با مشخص شدن نتیجه انتخابات روز 29 اردیبهشت در کنار تثبیت موقعیت حسن روحانی و شکست اصولگرایان در دست یابی به ریاست جمهوری یک موضوع دیگر نیز مشخص شد و آن این که محمدباقر قالیباف نه آن گونه که می اندیشید می‌تواند معاون اول دولتی باشد که قرار بود ابراهیم رئیسی، ریاست آن را بر عهده بگیرد و با شکست کامل اصول‌گرایان در انتخابات شورای شهر تهران، نه دیگر می‌تواند کلیددار شهر تهران باقی بماند. حضور 12 ساله محمدباقر قالیباف در مسند شهرداری تهران، میراثی از او به جای می گذارد که آن گونه که برخی از اعضای شورای فعلی شهر تهران و تحلیل گران مسائل شهری گفته اند، میراث مبارکی نیست. 

به گزارش روز نو وضعیتی که حسن روحانی پس از محمود احمدی‌نژاد در ساختمان ریاست جمهوری تجربه کرده، احتمالا در انتظار جانشین محمدباقر قالیباف نیز هست.همان چالش هایی که روحانی را با همه موفقیت‌هایش هنوز، ناکام جلوه می دهد، برسر راه کلیددار بعدی شهر تهران خواهد بود، کسی که اگرچه احتمالا به اردوگاه اصلاح و اعتدال تعلق دارد، اما بدون تردید تا سال های سال سایه قالیباف را بر سر عملکرد خود خواهد داشت.

اگرچه وضعیت کنونی شهر تهران مهم تر از هرچیزی است، اما در رزوهای گذشته بحث جانشینی محمدباقر قالیباف پر رنگ تر مطرح شده است.

«محسن هاشمی» فرزند مرحوم آیت‌لله هاشمی رفسنجانی یکی ازگزینه‌های پررنگ برای شهردارشدن است؛ این گمانه حتی پیش از انتخابات هم در محافل سیاسی و اجتماعی مطرح شده بود که قصد ورود او به شورا برای دستیابی به این مهم بوده؛ هرچند که حضور او به نوعی سبب سنگین‌وزن‌تر‌شدن لیست امید شد اما منتقدان شهردارشدن او می‌گویند که« مردم به بودن او در شورا رای داده‌اند نه شهردارشدنش» هرچند که در هیچ نظرسنجی هنوز هم میزان اقبلا مردم شهر به شهردارشدن هاشمی مشخص نشده است.

الیاس حضرتی: شانس هاشمی و حجتی زیاد است

در کنار هاشمی، نفر اول انتخابات تهران و مدیرعامل سابق مترو، گزینه‌های دیگری نظیر محمدعلی نجفی، حسین مرعشی، حبیب‌الله بیطرف و محمود حجتی هم مطرح شده‌اند؛ الیاس حضرتی، نماینده مجلس شورای اسلامی «محسن هاشمی» و «محمود حجتی» را گزینه‌های جدی برای شهرداری تهران دانسته؛ او در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشته: «جدی‌ترین گزینه‌ها برای شهرداری تهران محمدعلی نجفی، حسین مرعشی، حبیب الله بیطرف، محسن هاشمی و محمود حجتی هستند که شانس دو نفر آخر بیشتر است.» از سوی دیگر، محسن هاشمی در روزهای گذشته چنین چیزی را رد کرده است و گفته شهردار‌شدنش جدی نیست.

محمود حجتی و حسین مرعشی تاکنون جزو گزینه‌های پیشین شهرداری تهران نبودند، اما جدی بودن محمود حجتی، وزیر فعلی جهاد کشاورزی برای شهرداری تهران می‌تواند معادلاتی که تاکنون بوده است و بیان شده را تغییر دهد. حجتی علاوه بر سابقه وزارت در جهادکشاورزی (دولت روحانی و دولت خاتمی)، سابقه وزارت راه هم در دولت اصلاحات دارد.

شهربانو امانی: هاشمی گزینه مناسبی است

از سوی دیگر، شهربانو امانی، نایب‌رئیس منتخبین شورای شهر پنجم هم ضمن تاکید بر مشخصات مناسب محسن هاشمی برای تصدی شهرداری تهران ، گفته که «هاشمی برای تصدی پست شهرداری منعی ندارد» خانم امانی با بیان این‌که«هنوز به هیچ مصداقی برای شهرداری نرسیده‌ایم»، گفته است که«هاشمی گزینه مناسبی است.»

عباس عبدی: شهردار شدن محسن هاشمی منشا اختلافات فراوانی خواهد شد

یکی از منتقدان ریاست هاشمی بر شهرداری تهران، عباس عبدی است؛ این تحلیل‌گر سیاسی اصلاح‌طلب، گفته «اعضای شورای شهر فعلی می‌گفتند انتخاب هاشمی تحمیلی و از بیرون است!»

او درباره مطرح شدن محسن هاشمی به عنوان یکی از گزینه‌های شهرداری تهران گفته «شورا با چنین تصمیمی خود را مسلوب الاختیار می کند و این منشا اختلافات زیادی خواهد شد.»

عبدی، «مسئولیت‌پذیری اعضای شورای شهر» را نکته اساسی دانسته‌ و گفته است: جهت اطلاع آنان باید گفت که اعضای شورای شهر فعلی عمدتا مسئولیت حمایت خود از معرفی آقای محسن هاشمی را در سال 92 نمی‌پذیرند و آن را انتخاب خود نمی‌دانند و معتقدند که آن انتخاب از بیرون به آنان تحمیل شد و بیشترشان خود را مخالف چنین انتخابی معرفی می‌کنند. این مسئولیت‌پذیری قابل قبول نیست.»

سایت اصولگرای مشرق، از زبان این روزنامه‌نگار و تئورسین سیاسی اصلاحات گفته «هر فردی که وارد شورای شهر شده در نهایت باید خودش مسئولیت تصمیماتش را بپذیرد. ایرادی ندارد که با افراد بیرون و حامیانش صحبت کند،‌ ولی در نهایت باید مسئولیت‌پذیری داشته باشد، هیچ میثاق‌نامه‌ای نمی‌تواند رافع مسئولیت‌پذیری هیچ فردی شود. این کار نه اخلاقی است و نه قانونی.»

او در خصوص زمزمه مطرح شدن محسن هاشمی به عنوان یکی از گزینه‌های شهرداری تهران و استعفای او از شورای شهر، توضیح داده «به لحاظ قانونی مشکلی نیست و نفر بعدی از لیست اصولگرایان می‌تواند جانشین وی شود ولی این مسئله می‌تواند به نوعی بی‌توجهی به آرای شهروندان محسوب شود، به ویژه آن که پیشتر هم گفته شده بود کسی که می‌خواهد نامزد شهرداری شود نباید در لیست نامزدها قرار 

گیرد.»

به گفته این تحلیلگر سیاسی «البته برخی افراد معتقدند اگر عضوی با رای بالا در مقام شهرداری تهران قرار گیرد، به لحاظ قدرت اجرایی در موقعیت بهتری خواهد بود. چنین استدلالی صحیح نیست. زیرا شهردار را مستقل از شورای شهر می‌کند و او را در برابر شورا سرکش خواهد کرد و خود را متکی به آرای مردم معرفی می کند و در برابر شورا بیش از همه تک روی خواهد کرد و شورا با چنین تصمیمی خود را مسلوب الاختیار می کند و این منشا اختلافات زیادی خواهد شد. شهردار باید در برابر شورا پاسخگو باشد هر چند باید استقلال نسبی خود را هم داشته باشد.»

صفائی فراهانی: مردم، شورای شهر انتخاب کردند نه شهردار

محسن صفائی‌فراهانی هم در تحلیلی از انتخابات ٩۶ گفته که«من انتخابات ۹۶ را از ناحیه مردم فقط انتخاب یک دولت نمی‌دانم؛ بلکه یک رفراندوم می‌دانم. رفراندومی که چندین موضوع را پاسخ داده است. جامعه‌ای که در آن ۴٠ درصد زیر خط فقر زندگی می‌کنند و در انتخاباتش وعده پرداخت سه، چهار برابری یارانه مطرح می‌شود و اکثریت مردم پاسخ منفی می‌دهند، یعنی مردم هم به پوپولیسم نه گفتند هم به یارانه‌ای که به‌هیچ‌وجه در زندگی شخصی آن‌ها تغییری ایجاد نمی‌کند.»

فائزه هاشمی: شورای یکدست 21 نفره را به صلاح اصلاح طلبان نمی‌دانم

اما اظهار نظرها به خواهر محسن هاشمی، فعال حوزه زنان هم رسیده؛ فائزه هاشمی، گفته «اعضای شورا با اجماع، گزینه‌ای را که بیشترین عملکرد مثبت درزمینه فعالیت‌های‌ شهری داشته انتخاب کنند.»

در حالی‌که منتقدان این اظهار نظر را خطی جدیدی برای جاانداختن آقای هاشمی برای شهرداری تهران، می‌دانند، خانم هاشمی گفته «به نظر من موضوع شهردار تهران مساله‌ای است که باید خود اعضای شورای شهر روی آن تصمیم بگیرند و جریان‌های بیرونی نباید بر آن تاثیر گذار باشند. ما نباید از بیرون ماجرا را به سمت خاصی هدایت کنیم یا منحرف کنیم و فشار بیاوریم. اعضای شورای شهر باید بنشینند و با اجماع، آن گزینه‌ای را که فکر می‌کنند برای شهر مناسب است انتخاب کنند و شهر را به دست فردی بسپارند که از بین کاندیداها، بیشترین توانایی و سابقه را داشته یا بیشترین نتیجه و عملکرد مثبت را در زمینه فعالیت‌های شهری دارد.»

او گفته«بنابراین در این عرصه ورود نمی‌کنم ولی این نکته را می خواهم بگویم فارغ از این‌که محسن شهردار باشد یا فرد دیگری، باید خود شورای شهر تصمیم بگیرد و من خودم را در جایگاهی نمی‌بینم که اظهارنظر کنم. من این معضل را در تاریخ دیدم و تجربه کردم که هر وقت جریان اصلاحات بدون رقیب شد کار را خراب کرد.»

مضرات شورای 21 نفره اصلاح‌طلب

فائزه هاشمی اما در گفت‌وگو با دیدبان ایران، به این نکته هم اشاره کرده «زمانی که رقیب داشتیم بهتر بودیم البته اصولگرایان نیز به همین شکل هستند. شورای شهر یکدست 21 نفره را به صلاح اصلاح‌طلبان نمی‌دانم و معتقدم همین اعتراضاتی که روی لیست شورای شهر شد شروع همین قضیه بود. انسان وقتی قدرت پیدا می کند انحصارطلب می‌شود و همین موضوع زمینه‌ساز دیکتاتوری است. به طور مرتب خودتان را می‌خواهید به دیگران تحمیل کنید و اصول و آرمان‌ها را فراموش می‌کنید. به خاطر همین بود که در طول تاریخ، اصل تفکیک قوا به وجود آمده است. یعنی فیلسوفان و متفکران ارائه دهنده این نظریه به همین دلیل سعی کردند که تمرکز قدرت در یک فرد نباشد و قوا از یکدیگر مستقل باشند. وقتی در شورای شهر، قدرت مطلق شویم به دلیل آن‌که رقیبی نداریم، خودمان به جان یکدیگر می‌افتیم و دچار تفرقه می‌شویم، چون احساس نمی‌کنیم دشمن و رقیبی هست که باید متحد شویم و آن احساس نیاز به اتحاد کمرنگ می‌شود. به نظر من اشکالی ندارد اگر چند نفر اصولگرا در لیست بیاید زیرا این موضوع موجب خواهد شد اصلاح‌طلبان بهتر عمل کرده و با تفکر و عقلانیت بهتر تصمیم‌گیری کنند. متاسفانه لیست شورای‌شهر، لیست خوبی نبود و یک جوری انحصارطلبی در آن وجود داشت ولی نمی‌خواهم دلایلش را بازگو کنم و به نظرم زمان مناسبی برای بازکردن این موضوع نیست. باید وحدت خودمان را حفظ کنیم.»

اما برخی معتقدند محسن‌هاشمی با پشتوانه نام پدر به شهردار شدن می‌اندیشد و بعد از آن، سودای ریاست جمهوری را دارد. فائزه هاشمی این موضوع را رد می‌کند و می‌گوید« در جمع ما این مساله مطرح نبود. درست است که محسن نام پدر را همراه دارد ولی خود او نیز سابقه‌های خوبی داشته است. مگر بقیه آدم‌هایی که برای حضور در انتخابات شهرداری یا ریاست جمهوری کاندیدا می‌شوند چه فرقی با محسن 

دارند.»

محمد سالاری: شورای پنجم هنوز وارد مصادیق انتخاب شهردار نشده است

از سوی دیگر محمد سالاری، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران و عضو منتخب شورای پنجم، در گفت‌و گو با جمهوریت، نتیجه آخرین بررسی‌ها در خصوص انتخاب شهردار پایتخت را به اطلاع رسانده؛ او با بیان این‌که به ویژگی‌های عمومی انتخاب شهردار دست یافتیم اما هنوز به بررسی افراد و کاندیدهای این پست ورود نکردیم، تصریح کرده«شواری پنجم هنوز وارد مصادیق انتخاب شهردار نشده است و پس از نهایی شدن مصادیق اعضای شورا می‌توانند با معرفی افراد و یا حمایت از کاندیدای خاصی به حمایت از او بپردازند.»

محسن هاشمی: درباره شهردارشدن من هنوز بحثی نشده

در پاسخ احتمال شهردار شدن محسن هاشمی، او در یک نشست خبری، گفته که نزدیک 12 سال مسئولیت مترو تهران را عهده دار بوده، گفته که « هنوز درباره انتخاب من برای شهرداری تهران بحثی در شورای شهر نشده است.»او در ادامه تصریح کرده«در جاهای دیگر بحث‌هایی صورت گرفته ولی تاکنون منتخبان تصمیمی نگرفته‌اند.»

همدلی