چند سالی است که کشورمان با مشکلات زیست‌محیطی از جمله کم آبی دست و پنجه نرم می‌کند. از آن جایی که شهر اصفهان نیز در سال‌های اخیر درگیر مشکلات کم آبی و خشک شدن زاینده‌رود بوده و از طرفی تالاب‌ها به ویژه تالاب گاوخونی به سمت خشک شدن پیش می‌رود، با دکتر محسن مهرعلیزاده استاندار اصفهان به گفت و گو نشستیم تا درباره اقدامات صورت گرفته در مواجهه با مشکل کم آبی و خشکسالی شهر اصفهان توضیحاتی ارائه دهند. در ادامه توضیحات ایشان را در این خصوص می‌خوانیم.
به گزارش روز نو : به چه دلیل شهر اصفهان با کم آبی رو به روست و زاینده‌رود رو به خشکی می‌رود؟
مشکل کم‌آبی اصفهان به موقعیت جغرافیایی این شهر و قرار گرفتن آن در فلات مرکزی ایران باز می‌گردد. اصفهان در موقعیت آب و هوای خشک قرار دارد و حوضه آبی زاینده‌رود که از دیر باز در این محل جاری بوده تنها منبع آب رسانی به مناطق مختلف شهر اصفهان بوده و هست. از آن جایی که کشور ما و بالطبع شهر اصفهان، طی سالیان اخیر با کاهش بارش مواجه بوده است این منابع آبی روز به روز تقلیل پیدا کرده‌اند و اصفهان هم، به این دلیل که وابسته به این منابع آبی است روز به روز منابع آبی خود را بیشتر از دست داده، از طرف دیگر بارگذاری‌هایی که در صنعت و زندگی شهری مردم و همچنین کشاورزی انجام شده باعث گردیده که روز به روز مصرف آب افزایش پیدا کند. در واقع از طرفی منابع آبی کاهش یافته و از طرف دیگر الگوهای جدید برای مصرف آب و همین طور اهتمام به بارگذاری کمتر برای مصارف مختلف از جمله صنعت رخ نداده و همه این دلایل سبب شده که شهر اصفهان با بحران کم آبی مواجه باشد.
درباره مشکلات کم آبی زاینده‌رود تاکنون چه اقداماتی صورت گرفته است؟
برای رفع مشکل کم آبی باید دو اقدام صورت می‌گرفت، یکی این که منابع آبی اضافه می‌شد و دیگر این که مصارف را کنترل می‌کردیم تا یک مصرف بهینه داشته باشیم. از روزی که بنده به استانداری آمده‌ام به جای اینکه به فکر سال‌های خشکسالی و ترسالی باشیم به این موضوع فکر کردیم که با یک روند رو به خشکسالی مواجه هستیم و باید تئوری سازگاری با کم آبی را مدنظر قرار بدهیم و برنامه‌هایمان را براساس سازگاری با کم آبی طرح کنیم. سازگاری با کم آبی به این معنا نیست که به آبی که داریم اکتفا کنیم، بلکه به این معناست که در بارگذاری‌ها دقت کنیم و بارگذاری جدیدی انجام ندهیم و اگر قرار است درباره توسعه زندگی مردم کاری انجام شود، چه در حوزه کشاورزی و چه در حوزه صنایع مرتبط با کشاورزی و چه صنایع مرتبط با دامداری و صنایع روستایی، مواردی اضافه کنیم که نیازمند به آب نباشد یا نیاز حداقلی به آب داشته باشد. در عین حال باید فکری می‌کردیم که منابع محدود موجود را کنترل کنیم. تکمیل عملیات اجرایی تونل سوم کوهرنگ که از سال 74 شروع شده بود و تاکنون هم 98 درصد پیشرفت داشته و البته در حال حاضر قابل بهره‌برداری است اما سد تونل سوم کوهرنگ باید
ساخته می‌شد که تاکنون 22 درصد پیشرفت داشته است. همچنین پروژه بهشت آباد
در سال 83 مطرح گردید ولی متاسفانه در سال 84 رو به فراموشی رفت که
اگر این پروژه‌ها به موقع به بهره‌برداری رسیده بود، امروز با این مشکلات حاد رو به رو
نبودیم. 370 میلیون متر مکعب آب توسط این دو پروژه می‌توانست احیا شود
و نگرانی‌ها در این خصوص به حداقل برسد. این تعویق‌ها و تاخیر‌ها سبب شد تا ما به این موضوع فکر کنیم که باید برنامه جدی و سریعی در این خصوص اتخاذ شود. بنابراین در خصوص این پروژه با بررسی مجدد، عملیات اجرایی آن آغاز گردید و در حال حاضر سد تونل سوم کوهرنگ از فروردین سال جاری به صورت دو شیفت کاری در حال اجرا می‌باشد و ان‌شاالله تا پایان سال آینده به بهره‌برداری خواهد رسید و در خصوص پروژه بهشت آباد نیز مطالعه‌های اولیه در حال انجام می‌باشد. طرح دیگری که در دست اقدام است طرح انتقال آب از خلیج فارس می‌باشد
که این طرح‌ها بمنظور تامین منابع آبی جدید برنامه‌ریزی شده است و
در یک سال می‌توانند حدود یک میلیارد متر مکعب آب را تامین کنند که با این تخمین، زاینده‌رود هیچ وقت بی‌آب نخواهد ماند.
 
طرح جدیدی که در خصوص برقراری جریان دائمی‌آب در زاینده‌رود در دست اقدام دارید چیست؟ کمی‌درباره آن توضیح دهید.
طرح جدید در دل طرح‌هایی که گفته شد، نهفته است. ما طرحی تحت عنوان ساماندهی زاینده‌رود تهیه کرده‌ایم. زاینده‌رود از سراب تا پایاب با عرصه‌های متفاوت و با برداشت‌هایی در مناطق مختلف روبه‌روست. علیرغم همه کنترل‌ها توسط سازمان آب منطقه‌ای و جلسات هر ساله این سازمان برای تقسیم آب و تهیه جداول توزیع عادلانه آب، با این وجود برداشت‌ها با جداول تنظیمی‌تطابق نداشت بنابراین باید روش‌هایی اتخاذ می‌شد تا هدررفت آب
به حداقل برسد. یکی از این روش‌ها، سامان‌دهی رودخانه زاینده‌رود می‌باشد و همچنین نصب کنتورهای هوشمند برای کنترل برداشت‌ها
بر سر دهانه‌هایی که آب برداشت می‌شود؛ از جمله اقدامات لازم برای این طرح می‌باشد.
طرح فوق‌العاده‌ای که در حال شروع عملیات اجرایی آن می‌باشیم به منظور جلوگیری از برداشت‌های بی‌رویه و غیر مجاز و توزیع عادلانه آب براساس مصوبه شورای عالی آب و همچنین شورای هماهنگی حوزه زاینده‌رود صورت خواهد گرفت و براساس این طرح، توزیع عادلانه آب در بالا دست و پایین دست به یک میزان انجام خواهد شد و اینطور نخواهد بود که هرکس بالا دست است بتواند آب بیشتری بردارد و هرکس در پایین دست قراردارد از آب بازبماند.در این طرح جریان آب خروجی توسط دو لوله در طول زاینده‌رود صورت خواهد گرفت که از برداشت‌های غیر مجاز سردهنه جلوگیری کرده و براساس جداول تعیین شده، سهم آب هر منطقه را با استفاده از انشعاباتی کنترل می‌کند و به این صورت برداشت‌ها، کنترل شده و براساس سهم هر بخش صورت می‌گیرد. در این طرح آب از بالا دست با کنترل و براساس جدول تعیین سهمیه برداشت می‌شود و به شهر اصفهان و باغات اطراف خواهد رسید. از شهر اصفهان هم تا جایی که بارش سالانه و موجودی آب اجازه دهد عبور کرده و به طرف شرق اصفهان جاری خواهد شد. با اجرای این طرح از طرفی آرزوی مردم اصفهان در خصوص جاری شدن آب زاینده‌رود به تحقق خواهد پیوست و از طرف دیگر از فرونشست‌ها در اصفهان نیز جلوگیری خواهد شد. باغات اطراف اصفهان معمولا در سال‌های خشک از نبود آب رنج می‌برند که بعد از اجرای این طرح دیگر این اتفاق نخواهد افتاد. اجرای این طرح در یک زمانبندی کوتاه‌مدت تقریبا یکساله و مستقل از بودجه‌های دولتی است به طوری که بودجه آن از منابع استان تامین شده است. این هدیه‌ای است که دولت در وهله اول به کشاورزان و باغداران استان و بعد به مردم استان اصفهان تقدیم می‌کند.
 
این طرح همیشگی است یا مقطعی؟
زمانی که لوله گذاری می‌شود این طرح همیشگی خواهد بود اما در زمان ترسالی و بارش‌های زیاد که میزان ورودی آب به حوضه بیش از یک میلیارد و دویست میلیون متر مکعب باشد آب به صورت طبیعی در رود خانه زاینده‌رود جاری می‌شود، ولی در سال‌هایی که میزان آب محدود است و بارندگی کم است برای این که کنترل بیشتری اعمال شود از این طرح استفاده می‌شود که این طرح، رسیدن آب تا باغات و شهر‌های اطراف اصفهان را تضمین می‌کند.
 
برای جلوگیری از خشک شدن تالاب‌هایی مثل تالاب گاوخونی که پتانسیل ریز گرد نمکی دارند تا کنون چه اقداماتی انجام شده
و چه اقداماتی در دست انجام است؟
براساس طرح‌های مطرح شده و محاسبات انجام شده احتمال می‌رود که بتوان سالانه 200 تا 250 میلیون متر مکعب از این آبهای جاری شده در اصفهان را از مسیر گلخانه‌ها و سیراب نمودن آن‌ها به شرق اصفهان و تالاب گاوخونی انتقال دهیم. در واقع آبی که در بالا دست به هدر می‌رود، انتقال می‌یابد و به کشاورزان پایین دست و تالاب گاوخونی می‌رسد و به این ترتیب تالاب احیا می‌شود و با مشکل ریزگرد نمکی رو به رو نخواهیم بود. البته این طرح یک طرح تکمیلی هم دارد که جمع‌آوری و ارتقای سطح کیفی پساب شهر اصفهان است و ارائه آن برای امر کشاورزی در شمال اصفهان است که در حال حاضر مورد استفاده قرار می‌گیرد. به این ترتیب 70 میلیون متر مکعب آب تصفیه شده با استاندارد‌های روز نیز جمع‌آوری می‌شود. در حال حاضر برای ارتقای کیفیت پساب در حد آب گوارا روی سه تصفیه خانه کار می‌شود. به این آب، «آب خاکستری» می‌گویند که در امر کشاورزی از آن استفاده می‌کنند. در حال حاضر با تغییراتی که در کشاورزی منطقه صورت گرفته و تشویق کشاورزان به کشت گلخانه‌ای، به نظر می‌رسد استفاده آب، سالانه از 300 میلیون متر مکعب به 70 میلیون متر مکعب در سال برسد و مازاد این آب به تالاب گاوخونی خواهد رفت. همه این طرح‌ها باعث می‌شود که ما از خطر ریزگرد‌های نمکی تالاب گاوخونی در امان باشیم.
 
آیا تاکنون طرح‌های زیست محیطی باعث افزایش گردشگری در استان اصفهان شده است؟
بیشتر از آن که طرح‌های زیست محیطی باعث افزایش گردشگری شده باشد می‌توان گفت مسائل مربوط به ارتباطات سیاسی و اجتماعی با کشور‌های دیگر در مقوله گردشگری استان اصفهان تاثیرگذار بوده است. بعد از برجام، آمدن توریست‌های خارجی و پرواز‌های خارجی به شهر اصفهان افزایش پیدا کرده و هنوز هم ادامه دارد و مسائل جدید در این امر تاثیری نداشته ولی از نظر برنامه‌ریزی تاثیرات زیادی داشته است. در حال حاضر بخش عمده‌ای از برنامه‌ها و سرمایه‌گذاری‌های توریستی را به سمت کویرگردی سوق داده‌ایم و این طرح‌ها را نمی‌توان طرح زیست محیطی نام‌گذاری کرد و در واقع این طرح‌ها، طرح‌های استفاده از اکوسیستم منطقه‌ای هستند.
نظرتان در رابطه با طرح جدید بازنشستگی که به‌تازگی تصویب شده است چیست؟ آیا شما شامل این طرح می‌شوید؟
از آن جایی که این طرح تصویب شده و حالا یک قانون است، لازم الاجراست و شاید در حال حاضر اظهارنظر درباره این‌که این طرح خوب است یا بد، فایده نداشته باشد. شاید اگر من به عنوان کارشناس قرار بود صحبت کنم توصیه‌ام درباره این طرح این بود که این کار را به تدریج و در بازه زمانی دو تا سه سال انجام دهیم. کما اینکه دولت فعلی در حال حاضر استانداران و معاونین وزرایی داردکه اگر با تخلیه180 نفری این نیرو‌ها مواجه شویم، آن هم مدیرانی در این سطح، با مشکل رو به رو خواهیم بود. هرچند بنده طرفدار جوانگرایی هستم و به جوان‌گرایی شدیدا اعتقاد دارم و در حال حاضر هم چندین فرماندار و مدیر کل جوان منصوب کرده‌ام که باور نمی‌کردند من فرمانداری 33 -32 ساله بر مسند کار بنشانم اما من این کار را انجام دادم و موفق هم هستند. من اعتقاد راسخ دارم که باید جوان را بر مسند مدیریت نشاند و کمکش کرد تا تجربه کافی را کسب نماید و بتواند به تنهایی عهده‌دار مدیریت‌های کلان کشور شود. اما در این شرایط خاص کشور که مورد هجمه اقتصادی ناجوانمردانه آمریکا قرار گرفته‌ایم تخلیه ناگهانی 180 مدیر در حد استاندار و معاون وزیر و رئیس سازمان‌های بزرگ در یک زمان بندی دو ماهه مهلت قانونی، به نظر می‌رسد خالی از اشکال نخواهد بود ولی راهی نیست و باید قانون اجرا شود. این طرح می‌توانست به این شکل اجرا شود که از زمان تصویب قانون به بعد، دولت اجازه به کارگیری نیروی بازنشسته نداشته باشد. در دولت بعد هم این موضوع مدنظر قرار می‌گرفت که نیروها بازنشسته نباشند. این طرح باید در بازه زمانی حداقل سه ساله صورت می‌گرفت که با کمترین مشکل روبه‌رو باشد. در هر کاری نه افراط درست است و نه تفریط، باید یک تعادل در نظر گرفته شود. اگر بازه زمانی سه ساله مدنظر قرار می‌گرفت کمترین لطمه به سازه اداری کشور وارد می‌شد. در هر صورت امیدواریم بتوانیم طوری مدیریت کنیم که کمترین لطمه وارد شود.
 
هنوز مشخص نیست که بعد از ترک میز استانداری، کجا خواهید رفت؟