلوگیری می کنند که البته این اقدام سخت و تا حدودی آرمانی است. اما این اقدام برای جریانات دانشجویی بسیار مفید است که استقلال خود را حفظ کنند تا بتوانند هرجا که لازم است کمک کنند ، هرجا که لازم است انتقاد کنند و خلاصه این اقدامات به حرکت دولت و یا احزاب کمک می کند اما نباید خودشان را وابسته کنند.
جریانات دانشجویی نوشونده است و دائما دانشجویان جدید می آیند. یکی از دلایل دیگری که منجر به سو استفاده سیاسی از جنبش های دانشجویی می شود مسایل مالی است برای اینکه ممکن است از جاهایی کمک هایی به آنها شود و استقلالشان را از دست دهند. یک مقدار هم اعتقادی است به هر حال جریان دانشجویی هم اعتقاداتی دارد و ممکن است برحسب اعتقاداتی که دارد به جریانات حاکم نزدیک شود اما باید مراقبت کنند که در حین اینکه به عقیده آنها نزدیک است استقلال خود را حفظ کنند.

در حال حاضر چه آسیب هایی متوجه جریان دانشجویی است؟

یک مقدار از آسیب هایی که متوجه جریان دانشجویی است به دلیل اقدامات خودشان است و مقداری هم از سوی محیط متوجه آنها است. آنچه مربوط به خودشان است ممکن است به این دلیل باشد که دشواری ها آنها را از پای دربیاورد و منابع مالی نداشته باشند و از این بابت آسیب ببینند و یا اینکه مطالعه دقیق از مسایل اجتماعی نکنند و یک سلسله جریانهای سیاسی- اجتماعی از بیرون ذهن آنها را منحرف کند.

یک آسیب دیگرهم مربوط به حکومتها و دولت است. ممکن است دولت بخواهد آنها را تحت سلطه خود بگیرد در حالیکه آنها عضوی از کشور هستند و در کل دولت حاکم است بر همه است اما اینکه آنها را تحت سلطه بگیرد به این معنی است که از آنها استفاده خواهد کرد در جهت حزب یا دولت و در کل اینگونه ممکن است استقلال دانشجویان از بین برود و این امر بسیار خطرناک است.
جایگاه جنبش های دانشجویی در شرایط کنونی کشور چطور ارزیابی می کنید و چه نقشی بر جریانات سیاسی و اجتماعی کشور دارند؟

در دوره دولت آقای احمدی نژاد جنبش های دانشجویی به شدت محدود شدند و اغلب انجمن های اسلامی دانشگاهها تعطیل شده و به صور گوناگون تحت فشارهای شگفت انگیز و غیر قابل قبولی قرار گرفتند. بنابراین در حال حاضر حضور منسجمی به عنوان انجمن های اسلامی و جنبش ها و سازمانهای دانشجویی وجود ندارد و نهادهایشان بر هم ریخته است.

البته دانشجویان به یکدیگر پیوستگی دارند اما نهادهای رسمی که در دانشگاهها حضور داشت بر هم ریخت و در سالهای اخیر جریانهای سیاسی یکی از آفتهایی که زد همین بود که از حضور فعالین سیاسی مستقل که دقیقا هم می توانستند به حکومت ، دولت و نظام کمک کنند جلوگیری شد و آنها را به روش های گوناگون از بین بردند.
در حال حاضر کمتر دانشگاهی را می توان دید که انجمن های اسلامی دانشجویی و یا واحدهای جنبشی مستقل داشته باشند هرچند که جریاناتی وجود دارند که تحت یک جریانات خاصی هستند برای مثال بسیج هست اما بسیج بیشتر تحت سازمان بسیج است و باید هم قرار بگیرد و زمانیکه سازمانی وجود دارد اینها مجبورند تحت نظر آن سازمان حرکت کنند و به عنوان جریان دانشجویی مستقل نمی توان از انها نام برد هر چند که خیلی ارزشمند است اما استقلال ندارند.

با توجه به روی کار آمدن دولت دکتر روحانی فضا را برای فعالیت تشکلات دانشجویی چطور می بینید؟
حبیبی- هنوز هم فضا برای فعالیت دانشجویی تنگ است و باید قوانین آن تغییرکند. جنبش های دانشجویی اگر بخواهند در حال حاضر بار دیگر به فعالیت ادامه دهند نیاز دارند که مصوبات جدیدی برای آن ها صادر شود و مجوزهای جدید باید توسط هیات نظارت صادر گردد. هیات نظارت متشکل از رییس دانشگاه، دفتر نمایندگی مقام معظم رهبری و نماینده وزیر هستند اما زمانیکه روسای دانشگاهها همان روسای پیشین و با همان دیدگاه هستند، در نتیجه به تشکلهای دانشجویی اجازه فعالیت داده نمی شود، دفتر های خود را سازمان دهی کنند، البته حرف زده می شود اما عملأ چنین اتفاقی نمی افتد.
دولت جدید وعده داده که این مشکل برطرف می شود و در حال حاضر فضای امنیتی تا حدود زیادی از دانشگاهها رفع شده است اما آن مجوز های قانونی برای شکل گیری انجمن های اسلامی و تشکل های دانشجویی با این فضای جدید هنوز فراهم نشده است.
بنابراین ما امیدوار هستیم که هر چه سریعتر مسئولین اقداماتی را انجام دهند تا مشکلات در این زمینه برطرف گردد و شکل گیری جنبش های دانشجویی طول نکشد چرا که این امر کمک می کند به نشاط علمی، فرهنگی و سیاسی دانشگاه و در جهت تقویت نظام خواهد بود بنابراین مفید است که این کار اتفاق بیفتد.

 می توان از مدیریت دانشگاهها انتظار داشت که این فضا تغییر کند؟

بله، قاعدتا باید اینگونه باشد و روسای فعلی دانشگاهها که از دولت پیشین تاکنون بر مسند کار بوده اند باید صدای تغییر را از انتخابات یازدهمین دوره ریاست جمهوری بشنوند و آن سختگیری های بی مورد را از بین ببرند . با وجود اینکه به صورت قهری آن فضای امنیتی سنگین از بین رفته اما دانشگاهها هنوز این مورد را نشان نمی دهند و ما امیدواریم روسای دانشگاهها تلاش کنند برای اینکه این تغییر را به کام دانشجویان هم شیرین کنند نه آنکه تشکل ها هنوز دفتری نداشته باشند و فعالیت های اجتماعیشان با دردسرهایی مواجه شود.
مشکلات دانشجویان در این خصوص نشان می دهد که مسئولین دانشگاهها هنوز ذهنیتشان ذهنیت چند سال قبل است و حاضر نیستند این فضا را باز کنند اتفاقا این اتفاقات برای خودشان هم خوب است و وظیفه خود در قبال مملکتشان را بهتر می توانند انجام دهند. بنابراین روسای دانشگاهها نباید آنگونه که روسای دانشگاها در زمان احمدی نژاد فکر می کردند فکر کنند.این استدلال که پیش از این دانشگاهها آرام بوده اشتباه است چرا که دانشگاهها در سالهای اخیر آرام امنیتی بوده است نه آرام امن و روسای دانشگاهها باید بدانند که وقتی فضا آرام امن باشد می توانند به وظیفه خود که حرکتهای علمی دانشجویان است برسند.