سخنران شب بیست و یکم موسسه فرهنگی مذهبی دارالزهرا(س) قدرت یک جامعه سالم را به پاسخگویی رهبران و حاکمان آن جامعه دانست و گفت: پاسخگویی ولاه به جامعه در گرو وجود رسانه های آزاد است.

حجت الاسلام والمسلمین مقدم شب بیست و یکم ماه مبارک رمضان در موسسه فرهنگی مذهبی دارالزهرا(س) به بررسی شاخصه های حکمرانی خوب در نگاه امیرالمومنین(ع) پرداخت.

او در ابتدای سخنان خود به تبیین جایگاه نهج البلاغه پرداخت و بیان داشت: نهج البلاغه دارای دو ویژگی بزرگ است؛ اولین ویژگی فصاحت و بلاغت آن است و شاید سید رضی به دلیل همین ویژگی همت گماشت و این مجموعه را جمع آوری کرد.

این استاد حوزه ادامه داد: کلمات امام علی(ع) در فضای فکری و فرهنگی زبان عربی از یک فخامت، بلندی، رسایی، فصاحت و بلاغت ویژه ای برخوردار است و هنوز گرچه این کلمات نثر است اما آنچنان پیوسته و دل انگیز است وقتی آشنای به زبان عربی آن را می شنود جان و روحش به سوی آن پرواز می کند.

او دومین ویژگی نهج البلاغه را جامعیت آن دانست و گفت: نهج البلاغه نمود و نماد شخصیت امام علی(ع) است از آن جهت که ایشان راز سر به مهر ماند و به عنوان شخصیت پیچیده ای در تاریخ قرار گرفت، شخصیتی که تک بعدی نبود بلکه وقتی در وادی نصیحت و اندرز قرار می گیرد، کلماتش چونان سرب داغی است که شخصیتی چون حمّار را آتش می زند یا وقتی در عرصه اخلاق وارد می شود آنچنان این ساحت را به تصویر می کشاند که یک انسان اخلاقی و خودساخته را مجسم می کند.

مقدم، امام علی(ع) را شخصیتی چندساحتی دانست و تاکید کرد: نهج البلاغه هم که مجموعه کلمات امام علی(ع) است، تک ساحتی نیست.

او حکمرانی خوب را در عرصه فلسفه سیاسی دارای عمری کوتاه دانست و در مقام بیان مهمترین شاخص های آن گفت: حکمرانی خوب مفهومی فراتر از دولت خوب است چون در یک جامعه، همه نهادها و دستگاه ها و بنگاه ها در دولت خلاصه نمی شود بلکه فرآیند مجموعه نهادها در یک جامعه، حکمرانی را شکل می دهد گرچه دولت خوب، شرط لازم حکمرانی خوب است اما حکمرانی خوب فقط و فقط، دولت خوب نیست بلکه مجموعه نهادهایی است که یک فرمانروایی یا حاکمیت را می سازد.

این استاد حوزه، حاکمیت قانون، عدالت، پاسخگویی و مسئولیت پذیری، کارآیی و اثر بخشی، مشارکت براساس احترام به حقوق مردم و احترام به کرامت شهروندان را شاخصه های حکمرانی خوب برشمرد.

او به تبیین شاخصه اول پرداخت و افزود: حدود ۱۴ قرن قبل، امیرالمومنین رابطه حاکم و شهروند و مردم را رابطه حقوقی بیان کرده است و نظامی که ایشان توصیف و ترسیم می کند یک نظام حق محور است.

مقدم، به سخنی از امیرالمومنین(ع) در این رابطه اشاره کرد و گفت: ایشان می فرماید:« خداوند برای من حقی قرار داده که من ولی امر شما و عهده دار اجرا و پیگیری امور شما هستم، برای شما مردم هم به گردن من حقی است مانند آنکه حق من به گردن شماست. حقوق در حرف زدن خیلی وسیع است اما در اجرا دایره خیلی تنگی دارد».

او ادامه داد: حضرت در جای دیگری می فرماید:« روابط و مناسبات انسان ها در جامعه براساس حقوق است اما یکی از این حقوق، حقوقی است که رابطه حاکم و مردم را تعیین می کند، والی به گردن رعیت حق دارد، رعیت به گردن والی حق دارد، خداوند این را به عنوان یک اصل قرار داده است… هیچ مردمی به صلاح نمی رسد مگراینکه والیان و حاکمان آنها به صلاح برسند و ولاه هم به صلاح نمی رسند مگراینکه رعیت و مردم به صلاح برسند… وقتی مردم نسبت به والی و فرمانروا حقّشان را ادا کردند، حق بین جامعه عزیز می شود و عدالت جز این چیزی نیست».

این استاد حوزه به نامه امیرالمومنین(ع) به اشعث بن قیس فرماندار آذربایجان اشاره کرد و گفت: ایشان می فرماید: «مسئولیت تو وسیله آب و نان نیست بلکه امانتی است که بر گردن توست و تو نسبت به مافوق خود مورد توجه و زیرنظر هستی. تو نمی توانی با مردم مستبدانه رفتار کنی بلکه جامعه باید پایبند قانون باشد».

او نظام رفتاری در حکومت علوی را برپایه حقوق متقابل دانست و به شاخصه دوم اشاره و بیان داشت: عدالت به معنای رعایت استحقاق افراد است. امیرالمومنین(ع) در تمام زندگی خود جهت عدالت را رعایت می کرد. عدالت در نگاه علی، اصلی ترین عنصر حکومتی است چون عدالت اجتماعی فلسفه بعثت پیامبران است.

مقدم، با بیان اینکه هر برابری عدالت نیست، عنوان داشت: یک معنای عدالت این است که حق هر صاحب حقی را محترم بدانیم که دارای شاخصه هایی است از جمله اینکه برپایه حقوق است و حق هر صاحب حقی را بپردازیم.

او پاسخگویی والی و مسئولیت پذیری را شاخصه سوم برشمرد و گفت: جامعه باید به گونه ای باشد که حاکمان در قبال عملکرد خود به مردم پاسخ دهند.

این استاد حوزه به نقش رسانه ها و مطبوعات در شفاف سازی عملکرد دولت ها گفت: امروز خبرنگاری و خبرنگاران در دنیا حرف نخست را می زنند به همین دلیل است که در جوامع بسته، رسانه ها را خفه می کنند.

او قدرت یک جامعه سالم را به پاسخگویی رهبران و حاکمان آن جامعه دانست و با اشاره به نمونه هایی از روند پاسخگویی در کشور آلمان گفت: پاسخگویی ولاه به جامعه در گرو وجود رسانه های آزاد است.

مقدم با اشاره به نمونه هایی از دستورات امام علی(ع) به فرمانداران خود در ارتباط با مردم ادامه داد: این نگاه علی است که اول به مردم جرات سئوال کردن می دهد و سپس خود، والیان و زیرمجموعه خود را پاسخگو می کند.

او با بیان اینکه فکر و اندیشه علی را ما به یغما بردیم، خاطرنشان کرد: ما به نام شیعه علی و تشیع آبروی علی را در دنیا بردیم، به نام دین علی برای چهاردانه موی دختر مردم، اسید به او پاشیدیم.

این خطیب مراسم گفت: علی در عصر مدرن می تواند الگوی حکمرانی خوب باشد ولی چرا از آن غافل هستیم؟ چون در سخن گفتن از علی هم در شعارهای آن ماندیم و یک مشت مناسک خشک را گرفتیم درحالیکه دین فقط این نیست و علی آن کسی نیست که ما فکر می کردیم.

او کارآیی و اثربخشی را شاخصه چهارم حکمرانی خوب دانست و افزود: حضرت امیر می فرماید:« نگاه تو در آبادانی و پیشرفت باید بلیغ تر و رساتر باشد».

مقدم پنجمین شاخصه را مشارکت عمومی براساس احترام به مردم عنوان کرد و گفت: قرآن، بر مشورت تاکید دارد و ویزگی رسول خود را شاورهم فی الامر بیان می کند چون اشتباه عقل جمعی خیلی کمتر از خرد فردی است.

او ادامه داد: امیرالمومنین در هر استانی که فرماندار منصوب می کرد از صاحبنظران و نخبگان مشورت می گرفت و به گونه ای رفتار می کرد که به انسان ها حرمت و کرامت می داد.

این سخنران مذهبی رابطه حکومت علوی با مردم را رابطه انسانی دانست و با اشاره به فرازهای نامه امام علی(ع) به مالک اشتر گفت: ما این دستورات انسانی را داریم اما خیلی راحت می آئیم و می گوئیم فلان فرد با این مذهب شهروند نیست، چگونه؟

او عنوان کرد: امام علی والی را پدر جامعه می داند و به مالک می گوید: اشتباهات و خطاهای زیردستان خود را اغماض کن و ببخش تا خداوند که بالاتر از همه ماست، ما را ببخشد.

مقدم، خاطرنشان کرد: شکاف بین ملت و دولت خیلی بد است و با همین مشارکت این شکاف حل می شود، هرچقدر زمینه مشارکت در جامعه بیشتر باشد، این شکاف کمتر شود، آن جامعه رستگارتر می شود بنابراین اگر ما حکمرانی خوب را با نگاه علی جستجو کنیم، این حکمرانی در سایه حاکمیت قانون، محور عدالت، مسئول و پاسخگوبودن والی، کارآ و اثزبخش بودن سیستم و زمینه مشارکت فعال برای تک تک افراد در سایه پرشدن شکاف دولت و ملت میسر می شود.